თბილისის ზოოპარკის ახალი ცხოვრება 13 ივნისის სტიქიიდან ერთი წლის შემდეგ

ერთი წელი გავიდა იმ ავბედითი მოვლენიდან, რაც შარშან, 13 ივნისის ღამეს თბილისში, სტიქიის შედეგად დატრიალდა. ერთ-ერთი კერა, სადაც სტიქიამ იბობოქრა, სწორედაც ზოოლოგიური პარკი იყო, იმ ტრაგიკულ ღამეს ზოოპარკის სამი თანამშრომელი და 270 ცხოველი დაიღუპა. განადგურდა პარკის თითქმის ნახევარი ტერიტორია, მოიშალა ინფრასტრუქტურა.

ერთი წლის შემდეგ ზოოპარკს ვესტუმრეთ, რათა შეგვეფასებინა გასული ერთი წელი და გვენახა, თუ რა ხდება დღეს იქ. გვესაუბრება დავით თაქთაქიშვილი, დირექტორის მოადგილე სამეცნიერო დარგში: "სტიქიას გადაურჩა ზედა იარუსი (ზოოპარკის შუა ნაწილი), ღვარცოფი აქამდე ვერ მოგწვდა და უვნებელი გადარჩა. ძირითადი დარტყმა ქვედა მხარეს მიადგა, გმირთა მოედნის მიმდებარე და ახალი გზის გასწვრივ ტერიტორიას. იქ ყველაფრი დაინგრა, დაიღუპა ჩვენი სამი თანამშრომელი და განადგურდნენ ცხოველები.

ადგილი, რომელიც ზოოპარკის სიცოცხლის გასაგრძელებელ კუთხედ მიიჩნეოდა და სადაც ქალბატონი გულიკო ჭიტაძე ცხოველთა უმწეო ნაშიერებს ბავშვებივით ზრდიდა, როდესაც მათზე უარს მათი მშობლები ამბობდნენ, იმ ავბედით ღამეს სიკვდილის სიმბოლოდ იქცა... ამიტომ, გადაწყდა, იმ დანგრეულ ნაწილში არაფერი გაკეთებულიყო, თუმცა იქ მერიამ სარეკრიაციო ზონა გააშენა, ანუ ქვედა ნაწილში მწვანე ზოლს ჩაეყარა საფუძველი".

- სწორედ მაგ ნაწილში იყვნენ ხომ მტაცებლები?

- კი, იქ მათი განყოფილება იყო და ასევე პრიმატებიც (მაიმუნები) იქვე იყვნენ მოთავსებულები... იცით, რომ ტრაგედიის შემდეგ იძულებით დავიკეტეთ და სამი თვის თავზე, 13 სექტემბერს გავიხსენით. მადლობა ყველას იმ თანადგომისა და დახმარებისთვის, რაც ჩვენ მიმართ ადამიანებმა გამოხატეს, განსაკუთრებით, საზოგადოების რიგითმა წევრებმა, ახალგაზრდებმა, რომლებიც ტრაგედიის პირველი წუთებიდანვე გვერდში გვედგნენ. რომ არა ეს დახმარება, მარტო ვერაფერს გავხდებოდით, ასეთ მოკლე დროში ზოოპარკს ვერ აღვადგენდით.

დაგვეხმარნენ უცხოელი კოლეგებიც, მაგალითად, პრაღის ზოოპარკის ჯგუფი, მაშინვე ჩამოვიდა, - მკვდარი ცხოველებისგან გაწმენდაში დაგვეხმარნენ, ტერიტორია ინფექციის გავრცელების კერად რომ არ გადაქცეულიყო. სამუშაოები სამი თვის განმავლობაში მიმდინარეობდა. დავკარგეთ მტაცებლები, ფრინველები, მაიმუნები, ჩლიქოსნების ნაწილი.

- იმ ყველაფრის ფონზე მაინც მალე გახსენით ზოოპარკი.

- მოკლედ, საზრუნავი იყო, რაც შეიძლება სწარაფად გაგვეხსნა აქაურობა, რომ ისევ მისაწვდომი ყოფილიყო ჩვენი მოსახლეობისთვის, დედაქალაქის სტუმრებისთვის და ეს, როგორც გითხარით, 13 სექტემბერს მოვახერხეთ. სიმბოლურად დაემთხვა, იმ დღეს გულიკოს დაბადების დღე იყო, არავის მანამდე ეს არ გახსენებია, მხოლოდ ბატონ ზურაბს (ჩვენს დირექტორს). 

- იმ ავბედით ღამეს სტიქიასთან ყველაზე მებრძოლი ცხოველი, ზოოპარკის ბინადრებიდან, ბეჰემოთი ბეგლარი აღმოჩნდა... მისით მსოფლიო მედია დაინტერესდა.

- ჩვენმა ბეგიმ (ბეგლარს მოფერებით ვეძახით), იმ ღამეს საოცარი ბრძოლისუნარიანობა გამოამჟღავნა. თავის ვოლიერიდან გმირთა მოედნზე აღმოჩნდა, ანუ წყალმა ცხოველი იქ გარიყა, მაგრამ ვიმეორებ, ბეგიმ ვაჟკაცურად იბრძოლა და სულაც არ იყო დაზიანებული, არაფერი დასშავებია, თან, ბინძურ, მორებით სავსე და შლამიან-ტალახიან წყალში მოუხდა ცურვა. თუმცა ის იმ ორომტრიალიდან გამარჯვებული გამოვიდა! არ დარჩენილა არც ერთი საინფორმაციო (მათ შორის, უცხოური), სადაც არ გაშუქებულიყო მისი თავგანწირვა. მართლაც სიცოცხლის სიმბოლოდ იქცა. მისი შემყურე, მივხვდით, რომ ზოოპარკს დახურვა დ განადგურება არ ემუქრება!

- საერთოდ, როდის დაბინავდა ბეგი თბილისის ზოოპარკში?

- 1999 წელს მიიღო ის ზოოპარკმა, ახლა 20 წლის არის (ბეჰემოთები 40-50 წელს ცხოვრობენ), ახლა მას "დასაქორწინებლად" საუკეთესო პერიოდი აქვს, მაგრამ ჯერჯერობით მისთვის პარტნიორს ვერ ვპოულობთ, რომ ქორწილი გადავუხადოთ. ასე რომ, ბეგი მარტოა...

- მისი ვოლიერიც გაანადგურა სტიქიამ, ხომ?

- კი, ისიც ქვედა ზონაში იყო და წყალმა წაიღო. ამიტომ უპირველესი საზრუნავი ბეგის დაბინავება იყო, საზამთროდ, სანამ აცივდებოდა, სასწრაფოდ უნდა მოგვესწრო ვოლიერის აშენება იმიტომ, რომ ეგზოტიკური ცხოველია და სიცივეს ვერ ეგუება. თავიდან იძულებულები გავხდით, სპილოები შეგვევიწროებინა და მისთვის მათი ვოლიერის ერთი ნაწილი დაგვეთმო. სპილოებმა მიიღეს, თუმცა უკვე საკუთარი ვოლიერი აქვს, სადაც აუზიც არის.

- გმირთა მოედნიდან რატომ ვერ ხერხდებოდა მისი ზოოპარკში შემოყვანა? ეს პროცესი რატომ გაიწელა?

- ბეგი, როგორც გითხარით, წყალმა გაიყვანა გმირთა მოდანზე და პირველი საზრუნავი იყო, უკან დაგვებრუნებინა, სირთულე იმაში მდგომარეობდა, რომ ისე უნდა გაბრუებულიყო, ადამიანებისთვის წინაარმდეგობა არ გაეწია, თან, ისე უნდა გაბრუებულიყო, არ დაწოლილიყო, ეს მძიმე შედეგებს მოიტანდა, რადგანაც რაც უფრო დიდია ცხოველი, მით ძნელად გადააქვს ნარკოზი, თან, როცა წევს, მთელი მასა მის ფილტვებს აწვება და სუნთქვა უძნელდება, რამაც შეიძლება ნელ-ნელა ფილტვების ფუნქციის დაქვეითება-შეშუპება გამოიწვიოს და ცხოველი დაიღუპოს. ამიტომ წამლის დამატება რამდენჯერმე მოგვიხდა... შორიდან ბუნჩულა კი ჩანს, თუმცა ერთ-ერთი სახიფათო ცხოველია აფრიკაში. რომ არა წამლის ის დოზა, რაც გაუკეთდა, მისი წამოყვანა შეუძლებელი იქნებოდა, გაჯიუტდებოდა და აგრესიაზე გადავიდოდა.

- სპილოებს რომ შეუსახლეთ, მათ ადვილად შეეგუა?

- კი, მაგრამ მათ აუზში ცოცხალი თავით არ ჩადიოდა, ამიტომ, დღის განმავლობაში, ზემოდან ბევრჯერ ვასხამდით "შლანგით" წყალს. ბოლოს კი გაირკვა, რომ თურმე ღამე აუზში ჭყუმპალაობდა. როდესაც ამ უმსგავსო საქციელის შესახებ შევიტყვეთ, წყალს აღარ ვასხამდით და იძულებული გახდა, აუზში დღის განმავლობაშიც ჩასულიყო.

- როგორ ცხოვრობს დღეს ზოოპარკი?

- აქაურობა ცხოველებით ნელ-ნელა და თანდათან ივსება. აი, ეს ზოლიანი მანგუსტები, მაჩვზღარბები რამდენიმე დღის წინ მივიღეთ. საერთოდ, მალევე დავიწყეთ ზრუნვა იმაზე, რომ ჩვენი შეთხელებული კოლექცია გაგვემდიდრებინა და ცხოველების რაოდენობა გაზრდილიყო. ბევრი ზოოპარკი დაგვიკავშირდა როგორც ევროპიდან, ასევე ამერიკიდან, ყველამ გამოთქვა დახმარების სურვილი. ამერიკელები ჩამოვიდნენ და ადგილზე დავსახეთ სამომავლო გეგმები, ჩამოვიდა ცნობილი ჰოლანდიელი დიზაინერი, სრულიად უსასყიდლოდ, 2 კვირა, არსებული ტერიტორიის პროექტირებაში გაატარა.

- თბილისის ზღვის ტერიტორიაზე ზოოპარკის გადატანის საკითხი არ დაძრულა?

- იქ 48 ჰა მიწის ფართი გვაქვს გამოყოფილ-შემოღობილი, სადაც მერიამ გარკვეული სამუშაოები დაიწყო. ყველაფერი ეტაპობრივად უნდა მოხდეს. ყველას გვინდა, რომ სწრაფად დაიძრას ეს საქმე, მაგრამ პროექტი დიდ ფინანსურ და სხვა ხარჯებთან არის დაკავშირებული, ამიტომ ჯერჯერობით ეტაპობრივად მოხდება ახალი ტერიტორიის ათვისება.

- მოკლედ, მსოფლიოს მასშტაბით ზოოპარკებმა გულთან ახლოს მიიტანეს ჩვენი გასაჭირი.

- კი, ფინანსურადაც გვეხმარებოდნენ, ზოოპარკის ანგარიშზე გვირიცხავდნენ ფულს, ნაწილმა მედიკამენტები გამოგვიგზავნა, ერევნელი კოლეგები მეორე დღიდან გვერდით გვედგნენ. ყველანი გვთავაზობდნენ ცხოველებს, რისთვისაც უნდა მოვმზადებულიყავით, ვოლიერები აგვეშენებინა და დღეისთვის უკვე გვაქვს რამდენიმე ახალი ვოლიერი, სადაც ჩვენი ახალი ბინადრები შევასახლეთ. რამდენიმე ვოლიერიც დამთავრების სტადიაშია. აი, 4-5 დღის წინ რიგის ზოპარკიდან, სრულიად უსასყიდლოდ, ისე, რომ ტრანსპორტირების ხარჯებიც რიგის მერიამ გამოყო, არაჩვეულებრივი საჩუქარი მივიღეთ: 7 კოატი გამოგვიგზავნეს (ენოტის ნათესავები) სამხრეთ ამერიკული, სოციალური ცხოველები, რომლებიც ოჯახებად, ჯგუფებად ცხოვრობენ. მათთვის ფართო და მრგვალი ვოლიერი გავაკეთეთ. დამახასიათებელი გარეგნობა აქვთ. გიჟდებიან ბანანზე, მათთან შესვლა უპრობლემოდ შეიძლება. 2 ბიჭი და 5 გოგოა. კომუნიკაბელურები არიან, უყვართ ურთიერთობა და მათი ადაპტაციაც უპრობლემოდ მოხდა.

ცხოველების ბოლო პარტია, რაც მივიღეთ, ლურჯი ანტილოპა გნუებია, აფრიკული წარმოშობისანი არიან (ორი ბიჭი და ერთი გოგო). ახლა ადაპტაციას გადიან. ბელგიიდან ჩამოვიდნენ, კოატები - გერმანიიდან. აი, იმ ახალ ვოლიერში შემოდგომით კენგუროებს და ტაპირებს მოვათავსებთ. ერევნის ზოოპარკიდან 2 ნიამორი (მთის თხა) მივიღეთ. იშვიათი ცხოველია, სამწუხაროდ, ჩვენთან ცოტანი დარჩნენ, ხშირად ადამიანი უხეშად და გაუთვითცნობიერად ერევა ცხოველების გადაშენებაში. ნიამორები გამრავლდნენ და უკვე 4-ნი არიან. მოკლედ, ჩვენი ფაუნისთვის უიშვიათესი ცხოველია. ასევე კეთდება მანგუსტებისა და მაჩვზღარბების ვოლიერიც. შუშისაა, იმის გამო, რომ არ იყოს რაიმე ბარიერი დამთვალიერებელსა და ცხოველს შორის. ისინი აფრიკელი ცხოველები არიან, ოღონდ, გერმანიიდან ჩამობრძანდნენ.

- სპილოები თავს როგორ გრძნობენ?

- როგორც იქნა, მათი შეჯვარება მოხდა და იმედი გვაქვს, რომ 2 წელიწადში სპლიყვიც გვეყოლება (სპილოს ორსულობა 20-22 თვე გრძელდება). გვყავს 5 ლომი (თეთრი ლომების ოჯახი) აქ არის ოჯახის თავი, მამა - სემი და მისი ცოლი - კლეოპატრა, სამი ქალიშვილი ჰყავთ, სამივე აქ გაჩნდა; გვყავს ასევე 2 ლეოპარდი (მამა-შვილი 3 და 9 წლის); 2 ტურა, 2 მგელი, არიან ნაირმჭამელი ცხოველები - დათვები, ყველაფერს მიირთმევენ (ხორცი, მცენარეები). მტაცებელი ფრინველებიდან არიან - არწივები, ორბები, სვავები. გვყავს ნიანგები, გველები, ჩლიქოსნებიდან - ლამები, ხარები, ირმები, ტაპირი, კეთილშობილი ირემი, ზებრები, მარტორქა, ტახები, - მათი ვოლიერები განადგურებულია, ოღონდ, ეს ცხოველები გარდა ჯიხვებისა, გადარჩნენ.

- სად არიან პინგვინები?

- პინგვინები ჩვენთან მხოლოდ ერთი წელი იყვნენ. სტიქიას 10 გადაურჩა, სულ 17 გვყავდა. 7 უგზოუკვლოდ დაიკარგა. მათი აუზიც ნაწილობრივ დაზიანებული იყო. აქ სტიქიის გამო ისეთი ქაოსი იყო, იმდენი ხალხი მუშაობდა, ისეთი ხმაური იყო, შეუძლებელი გახლდათ ძველ ადგილას მათი დაბრუნება და დროებით მტაცებელი ფრინველების ერთ-ერთ ვოლიერში შევასახლეთ, სადაც სახელდახელოდ პატარა აუზი გავუკეთეთ, მაგრამ სამწუხაროდ, ისეთი სტრესი მიიღეს, ვერც ერთი გადავარჩინეთ, ვერაფერმა უშველათ. საერთოდ, რაც მეტნი არიან, უფრო დაცულად გრძნობენ თავს. ვინაიდან შემცირდნენ, ესეც აღმოჩნდა მათი დამატებითი სტრესის საბაბი. პინგვინების მიღებას ისევ ვგეგმავთ და ერთი წლის მერე ალბათ უფრო უკეთესი შედეგები გვექნება.

ლალი ფაცია

AMBEBI.GE