ვინ არის ყოფილი დეპუტატი, ვისთანაც 2003 წლის რევოლუციის ცნობილი ვარდი ინახება - "მივხვდი, რომ ეს ყველაფერი გათამაშებული იყო"

ყოფილი დეპუტატი, ორი მოწვევის პარლამენტის წევრი, კობა ამირხანაშვილი, წლებია, "დიაბეტიან ბავშვთა დაცვის ასოციაციის" დამაარსებელი და პრეზიდენტია. ბატონი კობა თავის სამუშაო ოთახში ორ უნიკალურ ნივთს ინახავს: ვარდს, რომლითაც საქართველოში ვარდების რევოლუცია მოხდა და საქართველოს დროშას, რომელსაც 2004 წლის 14 იანვარს პარლამენტმა კენჭი უყარა...

ბატონ კობას ოფისში ამ თემებზე სასაუბროდ ვესტუმრეთ, თუმცა საქართველოს უახლესი ისტორიის გარკვეული ეპიზოდის გახსენებას, რომლის უშუალო მომსწრე და მონაწილე ჩვენი რესპონდენტი პირადად იყო, ვერ ავცდით.…

- პარლამენტი ორი მოწვევის დეპუტატი იყავით, დეპუტატობის სურვილი აღარ გქონიათ?

- მადლობას გადაგიხდით, რომ მივიწყებული და დახავსებული პოლიტიკოსი გაგახსენდით... რაც შეეხება აქტიურ პოლიტიკაში ჩემს დაბრუნებას, ამის არანაირი სურვილი არ მაქვს, თუმცა ჩემი საქმიანობა მაინც ყოველთვის პოლიტიკასთან იყო დაკავშირებული, რადგანაც პოლიტიკის გარეშე არაფერი კეთდება, მაგრამ ისე, რომ რომელიმე პარტიასთან ასოცირებული პოლიტიკოსი ვყოფილიყავი, ნამდვილად არა.

რაც შეეხება ჩემს წარსულ საქმიანობას, "მოქალაქეთა კავშირის" ერთ-ერთი დამფუძნებელი გახლდით, მეორე მოწვევაზე უმრავლესობის ერთ-ერთი ლიდერი და ვფიქრობ, ერთი ადამიანისთვის სრულიად საკმარისია, რომ ბევრი რამ გააცნობიერო; ყველაფერს თავისი დრო აქვს, - მოსვლასაც და წასვლასაც. სანამ მეორე მოწვევის საპარლამენტო ვადა გამივიდოდა, წელიწად-ნახევრით ადრე მივიღე გადაწყვეტილება, რომ პოლიტიკაში აღარ უნდა ვყოფილიყავი.

ზოგადად კი ამ სფეროში იმისთვის მოვედი, რომ საქართველოში დიაბეტიანი მოსახლეობის (ბავშვები და მოზრდილები) ინტერესები დამეცვა. ძალიან რთულ მდგომარეობაში იყვნენ ისინი და ამისთვის არასამთავრობო ორგანიზაცია 1990 წელს დავაფუძნეთ, რომლის რეგისტრაცია 1991 წელს მოხდა. მოკლედ, ასეთი ტიპის პირველი არასამთავრობო, საქველმოქმედო ორგანიზაცია ვართ, მეორე არც ყოფილა და არის.

- ე.ი. თქვენი მიზანი იყო საქართველოს დიაბეტიანი მოსახლეობის დაცვა და დეპუტატი ამიტომ გახდით?

- დიახ და ეს მიზანი განვახორციელე: პირველ მოწვევაზე ბავშვების პრობლემების მოგვარება შევძელი, მეორე მოწვევა იმისთვის დამჭირდა, რომ მოზრდილი ადამიანებისთვის აღმომეჩინა დახმარება. დიაბეტის პროგრამების ავტორი გახლავართ. დღეს რომ ამ დარგში ყველაფერი აწყობილი და მოგვარებულია, ამაში მეც მიმიძღვის წვლილი. თუმცა როგორც გითხარით, ვადის დასრულებამდე, წელიწად-ნახევრით ადრე მქონდა გადაწყვეტილება მიღებული, რომ პოლიტიკიდან წავსულიყავი და გამოვემშვიდობე საპარლამენტო, პოლიტიკურ მომავალს და სწორადაც მოვიქეცი.

- "მოქალაქეთა კავშირის" ერთ-ერთი დამფუძნებელი იყავით. როგორ გახსოვთ ის პერიოდი?

- "მოქალაქეთა კავშირის" დაფუძნება ძალიან სპონტანურად მოხდა, რადგანაც ქვეყანაში 90-იან წლებში ზოგადად, იცით, რომ ძალიან მძიმე სიტუაცია იყო, - კრიმინალი მძვინვარებდა, სოციალურად მძიმე ფონი გახლდათ... ამიტომ დაიწყო თბილისელების მოძრაობა, რომლებმაც ქალაქში არსებული რთული ვითარების გაკონტროლება დაიწყო, შემდეგ კი როცა შევარდნაძე 1993 წელს პრეზიდენტად აირჩიეს, მასთან სტუმრად ბეიკერი (აშშ-ს სახელმწიფო მდივანი) ჩამოვიდა, რომელმაც პოლიტიკური ჯგუფის, პარტიის შეექმნა ურჩია. მერე ეს იდეა შევარდნაძემ ჩვენ შემოგვთავაზა, პარტია არავის გვინდოდა და დაფუძნდა მოძრაობა - "მოქალაქეთა კავშირი", რომელმაც თავისი მუშაობით, პირველ ეტაპზე დიდი შედეგი გამოიღო...

მთელი სერიოზულობით ვიტყვი იმასაც, რომ "მოქალაქეთა კავშირს" პირველი არჩევნები არ გაუყალბებია და არც შევარდნაძის არჩევა გაყალბებულა. ხალხმა ხმა მას მასობრივად მისცა. მოკლედ, ახალ პარლამენტს საკანონმდებლო ვაკუუმის შევსება ევალებოდა და 800-მდე კანონი იქნა მიღებული (კოდექსები, ორგანული კანონები), ძალიან რთული მუშაობა გვქონდა, ისე კი არა, ახლა რომ არის... წარმოიდგინეთ, მაშინ მთელი ეს ინსტიტუტები და სისტემები შეიქმნა და ყველაფერი ზურაბ ჟვანიას მეთაურობით. მაგრამ პარლამენტის შემდეგი მოწვევისას ყველაფერი თავდაყირა დადგა: დაიწყო იმით, რომ არჩევნები გაყალბდა. მაშინ ცენტრალურ საარჩევნო კომისიაში ვიყავი მოქალაქეთა კავშირის პარტიის წარმომადგენელი, სადაც ბევრი უმსგავსობები საკუთარი თვალით ვნახე, ღია გაყალბებები, რაზეც გამუდმებული ჩხუბი მქონდა; მაშინდელ ოპოზიციას ვესარჩლებოდი და ერთ-ერთ პოლიტსაბჭოზე გამასამართლეს, შევარდნაძეს დაუდასტურეს, რომ არასაიმედო და არასანდო პარტნიორი ვიყავი, გაყალბებას ვეწინააღმდეგებოდი. მაგრამ გულწრფელად გეუბნებით, ვერ წარმომედგინა, აღმასრულებელ ხელისუფლებაში ამდენ უზნეობას, კორუფციას, გარიგებას თუ ვნახავდი... დენი იმიტომ არ გვქონდა, რომ ვიღაცას აწყობდა და მას სხვაგან ყიდდა, ვიღაცები ამ ყველაფრის წილში ისხდნენ და წარმოუდგენელი ამბები ხდებოდა...

მოკლედ, შევარდნაძე თავისივე გარემოცვის მძევალი იყო და იმ ყველაფერმა გამოიწვია სრული კოლაფსი, - აღარ ვითარდებოდა ეკონომიკა, ბიუჯეტი ნულამდე დაეცა, პრეზიდენტი სიტუაციას ვეღარ მართავდა. "მოქალაქეთა კავშირში" პრობლემები შეიქმნა, მოხდა თანამდებობიდან ზურაბ ჟვანიას გადაყენება და ისიც თავისი გარემოცვის მძევალი აღმოჩნდა, პრაქტიკულად, ვეღარ შეინარჩუნა თავისი ადგილი. "მოქალაქეთა კავშირი" დაიშალა...

- დეპუტატობისას წარმოიდგენდით იმას, რომ ახალგაზრდა რეფორმატორები, რომლებიც თქვენ გვერდით მოღვაწეობდნენ, "მოქალაქეთა კავშირში" შევარდნაძის ხელისუფლებას დაამხობდნენ და ქვეყნის სათავეში მოვიდოდნენ?

- გამოკვეთილი კონტურები სულ უფრო ჩნდებოდა, რომ შევარდნაძეს ვადას ესენი ბოლომდე არ მიაყვანინებდნენ და ეს ერთი წლით ადრე ტრიბუნიდან ვთქვი კიდეც, ამის ვიდეოჩანაწერიც არსებობს...

- ამასთან, "ვარდების რევოლუციის" მონაწილე ხართ... პარლამენტში მიხეილ სააკაშვილს შეყევით... იქ როგორ აღმოჩნდით?..

- კი, "ვარდების რევოლუციის" მონაწილე ვარ, მაგრამ "ნაცმოძრაობის" წვერი არ ვყოფილვარ... ხალხი მშვიდობიანად პარლამენტში ხელისუფლების დასამხობად რომ შევიდა, მიმაჩნია, რომ სწორი გადაწყვეტილება იყო. ხოლო თუ როგორ აღმოვჩნდი იქ, გეტყვით: რუსთაველზე ვცხოვრობ, იქ მთელი ის პერიოდი მიტინგები იმართებოდა, ბოლოს, როდესაც ვითარება დაიძაბა, არ მინდოდა, შეტაკება, სისხლის ღვრა მომხდარიყო. არადა, იქ იარაღიანი ხალხი ნამდვილად იყო თავმოყრილი კერძოდ, "აღორძინებიდან". მოკლედ, 22 ნოემბერს, დილას თავისუფლების მოედანზე მომიტინგეებს შევუერთდი. მერე ხალხი სამ საათამდე დაიშალა... მანამდე პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორია გადაკეტილი და ჩახერგილი იყო, რატომღაც სამი საათისთვის ჩაკეტილი ქუჩები გაეხსნათ, იქიდან ყველა მანქანა გაეყვანათ და ტერიტორია გათავისუფლებული იყო.

გზის გახსნა ცხადია, ვიღაცის ბრძანებით მოხდა. მხოლოდ კობა ნარჩემაშვილის (მაშინდელი შს მინისტრი) პატარა ჯგუფი იყო ჩიტაძეზე. ნარჩემაშვილი ამბობდა, - რატომ უნდა გაგატაროთ? გაატარეთ, უამრავი ხალხი მოდის, დიდი ტალღაა-მეთქი, - ვუთხარი და ხმა აღარავის გაუცია. მახსოვს, ერთადერთი უშიშროების პოლკოვნიკი იყო, სახელოში ხელი მტაცა, - რას შვრებითო?! ვუთხარი: წინააღმდეგობის გაწევა, იარაღი გამოყენება არ შეიძლება, ეს ხალხის ნებაა და თავი დაანებეთ, ხელს ნუ უშლით-მეთქი. ამასობაში მიშა საკაშვილი პარლამენტში შევიდა. სხდომათა დარბაზში რომ შეცვივდნენ, პირველად უკან გამოუშვეს და იმ დროს კართან აღმოვჩნდი, მიშა რომ გამოვარდა, კარი კინაღამ სახეში მომხვდა. რომ დამინახა, ვარდი ხელში მომაწოდა, რომელიც მისთვის მანამდე დათო მუმლაძეს მიუცია. მითხრა, - ხალხი სად არის? აქ არიან-მეთქი და უეცრად ორივე კარი გაიღო და ადამიანები დარბაზში შეიჭრნენ. ატყდა ამბავი, მაგიდებზე აცვივდნენ, დეპუტატ ვიტალი ხაზარაძის სკამს ეძებდნენ, რომ დაეწვათ... მიშამ შევარდნაძის ჩაი დალია და შემდეგ რაც მოხდა, კარგად იცით... სანამ შევარდნაძე გადადგებოდა, პარლამენტის შენობის დაცვა მევალებოდა, მერე 23-ში, გამთენიისას ჩემთან ჟვანია მოვიდა და მითხრა: კობა ჯან, წადი სახლში, არადა, ვინჩესტერი მეკავა ხელში (ცნობილია, რომ ყოველთვის შეიარაღებული ვიყავი, იარაღით დავდიოდი), სულხან პაპაშვილი (შევარდნაძის დაცვის უფროსი) მოდისო. მოვიდა ხაბურზანიაც, უშიშროების ყოფილი მინისტრი. გავოცდი, რომ მეგონა, შევარდნაძეს საფლავში ჩაჰყვებოდნენ, ყველანი იქ არ დავინახე? მივხვდი, რომ ეს ყველაფერი გათამაშებული ამბავი იყო და კიდევ ერთხელ აღმოვჩნდი იდიოტის როლში. იმის მერე კი პოლიტიკას განსაკუთრებით ვერიდები...

- დღეს თქვენ სამუშაო ოთახში ჰკიდია ვარდი, რომლითაც საქართველოში პრაქტიკულად, "ვარდების რევოლუცია" მოხდა. რას გვეტყვით მასზე?

- როდესაც პარლამენტში ჩემს სამუშაო ოთახს ვცლიდი, თანაშემწემ მითხრა, - ამას რა ვუყოთ? თურმე ვარდი, რომელიც მიშამ ხელში მომაწოდა, ოთახში კარადის თავზე შემომიდვია. იცი, რა არის? მიშას ვარდია-მეთქი, - თანაშემწეს ვუპასუხე. წამოვიღე და ჩარჩოში ჩავსვი, მას მერე კედელზეა ჩამოკიდებული, რომელიც უკვე დიდი ხანია რელიკვიაა.

ისე, ამ ოთახში კიდევ ერთი ისტორიული დოკუმენტია - საქართველოს სახელმწიფო დროშა, რომელიც პარლამენტმა 2004 წელს დაამტკიცა. შეხედეთ, რა აწერია: 14 იანვარი 2004 წელი, 18 საათი, საქართველოს პარლამენტი. სხდომის თავმჯდომარე გიგი წერეთელი იყო. ეს დროშა განვიხილეთ და ამას ვუყარეთ კენჭი... მუზეუმს მივმართე, ეს ექსპონატები წაიღეთ-მეთქი, - ადგილი არ გვაქვსო...

- დროშა თქვენთან რატომ დარჩა?

- ქაღალდზე დახატული დროშით უნდოდათ მისი განხილვა. ეს არ იყო სწორი და მერე ეს დროშა მე მოვიტანე და ხომ გითხარით, პარლამენტში განხილვისას ეს იყო გადმოფენილი...

დღეს მეამაყება, რომ "ვარდების რევოლუციის" მონაწილე ვარ, რადგანაც მას მერე ქვეყანაში ძალიან სერიოზული შემოტრიალება და ზრდა დაიწყო, მაგრამ ხელისუფლება ჭარბად რომ აქვთ ადამიანებს, რყვნის და გაირყვნა ახალი ხელისუფლებაც. ჩემთვის არც მიშა და არც მისი თანაგუნდელები უცხოები არ იყვნენ - უმცროსი მეგობრები და კოლეგები გახლდნენ, მაგრამ ყველაფერი სამწუხარო შედეგებით დაასრულეს.

მაგრამ ადამიანი მადლიერი უნდა იყო და არ ვივიწყებ იმას, რომ სააკაშვილი ძალიან დამეხმარა ამ ცენტრის მშენებლობაში. ვისაც დიაბეტიანი ადამიანებისთვის რაიმე კარგი გაუკეთებია, არასდროს დავუვიწყებ. ოფისში მასთან ერთად გადაღებული ფოტოც კი მიკიდია...

- დღეს როგორ აფასებთ მის საქციელს?

- აბსოლუტურად ნეგატიურად, ასეთი რაღაც არ შეიძლება. უნდა მოისვენოს, დაასვენოს თავის ხალხი, ქვეყანა, ოჯახიც. გაივლის დრო და ისტორია შეაფასებს, ვის რა ადგილი ჰქონდა და ვინ ვინ იყო. სამწუხაროდ, ხმა არ მიმიწვდება, კონტაქტი არ მაქვს მასთან, რომ პირადად ვუთხრა. ბევრი შეცდომა დაუშვა ხელისუფლებაში ყოფნისას. რომელი ერთი ჩამოვთვალო... ეს ყველაფრი ადამიანების გონებაში მყარად არის დალექილი...

- ბოლო არჩევნებით კმაყოფილი ხართ?

- როგორ შეიძლება კმაყოფილი ვიყო? დღეს რომ უმრავლესობა ხელს იშვერს რაღაცებზე, - ეს ოპოზიციის ბრალია. სუსტი აღმოჩნდა ოპოზიცია... ახლა საკონსტიტუციო უმრავლესობა ძალიან დიდი ცდუნების ზღვარზეა, თუ ამ ყველაფერს კარგი საქმისთვის გამოიყენებენ, მაგას რა სჯობია?

ასე რომ, "ქართული ოცნება" კი არ არის ძლიერი, ოპოზიცია არ ვარგა. მე ვარ ავტორი ტერმინისა, "კლონირებული უმრავლესობა". თავის დროზე "მოქალაქეთა კავშირს" ჰყავდა ’’კლონირებული უმრავლესობა’’ (საკონსტიტუციო უმრავლესობა) და იცით, როგორც დამთავრდა ის ამბავი, ასეთივე უმრავლესობა ჰყავდა "ნაციონალურ მოძრაობას" და მათი ფინალიც ვიცით, ახლა ასეთივე უმრავლესობა ეყოლება "ოცნებას" თუ არ გაითვალისწინა წინამორბედების შეცდომები, მათ ბედს გაიზაირებს. ეს რომ არ მოხდეს, ყველაფერი უნდა გაითვალისწინონ. მე ოჯახით "ქართული ოცნების" მხარდამჭერი ვარ და ამიტომ არ ვუსურვებ ამას "ოცნებას"! არ უნდა დაუშვან შეცდომა, რათა გაგრძელდეს ეს ციკლი ბოლომდე ხალხის და საზოგადოების საკეთილდღეოდ.