ეკოლოგიური საფრთხე შავ ზღვაში და "მკვლელი ტბები" მსოფლიოში - "წყლის სიღრმიდან ამოსულმა გაზმა რამდენიმე წუთში 1700 ადამიანი იმსხვერპლა"

რამდენიმე დღის წინ ჩვენს საიტზე ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკოლოგიის ინსტიტუტის პროფესორ ნათია კოპალიანის ინტერვიუ გამოქვეყნდა. სტატიაში შავ ზღვაზე და მის ეკოსისტემაზე იყო საუბარი. რესპოდენტმა შავ ზღვაში არსებულ გოგირდწყალბადის უზარმაზარ მასებზეც ისაუბრა, რომლებიც წყლის ზედაპირიდან 150-180 მეტრის ქვემოთ მდებარეობს.

ამ თავისებურების წყალობით, შავი ზღვა მსოფლიოში ყველაზე უნიკალური ზღვაა. ambebi.ge შეეცადა გაერკვია, თუ არსებობს მსოფლიოში ზღვები ან ტბები, რომელთა სიღრმეშიც გოგირდწყალბადის ან  ადამიანის ჯანმრთელობისთვის სხვა სახიფათო გაზების "დიდი მარაგია".

აფრიკაში, კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკისა და რუანდის საზღვარზე ტბა კივუ მდებარეობს. ტბა მსოფლიოს სპეციალისტებს არა თვალწარმტაცი ხედებითა და მდიდარი ეკოსისტემით, არამედ წყლის სქელი ფენის ქვეშ მოქცეული ნივთიერებებით იქცევს. კივუს სიღრმეში მეთანისა და ნახშირორჟანგის ვეებერთელა მარაგია. მეთანი და ნახშირორჟანგი ადამიანისთვის ერთ-ერთ ყველაზე სახიფათო ბუნებრივ აირებს განეკუთვნება. სპეციალისტთა შეფასებით, გაზების მოცულობა, შესაბამისად, 65 და 256 მილიონი კუბური მეტრია. ბოლო 30 წლის განმავლობაში გაზების მოცულობის მკვეთრი ზრდა ეკოლოგების შიშს იწვევს.

ტბებში გაზების დაგროვება ვულკანური აქტივობის შედეგია. მსგავსი შემთხვევები მსოფლიოში მრავლადაა, თუმცა დაგროვილი გაზის მარაგის სიდიდის გამო, კივუ ყველაზე საშიშ ტბად მიიჩნევა.  მის სიახლოვეს მცხოვრები მოსახლეობა, ფაქტობრივად, შენელებული მოქმედების ნაღმზე ზის.

კივუს მახლობლად მოქმედი ვულკანი კიტურო მდებარეობს. მისმა მომატებულმა აქტივობამ შესაძლოა, წყლის სიღრმიდან ზედაპირზე გაზების ამოფრქვევის პროვოცირება მოახდინოს.

მანუნის ტბა კამერუნში, ჩამქვრალი ვულკანის კრატერში მდებარეობს. მანუნის წყლები ნახშირორჟანგს დიდი რაოდენობით შეიცავს. 1984 წლის 15 აგვისტოს ტბის სიღრმიდან ზედაპირზე ამოსულმა გაზმა 37 ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. გაცილებით მასშტაბური შემთხვევა, რომლის მთავარი მიზეზიც "მკვლელი ტბა" იყო, 1986 წელს იმავე კამერუნში მოხდა.

მანუნიდან 96 კმ-ის მოშრებით კიდევ ერთი ტბაა, სახელად ნიოსი. 400 წლის წინ ტბა ვულკანური აქტივობის შედეგად შეიქმნა. ნიოსის ქვეშ დღემდე გავარვარებული მაგმაა მოქცეული. მის მიერ გამოყოფილი ნახშირორჟანგი, ქანების გავლით, ტბის წყლებს ერევა. შედეგად, 400 წლის განმავლობაში ტბაში 2 მილიონ ტონამდე ნახშირორჟანგი დაგროვდა. ნიოსის სიღრმეში გაზს წყლისა და გარემოს ტემპერატურა აკავებს. ასე იყო 1986 წლის 21 აგვისტომდე. ამ დღეს ტბის სიღრმიდან გამოთავისუფლებულმა გაზმა რამდენიმე წუთში 1700 ადამიანი იმსხვერპლა. ტრაგიკული შემთხვევა საღამოს 9 საათისთვის მოხდა. გამთენიისას სოფელში მისულ ხალხს საზარელი სურათი დახვდა. ქუჩებში, სახლებში, ყველგან გვამები ეყარა. ნახშირორჟანგმა ისინი ყოველდღიური, რუტინული საქმიანობისას - საჭმლის მომზადებისას, თეთრეულის რეცხვისას მოკლა.

ნიოსის ტბიდან ამოსულმა გაზმა 27 კმ-ის რადიუსში ყველა ცოცხალი არსება დახოცა, ხალხი და ცხოველები უჟანგბადობით გაიგუდნენ.

ტბები, რომლებიც ადამიანისთვის მომაკვდინებელ გაზებს შეიცავენ, სხვა ქვეყნებშიც - რუსეთში, აშშ-ში (მამონტის მთების სიახლოვეს), იაპონიასა (ტბა მასიუ) და საფრანგეთში (პავენი) არსებობს.

სპეციალისტთა შეფასებით, წყლის ქვეშ დაგროვილი გაზების გამოთავისუფლებას რამდენიმე მიზეზი განაპირობებს. მიწისძვრა, ვულკანის ამოფრქვევა, კლდოვანი ნაპირების ჩამოშლა, ძლიერი ქარი, ატმოსფერული ნალექების სიმცირე - ყველა ამ მოვლენას ერთი შეხედვით უვნებელი ტბა, სასიკვდილო იარაღად შეუძლია აქციოს.

მოამზადა ნუკრი მგელაძემ

AMBEBI.GE