"ხრუშჩოვმა ქართველობის გამო დამიწუნა" - პირველი ქართველი არშემდგარი კოსმონავტი დღეს მშრალ ხიდზე ძველმანებს ყიდის

1962 წელს ლატვიის დედაქალაქში სამხედრო მფრინავებს­ კოსმოსში გასაშვებად ამზადებდნენ. სხვადასხვა ქვეყნის წარმომადგენლებს შორის ორი ქართველი­ სამხე­დრო მფრინავი: ლერი სურმავა და ავთო გოგუაძეც­ იყვნენ. სამედიცინო შემოწმებისა და ორწლიანი მომზადების შემდეგ, როდესაც ჯერი კოსმოსში გაფრენაზე მიდგა, ხრუშჩოვმა კანდიდატთა სია მოითხოვა­ და ახსნა-განმარტების გარეშე ორივე ქართველი სიიდან ამოიღო, მიზეზად კი კოსმოსში გაფრენის მსურველთა დიდი რაოდენობა დასახელდა. კულუარ­ებში ამბობდნენ, რომ ორი "ზედმეტი" კოსმონავტი­ სწორედ ქართველობის გამო დაიწუნეს.­ უკვე 5 წელია პირველი ქართველი არშემდგარი კოსმონავტი, ლერი სურმავა­ მშრალ ხიდზე­ ძველმანებით ვაჭრობს.

"გაგარინი მკაცრი კაცი იყო"

გალში ვცხოვრობდით, როცა 1941 წელს ომი დაიწყო... მშობ­ლებს ერთი კლასის განათლებაც­ არ ჰქონდათ, მაგრამ დედას ყოველთვის უნდოდა, მეც და ჩემს დასაც­ გვესწავლა. სკოლა რომ დავამთავრე, სწავ­ლის გასაგრძელებლად რიგაში წავედი. ინსტ­იტუტის დამთავრების შემდეგ, სამუშაოდ ტულის ოლქში­ გამგზავნეს. მაშინ 25 წლის ვიყავი და ოჯახიც ახალი შექმნილი მქონდა. ჩემი მეუღლე ტაშკენტში გავიცანი. ორი შვილი გვეყოლა. ახლა უკვე შვილთაშვილები­ მყავს. ჩემი გოგო უკრაინაშია გათხოვილი. ბიჭს ცოლი არ ჰყავს­ და მხოლოდ ეს მაქვს სადარდებელი. 1962 წელს შემომთავაზეს, ვისაც კოსმოსში გაფრენის სურვილი გაქვთ, კომისია გაიარეთო. იური გაგარინი კოსმოსში უკვე ნამყოფი იყო. მე, ავთო გოგუაძე და ვიაჩ­ესლავ ზუდოვი წავედით. მოსკოვში გავიარეთ კომისია და ჩავირიცხეთ. გაგარინი მკაცრი კაცი იყო. ერთად ვჭამდით და ვსვამდით, თუმცა მასთან ურთიერთობა მხოლოდ საქმეზე საუბრით შემოიფარგ­ლებოდა. მომავალი კოსმონავტების ჯგუფი 160 კაცისგან შედგებოდა. 1962 წლის მიწურულს სასწავლო ბაზას ხრუშჩოვი ესტუმრა და მე და გოგუაძე ახსნა-განმარტების გარეშე ჯგუფიდან გაგვრიცხეს. მას შემდეგ ზუდოვი სამჯერ გაფრინდა კოსმოსში.

- მიზეზი რა იყო?

- არ უყვარდა ხრუშჩოვს ქართველები. გოგუაძე ქუთაისში წავიდა, მე ტულაში დავბრუნდი... სამხედრო მფრინავად დავიწყე მუშაობა ვინიცაში, პარალელურად მომავალ პილოტებს ვამზადებდი. რა შეგრძნებაა,­ როცა პირველი ქართველი კოსმონავტი ხარ? მართალია, არშემდგარი, მაგრამ, რა თქმა უნდა, ერთდროულად სიამაყის შეგრძნებაც გაქვს და იმედგაცრუებისაც.

სასწაულებრივად გადარჩენილი

ლერი სურმავა მონაწილეობდა ვიეტნამის, ავღანეთის ომებში; ჩეხეთის ამბოხების ჩახშობის სამხედრო კამპანიაში.

- ჰაერში ყველა მფრინავს ჰქონია სახიფათო მომენტები. ერთ დღეს მითხრეს, ტაშკენტიდან ახალი თვითმფრინავი უნდა წამოიყვანოო. ეკიპაჟთან ერთად გავემგზავრე. დაგვახვედრეს ახალი თვითმფრინავი და ტვირთი გამოგვატანეს. ახალ თვითმფრინავს­ რომ უფრო დიდხანს ეფრინა,­ ნულოვანი­ ჯგუფის საწვავის სატუმბები დაუყენეს. დაბ­ალი მოქმედების მოტორი რომ ჰქონდა, სატუმბმა მოტორს საწვავი ვერ მიაწოდა­ და ეს გახდა ოთხივე ძრავის გათიშვის მიზეზი.

იხილეთ გაგრძელება