დღეს შიდსთან ბრძოლის მსოფლიო დღეა - რა უნდა იცოდეს თითოეულმა ჩვენგანმა ამ დაავადების შესახებ

ადამიანის შეძენილი იმუნოდეფიციტის სინდრომი (შიდსი) დროთა განმავლობაში ძალას კარგავს და ნაკლებად გადამდები ხდება, - ინფორმაცია ამის შესახებ ოქსფორდის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ჯერ კიდევ გასულ წელს გაავრცელეს.

როგორც გაირკვა, ადამიანის ორგანიზმში მოხვედრის შემდეგ, ვირუსს გაცილებით უფრო დიდი დრო სჭირდება შიდსის გამოსაწვევად. ზოგიერთი ვირუსოლოგის აზრით, დროთა განმავლობაში შიდსი თითქმის უსაფრთხო გახდება, თუკი მუტაციას გააგრძელებს.

"ჩვენ თვალს ვადევნებთ ევოლუციას, რომელიც ჩვენს თვალწინ ხდება, საოცარია, რა სწრაფად ვითარდება ეს პროცესი, ვირუსი კარგავს დაავადების გამოწვევის უნარს და ეს მის განადგურებაში დაგვეხმარება", - განცხადა პროფესორმა გოლდერიმ "ბი-ბი-სი"-სთან ინტერვიუში.

მეცნიერები გამოთქვამენ ვარაუდს, რომ ანტივირუსული პრეპარატები აიძულებენ შიდსის ვირუსს, განიცადოს მუტაცია. "20 წლის წინ შიდსის განვითარების პერიოდი 10 წელს უდრიდა. უკანასკნელი წლების განმავლობაში, ეს ციფრი 12,5-მდე გაიზარდა. დროთა განმავლობაში იგი შესაძლოა, კიდევ უფრო გაიზარდოს და ადამიანები აღარ იგრძნობენ დაავადების არანაირ სიმპტომებს".

თუმცა, მეცნიერები ხაზგასმით ამბობენ, რომ ვირუსის დასუსტებული ვერსია ჯერ კიდევ სახიფათოა და შიდსის გამოწვევა შეუძლია.

შიდსი

შეძენილი იმუნური დეფიციტის სინდრომი აივ-ინფექციის ფონზე ვითარდება და CD4+ ლიმფოციტების რაოდენობის კლებით, მრავალი ოპორტუნისტული ინფექციური, არაინფექციური დაავადებებით ხასიათდება და აივ-ინფექციის ბოლო სტადიას წარმოადგენს.

შიდსი მსოფლიოს ხუთივე კონტინენტის 206 ქვეყანაშია რეგისტრირებული. ოფიციალური მონაცემებით, ამჟამად მსოფლიოში შიდსის ვირუსით 20 მილიონამდე ადამიანია ინფიცირებული, მათგან 80% სქესობრივი გზით დაავადდა. (აქედან 70% ჰეტეროსექსუალურ, ხოლო 10% ჰომოსექსუალურ კავშირებზე მოდის). აივ-ით ინფიცირებულია მსოფლიოში აღრიცხულ ნარკომანთა 80%.

ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსში ორი ტიპი გამოიყოფა, რომელიც აინფიცირებს ადამიანს: აივ-1 და აივ-2. აივ-1 არის მეტად საშიში და ასევე უფრო იოლად გადაცემადი. მსოფლიოში აივ ინფექციების ძირითადი ნაწილი სწორედ მისგან არის გამოწვეული. 2006 წლის 25 მაისს ჟურნალ Science -ში გამოქვეყნდა სტატია, რომ აივ-1 შიმპანზეებში აღმოჩენილი მაიმუნის იმუნოდეფიციტის ვირუსის მსგავსია. როგორც მოლეკულური დაკვირვებებიდან ჩანს, ახლო წარსულში, აივ შიმპანზეებიდან ადამიანში გადაცემულა.

მეცნიერების მტკიცებით, ვირუსის შიმპანზედან ადამიანებში  XIX საუკუნის ბოლოს ან XX საუკუნის დასაწყისში კამერონის ტყეებში, მდინარე სანაგასთან ახლოს ან კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დედაქალაქ კინშასას მიმდებარე ტერიტორიებში გავრცელდა. ერთ-ერთი ვერსიის მიხედვით, აივ  მონადირისგან გავრცელდა, რომელსაც ნადირობისას შიმპანზემ უკბინა. ვირუსის დიდ არეალზე გავრცელებას აფრიკის კოლონიზაციამ და აქედან ამერიკისა და ევროპის სისხლის ბანკებში იაფფასიანი სისხლის ექსპორტმა შეუწყო ხელი.

სიმპტომები

• ტემპერატურის უმიზეზო მატება 30 დღეზე მეტი ხნის მანძილზე;
• ლიმფური კვანძების გადიდება;
• ძლიერი საერთო სისუსტე;
• მუქი წითელი ფერის ლაქები კანსა და ლორწოვან გარსებზე;
• გახანგრძლივებული პნევმონია (ფილტვების ანთება), რომელიც ჩვეულებრივ მკურნალობას არ ექვემდებარება;
• ძლიერი ოფლიანობა, განსაკუთრებით ღამით;
• თეთრი ფერის ნადები პირის ღრუს ლორწოვანზე;
• პათოლოგიური მოვლენები ცენტრალური ნერვული სისტემის მხრივ და სხვა.

არსებობს აივ ინფექციის გადაცემის 3 ძირითადი გზა:

• დაუცველი სქესობრივი კონტაქტით (პრეზერვატივის გარეშე) აივ ინფიცირებულ პირთან;
• ინფიცირებულ სისხლთან ექსპოზიციით – აივ ინფიცირებული ინექციების და სხვა ინვაზიური მანიპულაციებისას არასტერილური დაბინძურებული სამედიცინო ინტრუმენტების გამოყენებით. ყველაზე ხშირად გადაცემა ნარკოტიკების ინექციური მოხმარებისას ხდება აივ ინფიცირებული სისხლით დაბინძურებული შპრიცებისა და ნემსების გამოყენებით;
• ინფიცირებული დედიდან ბავშვზე ორსულობის, მშობიარობის ან ძუძუთი კვების შედეგად.

როგორ არ გადაეცემა აივ ინფექცია?

• ხელის ჩამორთმევით, მოხვევით, კოცნით;
• დახველებით, ცემინებით;
• საერთო საკვების ან ჭურჭლის გამოყენებით;
• საერთო ტუალეტით ან აბაზანით სარგებლობით;
• საცურაო აუზით სარგებლობით;
• კოღოსა და მწერების ნაკბენით;
• აივ-ინფიცირებულთან ურთიერთობა სამუშაო, საზოგადოებრივ და საყოფაცხოვრებო გარემოში;

დედიდან შვილზე ინფექციის გადაცემის პრევენცია

• საქართველო იმ ქვეყანათა რიცხვს მიეკუთვნება, სადაც ყველა ორსული უზრუნველყოფილია აივ/შიდსზე ნებაყოფლობითი კონსულტირებითა და ტესტირებით, აივ მკურნალობითა და მოვლით;
• აივ ინფიცირებული დედიდან ბავშვზე შიდსის ვირუსის გადაცემის რისკი 2% -მდე მცირდება, თუ ორსულს ჩაუტარდება;
• ანტირეტროვირუსული თერაპია;
• საკეისრო კვეთა;
• სათანადო კონსულტაცია ბავშვის ხელოვნურ კვებასთან დაკავშირებით.

აღსანიშნავია, რომ სულ ცოტა ხნის წინ, 18 წლის ფრანგი გოგონას კლინიკური შემთხვევა ვანკუვერში შიდსთან ბრძოლის საერთაშორისო კონფერენციაზე ნამდვილი სენსაცია გახდა. ჯერ კიდევ დედის საშვილოსნოში შიდსით დაავადებულ გოგონას გრძელვადიანი რემისია უფიქსირდება, მიუხედავად იმისა, რომ უკვე 12 წელია დაავადებასთან საბრძოლველად წამლებს არ იღებს.

ბავშვში შიდსის რემისიის პირველმა დოკუმენტირებულმა შემთხვევამ ექიმებს იმედი ჩაუსახა. მეცნიერები თვლიან, რომ ფრანგი გოგონას დამოუკიდებლად გამოჯანმრთელების შემთხვევის ღრმა კვლევა შიდსთან ბრძოლის ეფექტური ვაქცინის შექმნას შეუწყობს ხელს.

იხილეთ ვიდეო

წყარო:  bbc.co.uk, euronews.com, wikipedia.org, aidscenter.ge

ცნობილი ადამიანები, რომლებიც შიდსის დაავადებას ებრძოდნენ