თბი­ლი­სის ზო­ო­პარ­კი "ფე­ის­ბუ­ქის" ოფი­ცი­ა­ლურ გვერ­დზე ამომ­წუ­რავ ინ­ფორ­მა­ცი­ას ავ­რცე­ლებს, რო­მე­ლიც სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში არ­სე­ბულ ყვე­ლა კი­თხვას პა­სუ­ხობს.

"ბოლო დღე­ებ­ში უამ­რა­ვი სხვა­დას­ხვა სა­ხის ინ­ფორ­მა­ცია ვრცელ­დე­ბა თბი­ლი­სის ზო­ო­პარკთან და­კავ­ში­რე­ბით. შე­ვე­ცა­დეთ მაქ­სი­მა­ლუ­რად ამოგ­ვეკ­რი­ფა სო­ცი­ა­ლუ­რი ქსე­ლებ­ში დას­მუ­ლი შე­კი­თხვე­ბი და მათ­თვის პა­სუ­ხი გაგ­ვე­ცა (იხ. ქვე­მოთ).

ძა­ლი­ან გთხოვთ, თუ რა­ი­მე კი­თხვა და­გე­ბა­დათ, მოგ­ვწე­როთ ფე­ის­ბუ­ქის გვერ­დზე (სამ­წუ­ხა­როდ, ეს დღეს ერ­თა­დერ­თი ქმე­დი­თი სა­შუ­ა­ლე­ბაა). ვეც­დე­ბით ყვე­ლა კი­თხვას ეტა­პობ­რი­ვად ვუ­პა­სუ­ხოთ ჩვე­ნი ოფი­ცი­ა­ლუ­რი ვებ და ფე­ის­ბუქ გვერ­დე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით.

მო­ცე­მულ კრი­ტი­კულ სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში ჩვე­ნი თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი 24-სა­ა­თი­ან რე­ჟიმ­ში მუ­შა­ობ­დნენ და გამ­ძლე­ო­ბის ზღვარს მი­აღ­წი­ეს. ნე­ბის­მი­ე­რი სა­ხის გა­და­უ­მოწ­მე­ბე­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ის გავ­რცე­ლე­ბა იწ­ვევს მე­დი­ი­სა და სო­ცი­ა­ლუ­რი ქსე­ლის ქა­ო­ტურ გაქ­ტი­უ­რე­ბას, რაც მძი­მე დარ­ტყმად აი­სა­ხე­ბა ჩვენს თა­ნამ­შრომ­ლებ­ზე. ამი­ტომ გთხოვთ, ან­გა­რი­ში გაგ­ვი­წი­ოთ და თუ რამე კი­თხვა გა­წუ­ხებთ, პირ­ველ რიგ­ში ჩვენ­თან გა­და­ა­მოწ­მოთ ფე­ის­ბუ­ქის სა­შუ­ა­ლე­ბით.

დიდი მად­ლო­ბა თქვე­ნი უწყვე­ტი მხარ­და­ჭე­რი­სა და მხარ­ში დგო­მის­თვის!

ხში­რად დას­მუ­ლი კი­თხვე­ბი

ჰქონ­დათ თუ არა თბი­ლი­სის ზო­ო­პარ­კის ბი­ნად­რებს ე.წ. "ჩი­პე­ბი"?

დიახ, თბი­ლი­სის ზო­ო­პარ­კის ბი­ნად­რებს ჰქონ­დათ ე.წ. "ჩი­პე­ბი", ანუ ტრან­სპონ­დერე­ბი. ტრან­სპონ­დე­რი გახ­ლავთ მცი­რე მო­წყო­ბი­ლო­ბა, რო­მე­ლიც კან­ქვეშ სპე­ცი­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი შპ­რი­ცის სა­შუ­ა­ლე­ბით თავ­სდე­ბა. ტრან­სპონ­დერ­ზე ჩა­წე­რი­ლია ამ ცხო­ვე­ლის პი­რა­დი ნო­მე­რი.

რა და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა აქვს ამ "ჩი­პებს"?

ამ "ჩი­პე­ბის" და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა ცხო­ვე­ლე­ბის იდენ­ტი­ფი­კა­ცი­აა. მა­გა­ლი­თის­თვის, მსგავ­სი ჩი­პე­ბი აქვთ იმპლან­ტი­რე­ბუ­ლი სახ­ლის ძაღ­ლებ­სა და კა­ტებს. "ჩიპ­ზე" ჩა­წე­რი­ლი ნომ­რის წა­კი­თხვა სპე­ცი­ა­ლუ­რი სკა­ნე­რის სა­შუ­ა­ლე­ბით ხდე­ბა. ზო­ო­პარ­კის შემ­თხვე­ვა­ში ეს ასე­ვე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ვე­ტე­რი­ნა­რუ­ლი და სხვა სა­ხის პრო­ცე­დუ­რე­ბის წარ­მო­ე­ბი­სა და აღ­რი­ცხვის­თვის. გარ­და ამი­სა, იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ ხდე­ბა ცხო­ვე­ლის სა­ზღვარ­ზე გა­დაყ­ვა­ნა, "ჩიპი" მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ექ­სპორ­ტის სერ­ტი­ფი­კა­ტის­თვის, რად­გან ექ­სპორ­ტის ნე­ბარ­თვის გა­ცე­მი­სას ხდე­ბა ამ ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი ნომ­რის მი­თი­თე­ბა და სა­ბა­ჟო პრო­ცე­დუ­რე­ბის გავ­ლა. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ ეს "ჩი­პე­ბი" თა­ვის­თა­ვად არამ­დგრა­დია, მო­თავ­სე­ბუ­ლია კან­ქვეშ და ხში­რად მე­ქა­ნი­კუ­რი ზე­მოქ­მე­დე­ბის გამო ზი­ან­დე­ბა, გან­სა­კუთ­რე­ბით მა­შინ, როცა ცხო­ვე­ლე­ბი ერ­თმა­ნეთს ეთა­მა­შე­ბი­ან. ასე­თი შემ­თხვე­ვე­ბი ხდე­ბო­და და გვი­წევ­და "ჩი­პის" ხე­ლა­ხა­ლი ჩა­ყე­ნე­ბა. კრი­ზი­სის დროს სწო­რედ ეს იყო მი­ზე­ზი, რომ ზო­გერ­თი "ჩიპი" და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი აღ­მოჩ­ნდა და რამ­დე­ნი­მე ცხო­ვე­ლის გვა­მის იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა ვერ მოხ­და პი­რა­დი ნომ­რის მი­ხედ­ვით (თუმ­ცა, იდენ­ტი­ფი­კა­ცია ასეთ დროს ხდე­ბა ვი­ზუ­ა­ლუ­რი დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბით ზო­ო­პარ­კის შე­სა­ბა­მი­სი თა­ნამ­შრომ­ლე­ბის მიერ).

ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია იმის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა, რომ ეს "ჩიპი" არ უნდა აგ­ვე­რი­ოს სპე­ცი­ა­ლი­ზე­ბულ GPS "ჩიპ­ში", რო­მე­ლიც ად­გენს ცხო­ვე­ლის ად­გილმდე­ბა­რე­ო­ბას.

რა სა­ხის მო­წყო­ბი­ლო­ბე­ბი იძ­ლე­ვა ცხო­ვე­ლის ად­გილმდე­ბა­რე­ო­ბის დად­გე­ნის სა­შუ­ა­ლე­ბას და ჰქონ­დათ თუ არა ისი­ნი იმპლან­ტი­რე­ბუ­ლი ზო­ო­პარ­კის ცხო­ვე­ლებს?

ვე­ლუ­რი ბუ­ნე­ბის კვლე­ვის პრაქ­ტი­კა­ში არ­სე­ბობს GPS-ით აღ­ჭურ­ვი­ლი სა­ყე­ლუ­რე­ბი, რომ­ლე­ბიც GSM მო­ბი­ლუ­რი სიგ­ნა­ლით, გარ­კვე­უ­ლი რე­გუ­ლა­რო­ბით, იძ­ლე­ვა ინ­ფორ­მა­ცი­ას ცხო­ვე­ლის ად­გილმდე­ბა­რე­ო­ბის შე­სა­ხებ. ტრა­დი­ცი­უ­ლად, ეს არის საკ­მა­რი­სად დიდი და მძი­მე სა­ყე­ლუ­რი (ხან­გრძლივ­მოქ­მე­დი, დიდი ელე­მენ­ტის გამო), რო­მე­ლიც არ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ზო­ო­პარ­კე­ბის პრაქ­ტი­კა­ში. მათი მო­უ­ხერ­ხებ­ლო­ბის და და­ბა­ლი ხარჯთე­ფექ­ტი­ა­ნო­ბის გამო არ არ­სე­ბობს არა­ვი­თა­რი მო­თხოვ­ნა ევ­რო­პის ზო­ო­პარ­კე­ბი­სა და აკ­ვა­რი­უ­მე­ბის ასო­ცი­ა­ცი­ის (EAZA) თუ ზო­ო­პარ­კე­ბი­სა და აკ­ვა­რი­უ­მე­ბის მსოფ­ლიო ასო­ცი­ა­ცი­ის (WAZA) მხრი­დან მათი გა­მო­ყე­ნე­ბის შე­სა­ხებ. იგი­ვე ეხე­ბა თვით მა­ღა­ლი სტი­ქი­ის საფრ­თხის ქვეშ მყოფ ქვეყ­ნებ­საც. რაც შე­ე­ხე­ბა ზო­მით პა­ტა­რა "GPS ჩი­პებს": მა­თაც ესა­ჭი­რო­ე­ბათ ენერ­გი­ის მუდ­მი­ვი წყა­რო (მძლავ­რი ელე­მენ­ტი) ხან­გრძლი­ვი მუ­შა­ო­ბი­სათ­ვის (მი­ნი­მუმ 2-3 თვე მა­ინც). ამის გამო, ჩვენს ხელთ არ­სე­ბუ­ლი ბოლო სა­მეც­ნი­ე­რო მო­ნა­ცე­მე­ბით, პა­ტა­რა ზო­მის "GPS ჩიპი" მა­ინც არ არის კან­ქვეშ შე­საყ­ვა­ნი ზო­მის. ამი­ტომ, ბი­ო­ლო­გე­ბი ე.წ. "პა­ტა­რა GPS ჩი­პებს" ვე­ლურ გა­რე­მო­ში და­ჭე­რილ მცი­რე ზო­მის ცხო­ველს (რო­მელ­საც დიდი სა­ყე­ლოს ტა­რე­ბა არ შე­უძ­ლია) ქი­რურ­გი­უ­ლი ოპე­რა­ცი­ით უდ­გა­მენ არა კან­ქვეშ, არა­მედ მუც­ლის ფარ­ში. აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, სრუ­ლი­ად არა­მი­ზან­შე­წო­ნი­ლია ასე­თი ხში­რი პე­რი­ო­დუ­ლო­ბით (თუნ­დაც წე­ლი­წად­ში ერთხელ) ზო­ო­პარ­კის დიდი ცხო­ვე­ლე­ბის­თვის ქი­რურ­გი­უ­ლი ოპე­რა­ცი­ე­ბის ჩა­ტა­რე­ბა. ეს საფრ­თხეს უქ­მნის ძვი­რა­დღი­რე­ბუ­ლი ცხო­ვე­ლის სი­ცო­ცხლეს და გარ­და ამი­სა, ნაკ­ლე­ბე­ფექ­ტი­ა­ნია სტან­დარ­ტულ კრი­ზი­სულ სი­ტუ­ა­ცი­ებ­ში.

ზო­ო­პარ­კი ად­რეც და­იტ­ბო­რა. რა იყო გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი ზო­ო­პარ­კის გეგ­მა­რე­ბის მხრივ წინა გა­მოც­დი­ლე­ბა­ზე დაყ­რდნო­ბით? დაც­ვი­სა და უსაფრ­თხო­ე­ბის რა გა­რან­ტი­ე­ბი არ­სე­ბობ­და ზო­ო­პარკში კა­ტას­ტრო­ფამ­დე?

მტა­ცებ­ლე­ბის და მა­ი­მუ­ნე­ბის ე.წ. "ძვე­ლი ვო­ლი­ე­რე­ბი" (ავ­ტო­მა­გის­ტრა­ლის მო­პირ­და­პი­რედ) ჯერ კი­დევ ოთხმოც­და­ა­თი­ა­ნი წლე­ბის და­სა­წყის­ში იყო აშე­ნე­ბუ­ლი, რო­გორც ჩანს, წინა სტი­ქი­ე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით. ისი­ნი მთლი­ა­ნად იყო გა­და­ხუ­რუ­ლი 3 სმ-ის დი­ა­მეტ­რის სრუ­ლი რკი­ნის გი­სო­სე­ბით, რო­მელ­თა და­ზი­ა­ნე­ბა მხო­ლოდ კო­ლო­სა­ლუ­რი ძა­ლის­ხმე­ვის შე­დე­გად იყო შე­საძ­ლე­ბე­ლი. ეს კი სრუ­ლი­ად გა­დის ადა­მი­ა­ნი­სა და ცხო­ვე­ლის ფი­ზი­კუ­რი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი­დან. სტი­ქი­ის შემ­დეგ, მაშ­ვე­ლე­ბის მიერ გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი იყო ბენ­ზინ­ზე მო­მუ­შა­ვე სპე­ცი­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი, ძა­ლი­ან მძლავ­რი ე.წ. "ბალ­გარ­კა", რო­მე­ლიც მხო­ლოდ სა­გან­გე­ბო სი­ტუ­ა­ცი­ე­ბის მარ­თვის სპე­ცი­ა­ლის­ტებს ჰქონ­დათ და ამ მო­წყო­ბი­ლო­ბა­მაც კი დიდი სირ­თუ­ლით გა­დაჭ­რა გი­სო­სე­ბი მკვდა­რი ცხო­ვე­ლე­ბის ვო­ლი­ე­რე­ბი­დან გა­მო­საყ­ვა­ნად. ერთ-ერთი ამ სრუ­ლად და­ხუ­რუ­ლი ვო­ლი­ე­რის გი­სო­სებს შო­რის ახალ­გაზ­რდა ვე­ფხვის (სა­ხე­ლად ბარ­ბა­რა) გა­მოძ­რო­მა რო­გორც ჩანს, გა­ნა­პი­რო­ბა წყალ­დი­დო­ბის დროს გი­სო­სებ­ზე უზარ­მა­ზა­რი საგ­ნის დარ­ტყმამ, რა­მაც გი­სო­სე­ბი გა­წია იმ­დე­ნად, რომ გა­ე­ტია ვე­ფხვის თავი (თუ თავი ეტე­ვა, კა­ტი­სებ­რი მთლი­ა­ნად ახერ­ხებს გაძ­რო­მას). ანუ, ეს ვო­ლი­ე­რე­ბი გა­მო­სა­დე­გი იყო ყვე­ლა და­საშ­ვე­ბი სტან­დარ­ტუ­ლი კრი­ზი­სუ­ლი სი­ტუ­ა­ცი­ის­თვი­საც კი. წყალ­მო­ვარ­დნამ, რო­მელ­მაც მრა­ვა­ლი ავ­ტო­მან­ქა­ნა აი­ტა­ცა და უზარ­მა­ზა­რი მო­რე­ბი ქა­ო­ტუ­რად ატ­რი­ა­ლა სრუ­ლად და­ფა­რა გა­ლი­ე­ბი და უმ­ძი­მე­სი ფი­ზი­კუ­რი დარ­ტყმე­ბი მი­ა­ყე­ნა ვო­ლი­ე­რებს. ათა­სო­ბით ტონა წლის სი­მაღ­ლემ მი­ნი­მუმ 7-8 მეტ­რი შე­ად­გი­ნა ზო­ო­პარ­კის ამ სეგ­მენ­ტში. ცნო­ბის­თვის, ვე­ფხვი ბარ­ბა­რა მა­ინც და­ი­ღუ­პა და მისი გვა­მი იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლია. ყვე­ლა და­ნარ­ჩე­ნი მტა­ცე­ბე­ლი ე.წ. "ძველ ვო­ლი­ე­რებ­ში" (3 ია­გუ­ა­რი, 6 დათ­ვი და 3 ლომი) წყალ­მო­ვარ­დნის გამო და­იხ­რჩო.

რაც შე­ე­ხე­ბა ღია ტი­პის ვო­ლი­ე­რებს. ეს წარ­მო­ად­გენს ცხო­ვე­ლის სა­თავსს, რომ­ლის ჭერი არის ღია, მაგ­რამ სტან­დარ­ტულ კრი­ზი­სულ პი­რო­ბებ­ში ცხო­ვე­ლის იქი­დან გა­მოს­ვლა შე­უძ­ლე­ბე­ლია, რად­გან ვო­ლი­ე­რის ოთხი­ვე კე­დე­ლი ბო­ლო­ში მო­კე­ცი­ლია, ქმნის უარ­ყო­ფით და­ქა­ნე­ბას და ცხო­ვე­ლი აძ­რო­მის შემ­თხვე­ვა­შიც კი, ვერ ახერ­ხებს ამ ბა­რი­ე­რის გა­და­ლახ­ვას. ასე­ვე, ყვე­ლა მტა­ცებ­ლის ღია ვო­ლი­ერს ზე­მო­დან გა­და­ტა­რე­ბუ­ლი ჰქონ­და სპე­ცი­ა­ლუ­რი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის ელექტრო­მავ­თუ­ლე­ბი, სა­დაც გა­დი­ო­და 10,000 ვოლ­ტის ძაბ­ვის დენი (და­ბა­ლი ამ­პე­რა­ჟით), რომ­ლიც უსაფრ­თხოა ცხო­ვე­ლის­თვის, მაგ­რამ იწ­ვევს შოკს. ამ­გვა­რი ღია ტი­პის ვო­ლი­ე­რე­ბი მსოფ­ლი­ოს სა­უ­კე­თე­სო ზო­ო­პარ­კებ­ში ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი პრაქ­ტი­კაა და უსაფრ­თხო­ე­ბის სრუ­ლი გა­რან­ტი­აა სტან­დარ­ტულ კრი­ზი­სულ სი­ტუ­ა­ცი­ა­შიც კი. ჩვენს შემ­თხვე­ვა­ში კი პარ­ქტი­კუ­ლად შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო იმის პროგ­ნო­ზი­რე­ბა, რომ წყა­ლი მი­ნი­მუმ 7-8 მეტრზე ზე­მოთ აი­წევ­და, გა­მორ­თავ­და ელექტრო­სის­ტე­მას და ცხო­ვე­ლებს ამო­ა­ტივ­ტი­ვებ­და.

დაც­ვი­სა და უსაფრ­თხო­ე­ბის რა ნორ­მე­ბი არ­სე­ბობს ზო­ო­პარკში ახლა?

ზო­ო­პარ­კის ად­მი­ნის­ტრა­ცია ყო­ველ­თვის სიფრ­თხი­ლით ეკი­დე­ბო­და უსაფრ­თხო­ე­ბის სა­კითხს. ახა­ლი გზის გაყ­ვა­ნის დროს მშე­ნებ­ლებ­მა და გე­ო­ლო­გი­ის ექ­სპერ­ტებ­მა ად­მი­ნის­ტრა­ცია და­არ­წმუ­ნეს, რომ მდი­ნა­რე ვერე ზო­ო­პარ­კის­თვის საფრ­თხეს არ წარ­მო­ად­გენ­და. თუმ­ცა სა­მარ­თლი­ა­ნო­ბის­თვის უნდა ით­ქვას, რომ ამ მას­შტა­ბის კა­ტას­ტრო­ფის დაშ­ვე­ბაც კი რთუ­ლი იყო. სა­ი­ლუსტრა­ციო მა­გა­ლი­თის­თვის, შეგ­ვიძ­ლია მო­ვიყ­ვა­ნოთ და­მან­გრე­ვე­ლი მი­წისძვრა. მსოფ­ლი­ო­ში შე­ნო­ბე­ბის გამ­ძლე­ო­ბა გარ­კვე­ულ, სტან­დარ­ტულ ზღვარ­ზეა გათ­ვლი­ლი, თუმ­ცა წი­ნას­წარ ვე­რა­სო­დეს გან­სა­ზღვრავ მი­წისძვრის სიმ­ძლავ­რეს, რის გა­მოც, ისეთ გან­ვი­თა­რე­ბულ, მა­ღა­ლი სტი­ქი­უ­რი საფრ­თხის ქვეშ მყოფ ქვეყ­ნებ­შიც კი, რო­გო­რი­ცაა ია­პო­ნია, ვერ ხერ­ხდე­ბა ყვე­ლა შე­ნო­ბის სე­ის­მო­მე­დე­გო­ბის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა (მათ შო­რის, ატო­მუ­რი ელექტრო­სად­გუ­რე­ბი­საც კი).

რაც შე­ე­ხე­ბა მტა­ცებ­ლე­ბის ახა­ლა­შე­ნე­ბულ ვო­ლი­ე­რებს (გა­იხ­სნა მიმ­დი­ნა­რე წელს): ისი­ნი გან­თავ­სე­ბუ­ლია ინ­ფექ­ცი­უ­რი სა­ა­ვად­მყო­ფოს მხა­რეს (ზო­ო­პარ­კის ყვე­ლა­ზე შე­მაღ­ლე­ბულ ად­გი­ლას), რის გა­მოც იქ კა­ტას­ტო­ფამ­დე გა­დაყ­ვა­ნი­ლი მტა­ცებ­ლე­ბი (5 თეთ­რი ლომი და 2 ლე­ო­პარ­დი) გა­და­ურჩნენ ამ არას­ტან­დარ­ტულ კრი­ზისს და ამ­ჟა­მად აბ­სო­ლუ­ტუ­რად და­ცულ­ნი არი­ან. ეს ვო­ლი­ე­რე­ბი ევ­რო­პულ სტან­დარ­ტებ­თა­ნაა შე­სა­ბა­მი­სო­ბა­ში. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, მწა­რე გა­მოც­დი­ლე­ბა­ზე დაყ­რდნო­ბით, ახლა აქ­ტი­უ­რად ვცდი­ლობთ ახა­ლი უსაფრ­თხო­ე­ბის ნორ­მე­ბის შეძ­ლე­ბის­დაგ­ვა­რად სწრა­ფად და­ნერგვას, რათა ვო­ლი­ე­რებ­მა გა­უძ­ლონ შე­საძ­ლო არას­ტან­დარ­ტულ კრი­ზი­სულ სი­ტუ­ა­ცი­ებს.

სო­ცი­ა­ლურ ქსელ­ში გავ­რცელ­და ინ­ფორ­მა­ცია, რომ სტი­ქი­ის დროს ზო­ო­პარ­კის თა­ნამ­შრომ­ლებ­მა გა­მო­უშ­ვეს მტა­ცებ­ლე­ბი ვო­ლი­ე­რე­ბი­დან. მარ­თა­ლია თუ არა ეს?

ეს ინ­ფორ­მა­ცია არის სრუ­ლი ჭორი და ში­ნა­არ­სობ­რი­ვად აბ­სურ­დუ­ლი, რო­მე­ლიც არ ეფუძ­ნე­ბა არა­ვი­თარ ფაქტს. რო­გორც მო­სახ­ლე­ო­ბამ მა­ს­მე­დი­ის სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბით იცის, წყალ­მო­ვარ­დნამ იმგვა­რი სის­წრა­ფით დატ­ბო­რა სვა­ნი­ძის ქუ­ჩის ტე­რი­ტო­რია და აავ­სო სახ­ლე­ბი წყლით, რომ ადა­მი­ა­ნებ­მა ვერ მო­ას­წრეს შე­ნო­ბე­ბი­დან გა­მოს­ვლა. ზუს­ტად ასე მოხ­და ზო­ო­პარ­კის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზეც. სამ­წუ­ხა­როდ ჩვენ­მა სამ­მა თა­ნამ­შრო­მელ­მა ვერ მო­ას­წრო მტა­ცებ­ლე­ბის გან­ყო­ფი­ლე­ბის შე­ნო­ბის და­ტო­ვე­ბა და შე­ე­წი­რა სტი­ქი­ას. ზო­ო­პარ­კის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე წყალ­მო­ვარ­დნის დროს იმ­ყო­ფე­ბო­და ზო­ო­პარ­კის დი­რექ­ტო­რი, მისი მე­უღ­ლე, დაც­ვის თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი, სა­წოლს მი­ჯაჭ­ვუ­ლი მომ­ვლე­ლი გუ­ლი­კო ჭი­ტა­ძე, მისი მე­უღ­ლე და ასა­კო­ვა­ნი თა­ნამ­შრო­მე­ლი. ამ სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში კა­რი­კა­ტუ­რუ­ლია იმის მტკი­ცე­ბა, თით­ქოს რო­მე­ლი­მეს შე­ეძ­ლო ხე­ლით ვო­ლი­ე­რე­ბის 3 სმ. დი­ა­მეტ­რის სრუ­ლი რკი­ნის გი­სო­სე­ბის გაგ­რეხ­ვა/გა­ხერ­ხვა ცხო­ვე­ლე­ბის გა­მო­საშ­ვე­ბად.

რაც შე­ე­ხე­ბა ვო­ლი­ე­რე­ბის გა­სა­ღე­ბით გა­ღე­ბას: ესეც აბ­სურ­დია, რად­გან ყვე­ლა გა­სა­ღე­ბი სპე­ცი­ა­ლუ­რად და­ცულ ად­გი­ლას ინა­ხე­ბა გან­ყო­ფი­ლე­ბა­ში. წყალ­მო­ვარ­დნის წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლი სიმ­ძლავ­რი­სა და სის­წრა­ფის ფონ­ზე, რო­დე­საც ადა­მი­ა­ნებ­მა შე­ნო­ბის და­ტო­ვე­ბაც კი ვერ მო­ას­წრეს, სრუ­ლი­ად აბ­სურ­დუ­ლია იმის მტკი­ცე­ბა, რომ რო­მე­ლი­მე მათ­განს შეძ­ლო გა­სა­ღე­ბე­ბის აღე­ბა და­ცუ­ლი ად­გი­ლი­დან, გა­მოქ­ცე­ვა და რო­მე­ლი­მე (თუნ­დაც ერთი) ვო­ლი­ე­რის გა­ღე­ბა. აქვე სა­ზო­გა­დო­ე­ბას ვთხოვთ ცხა­დად გა­აც­ნო­ბი­ე­როს ის წა­მე­ბი, რო­დე­საც წყა­ლი ყვე­ლა ზე­მოხ­სე­ნე­ბულ ადა­მი­ანს პირ­და­პი­რი მნიშ­ვნე­ლო­ბით ახ­რჩობს და თვით­გა­და­რე­ჩე­ნის ინ­სტინ­ქტი მუ­შა­ობს. გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია ის ფაქ­ტიც, რომ დიდი მტა­ცებ­ლე­ბის ვო­ლი­ე­რებ­ში მომ­ვლე­ლე­ბი არ შე­დი­ოდ­ნენ. და­ლა­გე­ბი­სას ხდე­ბო­და მტა­ცებ­ლე­ბის სპე­ცი­ა­ლურ იზო­ლა­ტო­რებ­ში წი­ნას­წარ გა­დაყ­ვა­ნა და მხო­ლოდ ამის შემ­დეგ იყო დაშ­ვე­ბუ­ლი ცა­რი­ე­ლი სა­თავ­სე­ბის გაწ­მენ­და. გთხოვთ გა­იხ­სე­ნოთ ქ-ნი გუ­ლი­კოს ტრა­გი­კუ­ლი ფაქ­ტიც, რო­მე­ლიც ვე­ფხვებ­მა დაგ­ლი­ჯეს მა­შინ, რო­დე­საც გუ­ლი­კო ვო­ლი­ე­რის გა­რეთ იმ­ყო­ფე­ბო­და და მტა­ცებ­ლებ­მა გი­სო­სებს შიგ­ნი­დან შეძ­ლეს მისი და­ზი­ა­ნე­ბა. ძნე­ლი წარ­მო­სად­გე­ნია, რომ რო­მე­ლი­მე ადა­მი­ანს წა­მებ­ში გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბი­სას ან მო­ეს­წრო, ან მო­ტი­ვა­ცია ჰქო­ნო­და გა­ეხ­სნა გა­ლია და მტა­ცებ­ლის პი­რის­პირ დარ­ჩე­ნი­ლი­ყო.

სო­ცი­ა­ლურ ქსელ­ში გავ­რცელ­და ინ­ფორ­მა­ცია, რომ ზო­ო­პარ­კის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე იყო ე.წ. "ლევი ცხო­ვე­ლე­ბი". მარ­თა­ლია თუ არა ეს?

პირ­ველ რიგ­ში ჩვენ­თვის გა­უ­გე­ბა­რია კონ­კრე­ტუ­ლად რას უნდა გუ­ლის­ხმობ­დეს ეს ტერ­მი­ნი. თუმ­ცა, რა­საც არ უნდა ნიშ­ნავ­დეს, თა­ვის მო­ცე­მუ­ლო­ბა­ში აბ­სურ­დუ­ლია იმ მარ­ტი­ვი მი­ზე­ზის გამო, რომ ზო­ო­პარკს არ ყავ­და, არ ჰყავს და არც ეყო­ლე­ბა აღუ­რი­ცხა­ვი ცხო­ვე­ლი. რო­გორც გვეს­მის, "ლევი ცხო­ვე­ლი" გუ­ლის­ხმობს ზედ­მე­ტი ოდე­ნო­ბის არა­რე­გის­ტრი­რე­ბულ ცხო­ვე­ლის ყო­ლას რა­ღაც კონ­კრე­ტუ­ლი მიზ­ნით (შე­საძ­ლო მიზ­ნებ­ზე ქვე­მოთ მო­გახ­სე­ნებთ). ეს უნდა ნიშ­ნავ­დეს, რომ ცხო­ვე­ლი (მაგ. ვე­ფხვი ან ლომი, რო­მელ­საც დღე­ში 7-8 კგ ხორ­ცი სჭირ­დე­ბა) უნდა არ­ჩი­ნოს კონ­კრე­ტუ­ლი ადა­მი­ა­ნის "ჯი­ბემ", რად­გან საკ­ვე­ბით ზო­ო­პარ­კის მო­მა­რა­გე­ბა ხდე­ბა მკაც­რად რეგ­ლა­მენ­ტი­რე­ბუ­ლი ნორ­მე­ბის მი­ხედ­ვით, შე­სა­ბა­მი­სი დო­კუ­მენ­ტა­ცი­ით და მთლი­ა­ნად პრო­ცე­სი არის რე­გუ­ლი­რე­ბუ­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს კა­ნო­ნით შეს­ყიდ­ვე­ბის შე­სა­ხებ. ის­მე­ბა კი­თხვა, რის­თვის შე­იძ­ლე­ბა ვინ­მეს დას­ჭირ­დეს ზედ­მე­ტი ე. წ. "ლევი ცხო­ვე­ლის" ყოლა? ერ­თა­დერ­თი თე­ო­რი­უ­ლი აზრი შე­იძ­ლე­ბა იყოს მათი კონ­ტრა­ბან­დუ­ლი გზით გა­ყიდ­ვა. მო­გახ­სე­ნებთ, რომ ზო­ო­პარ­კებ­ში მსხვი­ლი და ფარ­თოდ გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი მტა­ცებ­ლე­ბის "შავი ბა­ზა­რი" უბ­რა­ლოდ არ არ­სე­ბობს, რად­გან ეს ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი და არა­იშ­ვი­ა­თი ცხო­ვე­ლე­ბი (მგლე­ბი, დათ­ვე­ბი, ლო­მე­ბი, ვე­ფხვე­ბი და ა.შ.) ყვე­ლა ზო­ო­პარკში სწო­რი მოვ­ლის შემ­თხვე­ვა­ში კარ­გად მრავ­ლდე­ბა და მსოფ­ლიო ზო­ო­პარ­კე­ბის თავ­სა­ტე­ხია მო­მა­ტე­ბუ­ლი რა­ო­დე­ნო­ბე­ბის გამო.

სწო­რედ ამი­ტო­მაა გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ზო­ო­პარ­კებ­ში მათი სტე­რი­ლი­ზა­ცი­ის პრაქ­ტი­კა (ჩვე­ნი ლო­მე­ბის ნა­წი­ლი სტე­რი­ლი­ზე­ბუ­ლი იყო, ხოლო და­ნარ­ჩენ მტა­ცებ­ლებს სპე­ცი­ა­ლუ­რი კაფ­სუ­ლა ჰქონ­დათ იმპლან­ტი­რე­ბუ­ლი, რო­მე­ლიც აფერ­ხებ­და გამ­რავ­ლე­ბას). იტო­ვე­ბენ გარ­კვე­უ­ლი ოდე­ნო­ბის მწარ­მო­ებ­ლებს, მკაც­რად კონ­ტრო­ლი­რე­ბად ნა­მატს კი ზო­ო­პარ­კე­ბი ერ­თმა­ნეთს შო­რის ცვლი­ან ან ერ­თმა­ნეთს უსას­ყიდ­ლოდ გა­დას­ცე­მენ ევ­რო­პის ან მსოფ­ლიო ზო­ო­პარ­კე­ბის და აკ­ვა­რი­უ­მე­ბის ასო­ცი­ა­ცი­ის სა­შუ­ა­ლე­ბით. ასე­ვე ხდე­ბა ცხო­ვე­ლე­ბის გა­ყიდ­ვაც და ეს პრო­ცე­სი რე­გუ­ლირ­დე­ბა სხვა სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბის (მაგ. CITES, კონ­ვენ­ცია იშ­ვი­ა­თი სა­ხე­ო­ბე­ბით და მათი ნა­წი­ლე­ბით ვაჭ­რო­ბის შე­სა­ხებ) და, რაც მთა­ვა­რია, მთავ­რო­ბე­ბის მკაც­რი რე­გუ­ლა­ცი­ით/ზე­დამ­ხედ­ვე­ლო­ბით. ამ ფონ­ზე, ვე­რა­ვინ და­ა­სა­ხე­ლებს ზო­ო­პარ­კე­ბის ან კერ­ძო პი­რე­ბის (თუნ­დაც კო­ლექ­ცი­ო­ნე­რე­ბის, რო­მელ­თა ცხო­ვე­ლე­ბიც ასე­ვე აღ­რი­ცხუ­ლია ქვეყ­ნე­ბის შე­სა­ბა­მი­სი ორ­გა­ნო­ე­ბის მიერ) იმ რა­ო­დე­ნო­ბას, რო­მე­ლიც შავ ბა­ზარს ქმნის. ასე­ვე ძნე­ლად წარ­მო­სად­გე­ნია დიდი მტა­ცე­ბე­ლი ცხო­ვე­ლის სა­ზღვარ­ზე უჩუმ­რად გაყ­ვა­ნა. ეს ნიშ­ნავს, რომ ან ჩვე­ნი სა­ბა­ჟო სის­ტე­მა სრუ­ლი­ად ბრმა ადა­მი­ა­ნე­ბის­გან შედ­გე­ბა, ან ის ჩარ­თუ­ლია კონ­ტრა­ბან­და­ში, რაც აბ­სო­ლუ­ტუ­რი აბ­სურ­დია. რაც შე­ე­ხე­ბა იშ­ვი­ათ სა­ხე­ო­ბებს, რომ­ლე­ბიც ნამ­დვი­ლად შე­იძ­ლე­ბა იყოს არა­ლე­გა­ლუ­რი ვაჭ­რო­ბის სა­გა­ნი (გან­სა­კუთ­რე­ბით მათი ნა­წი­ლე­ბი - მარ­ტორ­ქის რქა, სპი­ლოს ეშვი ან ტყა­ვე­ბი). მო­გახ­სე­ნებთ, რომ თბი­ლი­სის ზო­ო­პარკში ამ­გვა­რი სა­ხე­ო­ბე­ბი­დან იყო და არის თეთ­რი მარ­ტორ­ქა და ინ­დუ­რი სპი­ლო. ისი­ნი სა­ბედ­ნი­ე­როდ გა­დარ­ჩნენ და იმ­ყო­ფე­ბი­ან თა­ვი­ანთ ვო­ლი­ე­რებ­ში. გარ­და ამი­სა, იშ­ვი­ა­თი სა­ხე­ო­ბე­ბი­დან გვყავ­და ქო­ჩო­რა გი­ბო­ნი და 2 სი­ა­მან­გი, რომ­ლე­ბიც სამ­წუ­ხა­როდ და­იხ­რჩვნენ. ძნე­ლია იმ ადა­მი­ა­ნის წარ­მოდ­გე­ნა, რო­მე­ლიც სე­რი­ო­ზუ­ლად ფიქ­რობს, რომ ზო­ო­პარკს შე­უმ­ჩნევ­ლად შე­ეძ­ლო "უჯ­რა­ში ყო­ლო­და და­მა­ლუ­ლი" თეთ­რი მარ­ტორ­ქა, ინ­დუ­რი სპი­ლო, გი­ბო­ნი ან სხვა "ლევი" ზე­მოხ­სე­ნე­ბუ­ლი ცხო­ვე­ლი.

ის­მის კი­თხვა, თუ რა­ტომ არ მოხ­და სტი­ქი­ი­დან ამ­დე­ნი დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში სტი­ქი­ამ­დე არ­სე­ბუ­ლი ცხო­ვე­ლე­ბის სი­ე­ბის გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბა?

საქ­მე ის გახ­ლავთ, რომ თბი­ლი­სის ზო­ო­პარკს ყავ­და 1000-ზე მეტი სხვა­დას­ხვა ცხო­ვე­ლი (წვრი­ლი, სა­შუ­ა­ლო და მსხვი­ლი ძუ­ძუმ­წო­ვა­რი, ფრინ­ვე­ლე­ბი, რეპ­ტი­ლი­ე­ბი, ამ­ფი­ბი­ე­ბი, თევ­ზე­ბი და ა.შ.). კა­ტას­ტრო­ფის დროს მთლი­ა­ნად და­იტ­ბო­რა ზო­ო­პარ­კის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი შე­ნო­ბა, შლამ­მა და­ა­ზი­ა­ნა მო­ნა­ცემ­თა ბაზა და აღ­დგე­ნა მო­ხერ­ხდა ზო­ო­პარ­კის თა­ნამ­შრომ­ლე­ბის დიდი ძა­ლის­ხმე­ვით. ამან წა­ი­ღო გარ­კვე­უ­ლი დრო. გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია, რომ, პა­რა­ლე­ლუ­რად, ჩვე­ნი თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი დღი­სა და ღა­მის მან­ძილ­ზე მუხლჩა­უხ­რე­ლად შრო­მობ­დნენ გაწ­მენ­დით სა­მუ­შა­ო­ებ­ზე და მო­ნა­წი­ლე­ობ­დნენ და მო­ნა­წი­ლე­ო­ბენ გა­დარ­ჩე­ნი­ლი ცხო­ვე­ლე­ბის მოვ­ლის უმ­ძი­მეს პრო­ცეს­ში" - ნათ­ქვა­მია ზო­ო­პარ­კის გვერ­დზე.

იხი­ლეთ ასე­ვე|"ჩა­ე­წო­ბა გო­ჭი­ვით, ამო­ი­სარსლე­ბა და წევს დი­დად კმა­ყო­ფი­ლი" - რო­გორ გრძნობს თავს მსოფ­ლი­ო­ში ყვე­ლა­ზე პო­პუ­ლა­რუ­ლი ჰი­პო­პო­ტა­მი "ბეგი"