პოლიტიკა
საზოგადოება
მსოფლიო

3

ივნისი

დღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი

სამშაბათი, მთვარის მერვე დღე დაიწყება 13:13-ზე, მთვარე ქალწულშია – დღეს დაწყებული და დაგეგმილი ყველაფერი გაცილებით ნელა მიმდინარეობს, ვიდრე ჩვენ გვსურს. შესაძლებელია მოვლენების მოულოდნელი შემობრუნება, კონფლიქტები და საგანგებო სიტუაციები. რეკომენდებულია კრეატიული მიდგომები ძველი პროექტების განსახორციელებლად. მოაგვარეთ მხოლოდ მცირე ფინანსური საკითხები. მოძებნეთ ახალი პარტნიორები. ინდივიდუალურად იმუშავეთ. შეზღუდეთ კოლექტიური მუშაობა. შეგიძლიათ დაიცვათ მარხვა, შესაფერისია მსუბუქი საკვები, მარცვლეული და თევზი. ალკოჰოლი და ნიკოტინი უკუნაჩვენებია.
სამხედრო
სამართალი
სპორტი
კულტურა/შოუბიზნესი
მოზაიკა
კონფლიქტები
მეცნიერება
Faceამბები
კვირის კითხვადი სტატიები
თვის კითხვადი სტატიები
ქეიფი საფლავზე, ქელეხი, მსხვერპლშეწირვა - რას ფიქრობენ ცნობილი ქართველები გადაგვარებულ ქართულ ტრადიციებზე
ქეიფი საფლავზე, ქელეხი, მსხვერპლშეწირვა - რას ფიქრობენ ცნობილი ქართველები გადაგვარებულ ქართულ ტრადიციებზე

ტრა­დი­ცია თა­ო­ბი­დან თა­ო­ბას გა­და­ცე­მუ­ლი ადა­თე­ბი, წე­სე­ბი, ყო­ფაქ­ცე­ვის ნორ­მე­ბია, რო­მე­ლიც გარ­კვე­ულ სო­ცი­ა­ლურ ჯგუფ­ში ან თა­ო­ბა­შია გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი. ქარ­თვე­ლებს ბევ­რი ტრა­დი­ცია გვაქვს, უმე­ტე­სო­ბა უმ­თავ­რე­სად წი­ნაქ­რის­ტი­ა­ნუ­ლი ხა­ნი­დან იღებს სა­თა­ვეს და მი­უ­ხე­და­ვად ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის სა­უ­კუ­ნი­სა, დღეს მა­ინც მყა­რად ფეს­ვგად­გმუ­ლი გა­ნაგ­რძობს არ­სე­ბო­ბას. ხში­რად ზო­გი­ერ­თი დრო­მოჭ­მუ­ლი ტრა­დი­ცია ვი­თომ­დაც ქრის­ტი­ა­ნო­ბით იხ­სნე­ბა, ალ­ბათ იმი­ტომ, რომ რა­ღა­ცით იმ რი­ტუ­ალს, რო­მე­ლიც მო­სას­პო­ბია, გა­მარ­თლე­ბა მო­უ­ძებ­ნონ. გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია ისიც, რომ ხში­რად ზო­მი­ე­რე­ბაც გვღა­ლა­ტობს, რაც ერს სამ­წუ­ხა­როდ, ზოგ­ჯერ ცუ­დად წარ­მოგ­ვა­ჩენს.

აღ­დგო­მის დღე­ე­ბია, თემა ცხე­ლია და აქვე საფ­ლავ­ზე პურ­მა­რი­ლით გას­ვლის ტრა­დი­ცი­ას შე­ვე­ხე­ბი, რო­მე­ლიც უმე­ტე­სად ღრე­ო­ბით სრულ­დე­ბა; არა­ნაკ­ლებ შემ­ზა­რა­ვია ქრის­ტი­ა­ნულ დღე­სას­წა­უ­ლებ­ზე წარ­მარ­თუ­ლი მო­რა­ლით მსხვერ­პლშე­წირ­ვის სის­ხლი­ა­ნი ადა­თი; ასე­ვე თა­მა­დის მიერ სუფ­რის წევ­რე­ბის­თვის ღვი­ნის და­ძა­ლე­ბის რი­ტუ­ა­ლიც, თით­ქოს­და ჭი­ქე­ბით გა­ნი­სა­ზღვრე­ბო­დეს ღმერ­თი­სა თუ მოყ­ვა­სის სიყ­ვა­რუ­ლი, გარ­დაც­ვლი­ლის პა­ტი­ვის­ცე­მა; ქელე­ხის ტრა­დი­ცი­აც არა­ნაკ­ლებ მო­ი­თხოვს კო­რექ­ტი­ვებს და ზო­გა­დად, ქარ­თულ სუფ­რა­ზე რე­ლი­გი­ურ დღე­სას­წა­უ­ლებ­ზე სარ­თუ­ლე­ბად დახ­ვა­ვე­ბუ­ლი ხო­რა­გი... სამ­წუ­ხა­როდ, ისე ხდე­ბა, რომ ზოგ­ჯერ ამ ტრა­დი­ცი­ე­ბის მქო­ნე სო­ცი­ა­ლუ­რი ჯგუ­ფე­ბი აყა­ლი­ბე­ბენ ერის ამ კულ­ტუ­რას. ადა­თე­ბი ინ­სტიქ­ტე­ბი­სა­გან გან­სხვა­ვე­ბით, თან­და­ყო­ლი­ლი არ არის, თა­ო­ბებს გა­და­ე­ცე­მა და ასე­ვე ცხოვ­რობს.

AMBEBI.GE ტრა­დი­ცი­ე­ბის და ადა­თე­ბის სა­კი­თხზე რამ­დე­ნი­მე ცნო­ბილ ადა­მი­ანს გა­ე­სა­უბ­რა.

გი­ორ­გი კე­კე­ლი­ძე, ეროვ­ნუ­ლი ბიბ­ლი­ო­თე­კის გე­ნე­რა­ლუ­რი დი­რექ­ტო­რი:

- გა­ვუფრ­თხილ­დეთ ტრა­დი­ცი­ებს, პირ­ველ რიგ­ში, მათი არ­გა­და­ჭარ­ბე­ბით ყვე­ლა ჩა­მოთ­ვლი­ლი ტრა­დი­ცია თა­ვი­სი არ­სით ჰუ­მა­ნუ­რია. რაც შე­ე­ხე­ბა აღ­დგო­მას სა­საფ­ლა­ო­ზე გას­ვლას მცი­რე საკ­ვე­ბით, გარ­და რი­ტუ­ა­ლუ­რი ნა­წი­ლი­სა, ერ­თგვა­რი საქ­ველ­მოქ­მე­დო ფორ­მაც ჰქონ­და. ბე­ბი­ა­ჩემს ბა­ბუ­ა­ჩე­მის სა­საფ­ლა­ო­ზე რამ­დე­ნი­მე პას­კა და ხა­ჭა­პუ­რი გაჰ­ქონ­და და გა­მო­სა­ჩენ ად­გილ­ზე ტო­ვებ­და. მერე ჩა­მო­ივ­ლიდ­ნენ შე­ჭივ­რე­ბუ­ლე­ბი და მიჰ­ქონ­დათ. მთა­ვა­რი ზო­მი­ე­რე­ბის დაც­ვაა. ერთხელ ვი­ხუმ­რე კი­დეც, ამ მიც­ვა­ლე­ბულ­თა დღეს კა­ნონ­ზო­მი­ე­რე­ბა იც­ვლე­ბა: თუ სხვა დღე­ებ­ში მიც­ვა­ლე­ბუ­ლებს მი­ას­ვე­ნე­ბენ სა­საფ­ლა­ო­ზე, მიც­ვა­ლე­ბულ­თა დღეს სა­საფ­ლა­ო­დან მო­ას­ვე­ნე­ბენ სიმ­თვრა­ლის­გან "გარ­დაც­ვლი­ლებს". ასე არ ვარ­გა, არა­ვის წა­ად­გე­ბა. მათ შო­რის ტრა­დი­ცი­ა­საც.

ქელე­ხი ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ტრა­დი­ცი­აა. ის სტუმ­რის პა­ტივ­სა­ცე­მად დამ­კვიდ­რდა, როცა შორი გზი­დან მო­მა­ვა­ლი ადა­მი­ა­ნი მო­ში­ვე­ბუ­ლი იყო, ჭი­რი­სუ­ფა­ლი ამ ფორ­მით უმას­პინ­ძლდე­ბო­და. ადა­მი­ა­ნი საკ­რა­ლუ­რო­ბის­კენ მიდ­რე­კი­ლია, ამი­ტო­მაც, მა­გა­ლი­თად, მიც­ვა­ლე­ბუ­ლის­თვის რა­მის ჩა­ტა­ნე­ბა არ მგო­ნია დიდი ტრა­გე­დია, თუმ­ცა ეს ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი გად­მო­ცე­მა არ არის. ძვე­ლი ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ე­ბი, სა­დაც სხე­უ­ლის კულ­ტი ხში­რად ერ­წყმო­და სუ­ლი­სას, ხში­რად მი­მარ­თავ­დნენ ამ მე­თოდს - ასე გან­სა­ჯეთ, ადა­მი­ა­ნებ­საც კი აყო­ლებ­დნენ, რაც ცხა­დია მი­უ­ღე­ბე­ლი ამ­ბა­ვია. ამ­გვა­რი ცოდ­ნის ფრაგ­მენ­ტუ­ლი ნა­წი­ლია ეს ჩვე­ვაც. იგი­ვე ით­ქმის ცხო­ვე­ლე­ბის სას­ტიკ და მა­სობ­რივ შე­წირ­ვა­ზე. რაც შე­ე­ხე­ბა სუფ­რის ტრა­დი­ცი­ებს, არ მგო­ნია, რომ სასმლის და­ჟი­ნე­ბუ­ლი და­ძა­ლე­ბა რო­მე­ლი­მე ტრა­დი­ცი­ის ნა­წი­ლი იყოს, ეს ადა­მი­ა­ნის კულ­ტუ­რა­ზე და ეთი­კურ მზა­ო­ბა­ზე უფ­როა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. მოკ­ლედ, ტრა­დი­ცი­ე­ბი მშვე­ნი­ე­რი გვაქვს, ამ ტრა­დი­ცე­ბის შე­სა­ბი­მის გა­გე­ბა და გა­თა­ვი­სე­ბა გვჭირ­დე­ბა.

თამ­რი­კო ჭო­ხო­ნე­ლი­ძე, მომ­ღე­რა­ლი:

- ვერ უარ­ვყოფთ, რომ ჩვენს წი­ნა­პარს ბევ­რი კარ­გი ტრა­დი­ცია აქვს შე­მო­ნა­ხუ­ლი, თუმ­ცა არც იმის უარ­ყო­ფა შე­იძ­ლე­ბა, რომ ცუ­დიც გვაქვს. ბევ­რი ახალ­გაზ­რდის მხარ­და­სა­ჭე­რად მინ­და ვთქვა, რომ და­ძა­ლე­ბა იმი­სა, რომ რძალ­მა დე­დამ­თილს დედა და­უ­ძა­ხოს, კა­ტას­ტრო­ფაა. ეს დარ­ღვე­ვაც არის და სტრე­სიც, რად­გა­ნაც ეუბ­ნე­ბი­ან, რომ მის­თვის სა­ნუკ­ვა­რი სი­ტყვა - დედა დე­დამ­თილს და­უ­ძა­ხოს. აქ ენით აუ­წე­რე­ლი ტკი­ვი­ლი ჩნდე­ბა, რი­თაც ოჯა­ხის ნგრე­ვის პა­ტა­რა ნი­შა­ნიც იკ­ვე­თე­ბა, რად­გა­ნაც დე­დაშ­ვი­ლო­ბა ენით აუ­წე­რე­ლი ფე­ნო­მე­ნია. ეს ტკი­ვი­ლი რძალ­მა რაც უნდა არ შე­იმ­ჩნი­ოს, მის ფსი­ქი­კა­ში რა­ღა­ცე­ბი იმ­სხვრე­ვა, რად­გა­ნაც მას­ზე ამ ფორ­მით ძა­ლა­დო­ბენ.

მი­მაჩ­ნია, რომ სუფ­რა­ზე ღვი­ნის და­ძა­ლე­ბის მავ­ნე ჩვე­ვა უნდა მო­ი­შა­ლოს. "რაც კარ­გე­ბი ვართ, ქარ­თვე­ლე­ბი ვართ," - ასე­თი მიდ­გო­მაც არას­დროს იყო გა­მარ­თლე­ბუ­ლი. ვი­მე­ო­რებ, ბევ­რი კარ­გი თვი­სე­ბა გვქონ­და, თუმ­ცა ზურ­გში და­ნის ჩარ­ტყმაც და დიდი ღა­ლა­ტიც გვა­ხა­სი­ა­თებ­და.

მოკ­ლედ, დიდი სიფრ­თხი­ლით უნდა მო­ვე­კი­დოთ სუფ­რა­ზე ღვი­ნის და­ძა­ლე­ბას, - ეს პა­ტა­რა კა­ცე­ბის თვი­სე­ბაა. თუ შემ­თხვე­ვით მოხ­და და ვი­ღაც თა­მა­დად და­ნიშ­ნეს, კა­ტე­გო­რი­უ­ლად მო­ი­თხოვს, მო­უს­მი­ნონ. თუ არ გის­მე­ნენ, ე.ი. არ ხარ სა­ინ­ტე­რე­სო. ჩემს თვალ­წინ ბევ­რი ასე­თი სუფ­რა და­ძა­ბუ­ლა, როცა თა­მა­და და­ჟი­ნე­ბით მო­ი­თხოვ­და, მის­თვის მო­ეს­მი­ნათ. არა­და, არი­ან თა­მა­დე­ბი, რომ­ლე­ბიც სუფ­რის თი­თო­ე­ულ წევ­რს თა­ნა­ზი­არს ხდის, რად­გა­ნაც იქ სიყ­ვა­რუ­ლის მეტი გა­ზი­ა­რე­ბაა. ადა­მი­ა­ნებს და­ა­ძა­ლო, მას მო­უს­მი­ნონ, ვი­მე­ო­რებ, პა­ტა­რა კა­ცის თვი­სე­ბაა, სას­მე­ლის და­ძა­ლე­ბა კი კა­ტე­გო­რი­უ­ლად მი­უ­ღე­ბე­ლი! ის, ვინც ამას აკე­თებს, ჩემს თვალ­ში კნინ­დე­ბა. თუ ამით სიძ­ლი­ე­რეს ამ­ტკი­ცებს, ცდე­ბა, თუ ძა­ლის დე­მონ­სტრი­რე­ბა უნდა, ად­გეს და მკლა­ვი გა­და­უ­წი­ოს. სუფ­რის წევ­რს ღვი­ნით რა­ტომ ასუს­ტებს?!

მა­ღი­ზი­ა­ნებს სა­დღე­სა­წა­უ­ლო პე­რი­ოდ­ში საკ­ვე­ბით გა­დატ­ვირ­თუ­ლი სუფ­რე­ბი. გა­სა­გე­ბია, რომ გინ­და, გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად შეხ­ვდე დღე­სას­წულს, მაგ­რამ აქ ზო­მი­ე­რე­ბა აშ­კა­რად გვღა­ლა­ტობს. არა­და, მთა­ვა­რი ავი­წყდე­ბათ, რომ ვთქვათ, აღ­დგო­მის დღე­სა­წა­ულს წინ 49-დღი­ა­ნი მარ­ხვა უძღო­და. მა­შინ რის­თვის შე­ი­ნა­ხა ადა­მი­ან­მა მარ­ხვა? ჩვენს რწმე­ნა­შიც ბევ­რი რამ გა­ფერ­მკრთალ­და. ყვე­ლა­ზე დიდი უბე­დუ­რე­ბა ის არის, რომ ეს სუფ­რა სა­საფ­ლა­ო­ზე ინაც­ვლებს. მიც­ვა­ლე­ბუ­ლებ­თან პურ­მა­რი­ლით მი­დი­ან. ამის სა­ნაც­ვლოდ, პა­ნაშ­ვი­დი გა­და­უ­ხა­დე. მოკ­ლედ, ეს ყვე­ლა­ფე­რი დიდი მდა­ბი­ო­ო­ბა, გა­უ­ნათ­ლებ­ლო­ბა და ურ­წმუ­ნო­ბაა...

სა­საფ­ლა­ო­ზე ღრე­ო­ბის გამო კი თავი აღარ გა­მოგ­ვე­ყო­ფა, არა­და, პრე­ტენ­ზია გვაქვს, რომ ევ­რო­პე­ლე­ბი ვართ. ეს უკულ­ტუ­რო­ბა ხელს სე­რი­ო­ზუ­ლად გვიშ­ლის. ცი­ვი­ლურ და კულ­ტუ­რულ ერებს ბევ­რად ჩა­მო­გარ­ჩენს. არა­და, ამ დროს ალა­ვერ­დის, ჯვრის, სვე­ტი­ცხოვ­ლის, ჩაკ­რუ­ლოს პატ­რო­ნე­ბი ვართ... რაც შე­იძ­ლე­ბა მალე უნდა მო­ვი­შა­ლოთ ეს უკულ­ტუ­რო­ბა, თუმ­ცა ბევ­რი რამ ჩვენ­მა წი­ნა­პარ­მა აღ­მო­ფხვრა და ჩვე­ნამ­დე არ მო­ი­ტა­ნა, ასე­ვე უნდა შევ­ძლოთ ჩვენც! ჯერ გა­ვა­ფერ­მკრთა­ლოთ და მერე წავ­შა­ლოთ!

ზუზუ ბეჟაშ­ვი­ლი, მსა­ხი­ო­ბი:

- რე­ლი­გი­უ­რი ადა­მი­ა­ნი ვარ, მიყ­ვარს ღმერ­თი, მაგ­რამ ბავ­შვო­ბი­დან ძა­ლი­ან მძი­მედ მახ­სოვს ცხვრე­ბის შე­წირ­ვის ცე­რე­მო­ნია, ამ ფაქ­ტით გა­მოწ­ვე­უ­ლი სის­ხლისღვრა. სა­ოც­რად გან­ვიც­დი, დღე­სას­წა­უ­ლებ­ზე მო­ნას­ტრე­ბის გარ­შე­მო ცხვრის ტყა­ვე­ბი, თა­ვე­ბი, რქე­ბი რომ ყრია... ეს ტრა­დი­ცია კი არა, ტრა­გე­დი­აა. სიბ­ნე­ლედ მეჩ­ვე­ნე­ბა. სა­ცო­და­ვი ცხო­ვე­ლის სის­ხლით ნე­ტავ, რო­მე­ლი ცოდ­ვა უნდა გა­მო­ის­ყი­დოს ადა­მი­ან­მა? და­სა­ნა­ნია, რომ ადა­მი­ა­ნე­ბი სი­ნა­ნუ­ლით არ ცდი­ლო­ბენ ცოდ­ვის მო­ნა­ნი­ე­ბას. ღმერ­თთან ურ­თი­ერ­თო­ბაც სიყ­ვა­რუ­ლე­თან ერ­თად, ხომ ეს არის. მოდი, შე­ვეშ­ვათ ამ სის­ხლისღვრას! ეს ბნე­ლი ტრა­დი­ცია იქ­ნებ რო­გორ­ღაც დავძლი­ოთ, იქ­ნებ ერ­თმა­ნე­თი შე­ვიყ­ვა­როთ!.. სამ­წუ­ხა­როა, რომ ერ­თმა­ნე­თის ჭა­მის ტრა­დი­ცი­აც მყა­რია ჩვენ­ში...

რა­საც ახლა ვი­ტყვი, ამის გამო შე­იძ­ლე­ბა ბევ­რმა გამ­კი­ცხოს, მაგ­რამ უარ­ზე ვარ ქელე­ხის რი­ტუ­ალ­ზეც. რა ვქნა, არ მეს­მის, მირ­ჩევ­ნია ის თან­ხა, რაც ქელეხ­ში უნდა და­ი­ხარ­ჯოს, ჯერ იმ ცო­ცხალს მოხ­მარ­დეს, სა­ნამ ამ­ქვეყ­ნად არის და თუ მა­ინ­ცდა­მა­ინც, ვინ­მე გა­ჭირ­ვე­ბულს გა­და­ე­ცეს. რაც შე­ე­ხე­ბა ღრე­ო­ბას, ესეც მა­გი­ჟებს. მიყ­ვარს სა­დღეგ­რძე­ლო, როცა გუ­ლი­დან მო­დის. რა არის სა­დღეგ­რძე­ლო, თუ არა ურ­თი­ერ­თო­ბა? რა­საც ისე ვერ გე­ტყვი, შე­იძ­ლე­ბა სა­დღეგ­რძე­ლო­ში გა­მოვ­ხა­ტო, მაგ­რამ სი­ყალ­ბე და ფა­რი­სევ­ლო­ბა სუფ­რა­ზე ჩემ­თვის მი­უ­ღე­ბე­ლი და დამ­ღლე­ლია. ასეთ სი­ტუ­ა­ცი­ებს ვე­რი­დე­ბი და იქა­უ­რო­ბას მალე ვტო­ვებ, არ ვიცი, ეს რამ­დე­ნად სწყინთ, მაგ­რამ ასეა.

სა­საფ­ლა­ო­ზე სა­აღ­დგო­მოდ გაშ­ლი­ლი სუფ­რა კი ცალ­კე თე­მაა. სა­საფ­ლა­ო­ზე ასე­ვე მა­ო­ცებს წა­მო­ჭი­მუ­ლი თა­ნა­მედ­რო­ვე "აკ­ლდა­მე­ბი", სახ­ლე­ბი თა­ვის ავე­ჯით... არ ვიცი, ამას რა ჰქვია, ესეც ტრა­დი­ცი­აა? ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი სი­მა­ხინ­ჯეა. თუ საფ­ლავ­ზე გა­დი­ხარ და იქ საკ­ვებს ტო­ვებ და მო­დი­ხარ, ეს უფრო მად­ლი მგო­ნია, რამ­დე­ნი გა­ჭირ­ვე­ბუ­ლია, მივა და შე­ჭამს. ეს მად­ლიც არის და მიც­ვა­ლე­ბუ­ლე­ბის­თვის აღ­დგო­მის მი­ლოც­ვა, სუ­ლი­ე­რე­ბაც. მე კი ამ დღეს ეკ­ლე­სი­ა­ში წას­ვლა, სან­თლის დან­თე­ბა და ლოც­ვა მირ­ჩევ­ნია, რად­გა­ნაც მჯე­რა, ღმერ­თს ეს ეს­მის. აქვე რა­დი­კა­ლიზ­მიც მა­ღი­ზი­ა­ნებს. ათე­ის­ტებ­საც პა­ტივს ვცემ და მორ­წმუ­ნე­ებ­საც, მაგ­რამ რო­დე­საც მორ­წმუ­ნე­ებს დას­ცი­ნი­ან, ეს და­უშ­ვე­ბე­ლია. არა­ნა­ი­რი უფ­ლე­ბა არ გაქვს, ჩემს სუ­ლი­ე­რე­ბას დას­ცი­ნო, როცა მე ამით ვცხოვ­რობ, იმე­დი მაქვს... რა არის ღმერ­თი? ეს არც ტრა­დი­ცი­აა და არც ფა­ნა­ტი­კო­სო­ბა. ღმერ­თი შენ­შია და ის უნდა იგ­რძნო...

გია ბუ­ღა­ძე, მხატ­ვა­რი:

- ტრა­დი­ცია ჩვენ­ში ერ­თგვა­რად წარ­მარ­თო­ბის ნიშ­ნით არის აღ­ბეჭ­დი­ლი. ყვე­ლა­ნა­ი­რი ბო­რო­ტე­ბა თა­ვის დრო­ზე ხომ სი­კე­თე იყო, ანუ რა­ღა­ცამ თა­ვის დრო მო­ჭა­მა და სხვა ფორ­მა­ში გა­და­ვი­და. მით უმე­ტეს, რომ კო­მუ­ნის­ტე­ბის ბა­ტო­ნო­ბი­სას მძვინ­ვა­რე ათე­იზ­მის პე­რი­ო­დი გა­ვი­ა­რეთ, შემ­დეგ თით­ქოს შე­მოვ­ბრუნ­დით რე­ლი­გი­უ­რი მი­მარ­თუ­ლე­ბით, მაგ­რამ მა­ნამ­დე გა­ბა­ტო­ნე­ბულ­მა ათე­იზ­მმა წარ­მარ­თუ­ლი, კერ­პთაყ­ვა­ნის­მცემ­ლუ­რი მა­გი­უ­რი ელე­მენ­ტე­ბი გა­აღ­ვი­ძა, რა­საც სუ­ლი­ერ მა­ტე­რი­ა­ლიზმს ვუ­წო­დებ, რო­მე­ლიც პირ­და­პირ კავ­შირ­შია გარ­კვე­ულ­წი­ლად ხალ­ხურ მა­გი­ას­თან, ჯა­დოქ­რო­ბას­თან. ამის გამო ადა­მი­ა­ნებ­ში უც­ნა­უ­რი წარ­მარ­თუ­ლი რი­ტუ­ა­ლე­ბი ცხოვ­რობს, რო­მელ­საც არა­ნა­ი­რი კავ­ში­რი არ აქვს ქრის­ტი­ა­ნო­ბას­თან, მსხვერ­პლის სუ­ლი­ერ მნიშ­ვნე­ლო­ბას­თან.

იგი­ვე მარ­ხვა ჩვენ­თან უმე­ტე­სად აღ­ქმუ­ლია რო­გორც დი­ე­ტა და არა ში­ნა­გა­ნი პრო­ცე­სი. ამას სა­სუ­ლი­ე­რო პი­რე­ბის გარ­კვე­უ­ლი ნა­წი­ლიც (30-40 პრო­ცენ­ტი) ხელს უწყობს. რა­ღაც­ნა­ი­რად, ღვთა­ებ­რი­ვი რი­ტუ­ა­ლის ფულ­ზე გა­ყიდ­ვა ხდე­ბა...

ამ გა­დაგ­ვა­რე­ბუ­ლი ტრა­დი­ცი­ე­ბის (სიმპტო­მე­ბის ჩა­მოთ­ვლა უსას­რუ­ლოდ შე­იძ­ლე­ბა), სა­შინ­ლად წარ­მარ­თუ­ლი გა­მოვ­ლე­ნა, ხში­რად შემ­ზა­რა­ვი და სის­ხლი­ა­ნია. თუმ­ცა ჩვე­ნის­თა­ნა პა­ტა­რა ერს ცუდ­თან ერ­თად, ბევ­რი კარ­გიც გვაქვს, მაგ­რამ ვი­ნა­ი­დან ერის მას­შტა­ბი პა­ტა­რაა, ცუდი მძაფ­რად ჩანს, მაგ­რამ ჩვენ გარ­შე­მო (ჩრდი­ლო­ე­თით, სამ­ხრე­თით, აღ­მო­სავ­ლე­თით) სა­მე­ზობ­ლო­ში თუ გა­ვი­ხე­დავთ, იმედს ის მაძ­ლევს, რომ ყვე­ლა­ზე მარ­თე­ბუ­ლი, სწო­რი და ფხი­ზე­ლი გო­ნე­ბის ხალ­ხი აღ­მოვ­ჩნდით. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ 4 მი­ლი­ო­ნი ვართ, გინ­დაც ბო­რო­ტე­ბის და გინ­დაც სი­კე­თის დიდი მას­შტა­ბი გვაქვს. ერთ მხა­რეს გვყავს შოთა რუს­თა­ვე­ლი და შე­იძ­ლე­ბა გვყავ­დეს სტა­ლი­ნიც.

დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი იყა­ვით, რომ ასე­თი მას­შტა­ბი სი­კე­თი­დან ბო­რო­ტე­ბამ­დე არც ერთ ერს არ ექ­ნე­ბა. ევ­რო­პელ ახ­ლობ­ლებს ხში­რად რი­ტო­რი­კულ შე­კი­თხვას ვუს­ვამ ხოლ­მე, - რო­გორ გგო­ნი­ათ, რამ­დე­ნი ვართ ქარ­თვე­ლე­ბი? მი­ნი­მუმ 50.000 მი­ლი­ო­ნი, - მპა­სუ­ხო­ბენ. რომ ვე­უბ­ნე­ბი 4 მი­ლი­ო­ნი ძლივს ვართ-მეთ­ქი, ვერ ვა­ჯე­რებ იმი­ტომ, რომ თა­ვი­სი ინ­ტენ­სი­ვო­ბით, თვით­გა­მო­ხატ­ვის მას­შტა­ბით, ერს დიდი დი­ა­პა­ზო­ნი აქვს. ხომ ვამ­ბობ, ამი­ტო­მაც ჩანს ასე მძაფ­რად ჩვე­ნი წარ­მარ­თო­ბა, თუმ­ცა ბევ­რად წარ­მარ­თია ის ერი, თუნ­დაც სა­მე­ზობ­ლო­ში, რო­მელ­მაც სა­მა­რად­ჟა­მო პრე­ზი­დენ­ტად აირ­ჩია ადა­მი­ა­ნი და მერე მის­მა შთა­მო­მავ­ლებ­მა უნდა გა­აგ­რძე­ლონ ეს გზა...

თუმ­ცა, მი­მაჩ­ნია, რომ წარ­მარ­თო­ბაც და­საძ­ლე­ვად არ არის რთუ­ლი, ისე­თი პა­თო­ლო­გი­აც არ არის, რო­გო­რიც რო­გორც უკვე ვთქვი, ჩვენს სა­მე­ზობ­ლო­ში, მაგ­რამ ეს, რო­გორც ქარ­თველს, არ მაძ­ლევს სა­შუ­ა­ლე­ბას, რომ მოვ­დუნ­დე და ვთქვა, რომ სხვებ­ზე უკე­თე­სე­ბი ვართ, რად­გა­ნაც ვი­საც მეტი მი­ე­ცა, მეტი მო­ე­თხო­ვე­ბა...

ლალი ფა­ცია

AMBEBI.GE

ქეიფი საფლავზე, ქელეხი, მსხვერპლშეწირვა - რას ფიქრობენ ცნობილი ქართველები გადაგვარებულ ქართულ ტრადიციებზე

ქეიფი საფლავზე, ქელეხი, მსხვერპლშეწირვა - რას ფიქრობენ ცნობილი ქართველები გადაგვარებულ ქართულ ტრადიციებზე

ტრადიცია თაობიდან თაობას გადაცემული ადათები, წესები, ყოფაქცევის ნორმებია, რომელიც გარკვეულ სოციალურ ჯგუფში ან თაობაშია გავრცელებული. ქართველებს ბევრი ტრადიცია გვაქვს, უმეტესობა უმთავრესად წინაქრისტიანული ხანიდან იღებს სათავეს და მიუხედავად ტექნოლოგიების საუკუნისა, დღეს მაინც მყარად ფესვგადგმული განაგრძობს არსებობას. ხშირად ზოგიერთი დრომოჭმული ტრადიცია ვითომდაც ქრისტიანობით იხსნება, ალბათ იმიტომ, რომ რაღაცით იმ რიტუალს, რომელიც მოსასპობია, გამართლება მოუძებნონ. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ხშირად ზომიერებაც გვღალატობს, რაც ერს სამწუხაროდ, ზოგჯერ ცუდად წარმოგვაჩენს.

აღდგომის დღეებია, თემა ცხელია და აქვე საფლავზე პურმარილით გასვლის ტრადიციას შევეხები, რომელიც უმეტესად ღრეობით სრულდება; არანაკლებ შემზარავია ქრისტიანულ დღესასწაულებზე წარმართული მორალით მსხვერპლშეწირვის სისხლიანი ადათი; ასევე თამადის მიერ სუფრის წევრებისთვის ღვინის დაძალების რიტუალიც, თითქოსდა ჭიქებით განისაზღვრებოდეს ღმერთისა თუ მოყვასის სიყვარული, გარდაცვლილის პატივისცემა; ქელეხის ტრადიციაც არანაკლებ მოითხოვს კორექტივებს და ზოგადად, ქართულ სუფრაზე რელიგიურ დღესასწაულებზე სართულებად დახვავებული ხორაგი... სამწუხაროდ, ისე ხდება, რომ ზოგჯერ ამ ტრადიციების მქონე სოციალური ჯგუფები აყალიბებენ ერის ამ კულტურას. ადათები ინსტიქტებისაგან განსხვავებით, თანდაყოლილი არ არის, თაობებს გადაეცემა და ასევე ცხოვრობს.

AMBEBI.GE ტრადიციების და ადათების საკითხზე რამდენიმე ცნობილ ადამიანს გაესაუბრა.

გიორგი კეკელიძე, ეროვნული ბიბლიოთეკის გენერალური დირექტორი:

- გავუფრთხილდეთ ტრადიციებს, პირველ რიგში, მათი არგადაჭარბებით ყველა ჩამოთვლილი ტრადიცია თავისი არსით ჰუმანურია. რაც შეეხება აღდგომას სასაფლაოზე გასვლას მცირე საკვებით, გარდა რიტუალური ნაწილისა, ერთგვარი საქველმოქმედო ფორმაც ჰქონდა. ბებიაჩემს ბაბუაჩემის სასაფლაოზე რამდენიმე პასკა და ხაჭაპური გაჰქონდა და გამოსაჩენ ადგილზე ტოვებდა. მერე ჩამოივლიდნენ შეჭივრებულები და მიჰქონდათ. მთავარი ზომიერების დაცვაა. ერთხელ ვიხუმრე კიდეც, ამ მიცვალებულთა დღეს კანონზომიერება იცვლება: თუ სხვა დღეებში მიცვალებულებს მიასვენებენ სასაფლაოზე, მიცვალებულთა დღეს სასაფლაოდან მოასვენებენ სიმთვრალისგან "გარდაცვლილებს". ასე არ ვარგა, არავის წაადგება. მათ შორის ტრადიციასაც.

ქელეხი ძალიან მნიშვნელოვანი ტრადიციაა. ის სტუმრის პატივსაცემად დამკვიდრდა, როცა შორი გზიდან მომავალი ადამიანი მოშივებული იყო, ჭირისუფალი ამ ფორმით უმასპინძლდებოდა. ადამიანი საკრალურობისკენ მიდრეკილია, ამიტომაც, მაგალითად, მიცვალებულისთვის რამის ჩატანება არ მგონია დიდი ტრაგედია, თუმცა ეს ქრისტიანული გადმოცემა არ არის. ძველი ცივილიზაციები, სადაც სხეულის კულტი ხშირად ერწყმოდა სულისას, ხშირად მიმართავდნენ ამ მეთოდს - ასე განსაჯეთ, ადამიანებსაც კი აყოლებდნენ, რაც ცხადია მიუღებელი ამბავია. ამგვარი ცოდნის ფრაგმენტული ნაწილია ეს ჩვევაც. იგივე ითქმის ცხოველების სასტიკ და მასობრივ შეწირვაზე. რაც შეეხება სუფრის ტრადიციებს, არ მგონია, რომ სასმლის დაჟინებული დაძალება რომელიმე ტრადიციის ნაწილი იყოს, ეს ადამიანის კულტურაზე და ეთიკურ მზაობაზე უფროა დამოკიდებული. მოკლედ, ტრადიციები მშვენიერი გვაქვს, ამ ტრადიცების შესაბიმის გაგება და გათავისება გვჭირდება.

თამრიკო ჭოხონელიძე, მომღერალი:

- ვერ უარვყოფთ, რომ ჩვენს წინაპარს ბევრი კარგი ტრადიცია აქვს შემონახული, თუმცა არც იმის უარყოფა შეიძლება, რომ ცუდიც გვაქვს. ბევრი ახალგაზრდის მხარდასაჭერად მინდა ვთქვა, რომ დაძალება იმისა, რომ რძალმა დედამთილს დედა დაუძახოს, კატასტროფაა. ეს დარღვევაც არის და სტრესიც, რადგანაც ეუბნებიან, რომ მისთვის სანუკვარი სიტყვა - დედა დედამთილს დაუძახოს. აქ ენით აუწერელი ტკივილი ჩნდება, რითაც ოჯახის ნგრევის პატარა ნიშანიც იკვეთება, რადგანაც დედაშვილობა ენით აუწერელი ფენომენია. ეს ტკივილი რძალმა რაც უნდა არ შეიმჩნიოს, მის ფსიქიკაში რაღაცები იმსხვრევა, რადგანაც მასზე ამ ფორმით ძალადობენ.

მიმაჩნია, რომ სუფრაზე ღვინის დაძალების მავნე ჩვევა უნდა მოიშალოს. "რაც კარგები ვართ, ქართველები ვართ," - ასეთი მიდგომაც არასდროს იყო გამართლებული. ვიმეორებ, ბევრი კარგი თვისება გვქონდა, თუმცა ზურგში დანის ჩარტყმაც და დიდი ღალატიც გვახასიათებდა.

მოკლედ, დიდი სიფრთხილით უნდა მოვეკიდოთ სუფრაზე ღვინის დაძალებას, - ეს პატარა კაცების თვისებაა. თუ შემთხვევით მოხდა და ვიღაც თამადად დანიშნეს, კატეგორიულად მოითხოვს, მოუსმინონ. თუ არ გისმენენ, ე.ი. არ ხარ საინტერესო. ჩემს თვალწინ ბევრი ასეთი სუფრა დაძაბულა, როცა თამადა დაჟინებით მოითხოვდა, მისთვის მოესმინათ. არადა, არიან თამადები, რომლებიც სუფრის თითოეულ წევრს თანაზიარს ხდის, რადგანაც იქ სიყვარულის მეტი გაზიარებაა. ადამიანებს დააძალო, მას მოუსმინონ, ვიმეორებ, პატარა კაცის თვისებაა, სასმელის დაძალება კი კატეგორიულად მიუღებელი! ის, ვინც ამას აკეთებს, ჩემს თვალში კნინდება. თუ ამით სიძლიერეს ამტკიცებს, ცდება, თუ ძალის დემონსტრირება უნდა, ადგეს და მკლავი გადაუწიოს. სუფრის წევრს ღვინით რატომ ასუსტებს?!

მაღიზიანებს სადღესაწაულო პერიოდში საკვებით გადატვირთული სუფრები. გასაგებია, რომ გინდა, განსაკუთრებულად შეხვდე დღესასწულს, მაგრამ აქ ზომიერება აშკარად გვღალატობს. არადა, მთავარი ავიწყდებათ, რომ ვთქვათ, აღდგომის დღესაწაულს წინ 49-დღიანი მარხვა უძღოდა. მაშინ რისთვის შეინახა ადამიანმა მარხვა? ჩვენს რწმენაშიც ბევრი რამ გაფერმკრთალდა. ყველაზე დიდი უბედურება ის არის, რომ ეს სუფრა სასაფლაოზე ინაცვლებს. მიცვალებულებთან პურმარილით მიდიან. ამის სანაცვლოდ, პანაშვიდი გადაუხადე. მოკლედ, ეს ყველაფერი დიდი მდაბიოობა, გაუნათლებლობა და ურწმუნობაა...

სასაფლაოზე ღრეობის გამო კი თავი აღარ გამოგვეყოფა, არადა, პრეტენზია გვაქვს, რომ ევროპელები ვართ. ეს უკულტურობა ხელს სერიოზულად გვიშლის. ცივილურ და კულტურულ ერებს ბევრად ჩამოგარჩენს. არადა, ამ დროს ალავერდის, ჯვრის, სვეტიცხოვლის, ჩაკრულოს პატრონები ვართ... რაც შეიძლება მალე უნდა მოვიშალოთ ეს უკულტურობა, თუმცა ბევრი რამ ჩვენმა წინაპარმა აღმოფხვრა და ჩვენამდე არ მოიტანა, ასევე უნდა შევძლოთ ჩვენც! ჯერ გავაფერმკრთალოთ და მერე წავშალოთ!

ზუზუ ბეჟაშვილი, მსახიობი:

- რელიგიური ადამიანი ვარ, მიყვარს ღმერთი, მაგრამ ბავშვობიდან ძალიან მძიმედ მახსოვს ცხვრების შეწირვის ცერემონია, ამ ფაქტით გამოწვეული სისხლისღვრა. საოცრად განვიცდი, დღესასწაულებზე მონასტრების გარშემო ცხვრის ტყავები, თავები, რქები რომ ყრია... ეს ტრადიცია კი არა, ტრაგედიაა. სიბნელედ მეჩვენება. საცოდავი ცხოველის სისხლით ნეტავ, რომელი ცოდვა უნდა გამოისყიდოს ადამიანმა? დასანანია, რომ ადამიანები სინანულით არ ცდილობენ ცოდვის მონანიებას. ღმერთთან ურთიერთობაც სიყვარულეთან ერთად, ხომ ეს არის. მოდი, შევეშვათ ამ სისხლისღვრას! ეს ბნელი ტრადიცია იქნებ როგორღაც დავძლიოთ, იქნებ ერთმანეთი შევიყვაროთ!.. სამწუხაროა, რომ ერთმანეთის ჭამის ტრადიციაც მყარია ჩვენში...

რასაც ახლა ვიტყვი, ამის გამო შეიძლება ბევრმა გამკიცხოს, მაგრამ უარზე ვარ ქელეხის რიტუალზეც. რა ვქნა, არ მესმის, მირჩევნია ის თანხა, რაც ქელეხში უნდა დაიხარჯოს, ჯერ იმ ცოცხალს მოხმარდეს, სანამ ამქვეყნად არის და თუ მაინცდამაინც, ვინმე გაჭირვებულს გადაეცეს. რაც შეეხება ღრეობას, ესეც მაგიჟებს. მიყვარს სადღეგრძელო, როცა გულიდან მოდის. რა არის სადღეგრძელო, თუ არა ურთიერთობა? რასაც ისე ვერ გეტყვი, შეიძლება სადღეგრძელოში გამოვხატო, მაგრამ სიყალბე და ფარისევლობა სუფრაზე ჩემთვის მიუღებელი და დამღლელია. ასეთ სიტუაციებს ვერიდები და იქაურობას მალე ვტოვებ, არ ვიცი, ეს რამდენად სწყინთ, მაგრამ ასეა.

სასაფლაოზე სააღდგომოდ გაშლილი სუფრა კი ცალკე თემაა. სასაფლაოზე ასევე მაოცებს წამოჭიმული თანამედროვე "აკლდამები", სახლები თავის ავეჯით... არ ვიცი, ამას რა ჰქვია, ესეც ტრადიციაა? ჩვეულებრივი სიმახინჯეა. თუ საფლავზე გადიხარ და იქ საკვებს ტოვებ და მოდიხარ, ეს უფრო მადლი მგონია, რამდენი გაჭირვებულია, მივა და შეჭამს. ეს მადლიც არის და მიცვალებულებისთვის აღდგომის მილოცვა, სულიერებაც. მე კი ამ დღეს ეკლესიაში წასვლა, სანთლის დანთება და ლოცვა მირჩევნია, რადგანაც მჯერა, ღმერთს ეს ესმის. აქვე რადიკალიზმიც მაღიზიანებს. ათეისტებსაც პატივს ვცემ და მორწმუნეებსაც, მაგრამ როდესაც მორწმუნეებს დასცინიან, ეს დაუშვებელია. არანაირი უფლება არ გაქვს, ჩემს სულიერებას დასცინო, როცა მე ამით ვცხოვრობ, იმედი მაქვს... რა არის ღმერთი? ეს არც ტრადიციაა და არც ფანატიკოსობა. ღმერთი შენშია და ის უნდა იგრძნო...

გია ბუღაძე, მხატვარი:

- ტრადიცია ჩვენში ერთგვარად წარმართობის ნიშნით არის აღბეჭდილი. ყველანაირი ბოროტება თავის დროზე ხომ სიკეთე იყო, ანუ რაღაცამ თავის დრო მოჭამა და სხვა ფორმაში გადავიდა. მით უმეტეს, რომ კომუნისტების ბატონობისას მძვინვარე ათეიზმის პერიოდი გავიარეთ, შემდეგ თითქოს შემოვბრუნდით რელიგიური მიმართულებით, მაგრამ მანამდე გაბატონებულმა ათეიზმმა წარმართული, კერპთაყვანისმცემლური მაგიური ელემენტები გააღვიძა, რასაც სულიერ მატერიალიზმს ვუწოდებ, რომელიც პირდაპირ კავშირშია გარკვეულწილად ხალხურ მაგიასთან, ჯადოქრობასთან. ამის გამო ადამიანებში უცნაური წარმართული რიტუალები ცხოვრობს, რომელსაც არანაირი კავშირი არ აქვს ქრისტიანობასთან, მსხვერპლის სულიერ მნიშვნელობასთან.

იგივე მარხვა ჩვენთან უმეტესად აღქმულია როგორც დიეტა და არა შინაგანი პროცესი. ამას სასულიერო პირების გარკვეული ნაწილიც (30-40 პროცენტი) ხელს უწყობს. რაღაცნაირად, ღვთაებრივი რიტუალის ფულზე გაყიდვა ხდება...

ამ გადაგვარებული ტრადიციების (სიმპტომების ჩამოთვლა უსასრულოდ შეიძლება), საშინლად წარმართული გამოვლენა, ხშირად შემზარავი და სისხლიანია. თუმცა ჩვენისთანა პატარა ერს ცუდთან ერთად, ბევრი კარგიც გვაქვს, მაგრამ ვინაიდან ერის მასშტაბი პატარაა, ცუდი მძაფრად ჩანს, მაგრამ ჩვენ გარშემო (ჩრდილოეთით, სამხრეთით, აღმოსავლეთით) სამეზობლოში თუ გავიხედავთ, იმედს ის მაძლევს, რომ ყველაზე მართებული, სწორი და ფხიზელი გონების ხალხი აღმოვჩნდით. მიუხედავად იმისა, რომ 4 მილიონი ვართ, გინდაც ბოროტების და გინდაც სიკეთის დიდი მასშტაბი გვაქვს. ერთ მხარეს გვყავს შოთა რუსთაველი და შეიძლება გვყავდეს სტალინიც.

დარწმუნებული იყავით, რომ ასეთი მასშტაბი სიკეთიდან ბოროტებამდე არც ერთ ერს არ ექნება. ევროპელ ახლობლებს ხშირად რიტორიკულ შეკითხვას ვუსვამ ხოლმე, - როგორ გგონიათ, რამდენი ვართ ქართველები? მინიმუმ 50.000 მილიონი, - მპასუხობენ. რომ ვეუბნები 4 მილიონი ძლივს ვართ-მეთქი, ვერ ვაჯერებ იმიტომ, რომ თავისი ინტენსივობით, თვითგამოხატვის მასშტაბით, ერს დიდი დიაპაზონი აქვს. ხომ ვამბობ, ამიტომაც ჩანს ასე მძაფრად ჩვენი წარმართობა, თუმცა ბევრად წარმართია ის ერი, თუნდაც სამეზობლოში, რომელმაც სამარადჟამო პრეზიდენტად აირჩია ადამიანი და მერე მისმა შთამომავლებმა უნდა გააგრძელონ ეს გზა...

თუმცა, მიმაჩნია, რომ წარმართობაც დასაძლევად არ არის რთული, ისეთი პათოლოგიაც არ არის, როგორიც როგორც უკვე ვთქვი, ჩვენს სამეზობლოში, მაგრამ ეს, როგორც ქართველს, არ მაძლევს საშუალებას, რომ მოვდუნდე და ვთქვა, რომ სხვებზე უკეთესები ვართ, რადგანაც ვისაც მეტი მიეცა, მეტი მოეთხოვება...

ლალი ფაცია

AMBEBI.GE