რამდენად უსაფრთხოა ევროპის ქვეყნებში მოგზაურობა და შეუძლია თუ არა ევროპას ტერორიზმისგან თავის დაცვა

ბელგიის დედაქალაქში მომხდარი ტერაქტების შემდეგ ევროპამ უსაფრთხოების ზომები გაამკაცრა. მიუხედავად ამისა, არის თუ არა უსაფრთხო ევროპაში მოგზაურობა, შესწვეს თუ არა ევროკავშირს ძალა, დაიცვას თავი? ამ და სხვა კითხვებზე კომენტარი ექსპერტს სამხედრო საკითხებში, ვახტანგ მაისაიას ვთხოვეთ:

- ბელგიის ტერაქტების შემდეგ, რაოდენ სამწუხაროც არ უნდა იყოს, ევროპა ბევრად უფრო საშიში გახდა, ვიდრე იყო. უსაფრთხოების დონე საშუალოზე დაბლა დავიდა. საფრთხე იმისა, რომ კიდევ მოხდება ტერაქტები, მაღალია.

- შესწევს ევროპას ძალა, რომ თავი დაიცვას?

- სამწუხაროდ, რთულია იმის თქმა, პრევენციის რა ზომას უნდა მიმართოს ევროპამ. მე ვეთანხმები ისრაელის თავდაცვის მინისტრის განცხადებას: ევროპამ თავი უნდა დაანებოს ბელგიური შოკოლადის ჭამას და უნდა აკეთოს საქმე. სამწუხაროდ, ევროპამ ახლაღა დაიწყო პრევენციაზე ფიქრი და როდის ჩამოაყალიბებენ იმ სისტემას, რომელსაც შეეძლება ჯეროვანი პასუხის გაცემა, რთული სათქმელია. ამჟამად ყველა გამოწვევაზე ხდება იმპულსური პასუხის გაცემა, შესაბამისად არაა გააზარებული, თუ როგორ უნდა იმოქმედონ სისტემურად. ამერიკელებს ეს სისტემა აქვთ და წარმატებითაც იყენებენ. ევროკავშირში არ არსებობს ერთიანი ანიტიტერორისტული ცენტრი, ევროკავშირს არ აქვს მიღებული ერთიანი დოკუმენტიც კი, რომლითაც დარეგულირდება კონტრტერორისტული ბრძოლა.

ევროკავშირის მიერ 2003 წელს მიღებული ტერორისტებთან ბრძოლის სტრატეგია არაა ხისტი მეთოდი. ეს სტრატეგია ითვალისწინებს ფინანსური წყაროების გადაკეტვას, მიგრაციული პოლიტიკის გატარებას და სხვა. მაშინ, როცა დღეს, ისე, როგორც არასდროს, საჭიროა ბრძოლის ხისტი მეთოდები, რათა ადეკვატური პასუხი გაეცეს ტერორისტების ქმედებას, თუმცა უფრო მართებული იქნება თუ გამოვიყენებთ სიტყვას - დივერსანტები, რადგან საქმე გვაქვს სამხედრო დაგეგმარებასთან.

- თეორიულად თუა შესაძლებელი ტრანსპორტში ყველა მგზავრის გაკონტროლება?

- თითქმის შეუძლებელია, თუ არ იქნა მიღებული რაიმე ტიპის პრევენციული ზომა, მაგალითად, მეტალის დეტექტორის დაყენება მეტროს შესასვლელში და სხვა. საერთოდ, საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაკონტროლება ურთულესი საქმეა. სხვათა შორის, ამერიკაში ეს პრობლემა ნაკლებად დგას, რადგან აშშ-ში მგზავრთა მხოლოდ 10% სარგებლობს საზოგადოებრივი ტრანსპორტით.

- ადრე ტერორისტებს ჰქონდათ მიზნები და იმის მიხედვით არჩევდნენ ადგილებს, თუ სად მოეწყოთ ტერაქტი. დღეს ეს ყველაფერი სპონტანურად ხდება, რასთან გვაქვს საქმე?

- შეიცვალა პოლიტიკური მიზნები, ამოცანები და მოწოდების მანერა. ადრე ტერორისტებს ჰქონდათ ლოკალური, ხოლო დღეს მათ აქვთ გლობალური ტიპის ამოცანები. დღეს ტერორისტები არ ირძვიან რომელიმე ადგილისთვის ავტონომიის ან დამოუკიდებლობის მოსაპოვებლად. ისინი ირძვიან ბევრად უფრო ფართომასშტაბიანი მიზნების შესასრულებლად. სწორედ ამიტომაა მათი სეგმენტაცია არაპროგნოზირებადი. თუ ადრე ტერორისტების მიზანი იმ ქვეყნებზე თავდასხმა იყო, რომელიც მათ ეომებოდა, დღეს მსგავსი ტიპის სეგმენტაცია აღარაა.

- ანუ ბრიუსელის და პარიზის ტერაქტები სეგმენტაციის გაგრძელება იყო?

- რა თქმა უნდა, ასეა. პარიზის ნოემბრის ტერაქტს წინ უძღოდა საფრანგეთის არმიის ეფექტური საჰაერო დარტყმები, რამაც ისლამურ სახელმწიფოს ძალიან დიდი მატერიალური და ფიზიკური ზიანი მიაყენა. რაც შეეხება ბრიუსელს, აქ თავდასხმა მოხდა იმიტომ, რომ ამ ქალაქში განთავსებულია ნატოს და ევროკავშირის შტაბბინა და ეს ტერაქტი სწორედ მათთვის იყო განკუთვნილი. ეს ტერაქტები იყო ხაზგასმა იმისა, რომ ისლამურ სახელმწიფოს აქვს ძალიან დიდი ამბიცია, სხვათა შორის, არ გამოვრიცხავ მორიგი საფრთხე რუსეთს ელოდეს.

- საქართველოს თუ ემუქრება ტერაქტები და რას აკეთებს ჩვენი ხელისუფლება პრევენციისათვის?

- პირადად მე არავითარი ინფორმაცია არ მაქვს ხელისუფლების ამ კუთხით მუშაობაზე. არ ხდება პროგრამების პრეზენტაცია, ან გამოცდილების მქონე სამხედრო მოსამსახურეებთან კონფერენცია, ამ სფეროს ექსპერტებთან კონსულტაციების გაწევა და სხვა. მაგრამ ეს თემა არის ტაბუდადებული, რაც ავისმომასწავებელია. ქვეყანაში დღემდე არაა შემუშავეული ანტიტერორისტული და კონტრტერორისტული ბრძოლის სტრატეგია. არაა განსაზღვრული მოსალოდნელი საფრთხეების დონე, ინსტიტუციონალურად მხოლოდ ერთი ორგანო - სახელმწიფო სამსახურის ანტიტერორისტული დეპარტამენტია პასუხისმგებელი ტერორისტული აქტების პრევენციაზე. საფრთხე საქართველოში ტერორისტული აქტებისა დიდია. ბრიუსელის ტერაქტმა აჩვენა, რომ ტერორისტები გადავიდნენ გლობალურ ჯიჰადზე.

ლადო გოგოლაძე

AMBEBI.GE

იხილეთ ასევე: უმსხვილესი ტერაქტები, რომლებიც ევროპის ქვეყნებში ბოლო 50 წლის განმავლობაში მოხდა