საათი, რომელმაც სტიქიის ზონაში პირველი სიკვდილი დააფიქსირა - უცნაური სიმბოლური დამთხვევა ზოოპარკში
13 ივნისის ტრაგედიიდან შვიდი წელი გავიდა. სტიქიის შედეგად დაიღუპა 22 ადამიანი და დაზარალდა ათასობით მოქალაქე. სტიქიამ გაანადგურა საცხოვრებელი სახლები, გზები, ხიდები, გვირაბები, საყრდენი კედლები, საკომუნიკაციო სისტემები. მთლიანად დაიტბორა "მზიურისა" და ზოოპარკის ტერიტორია.
გოგა ჩანადირი სტიქიის ზონაში ყოველდღე, ხელებდაკაპიწებული, აქტიურად მუშაობდა. იხდიდა როგორც მოქალაქეობრივ, ასევე პროფესიულ ვალს.
მსგავსი უბედურება მხოლოდ უცხოეთში ყოფნისას თუ უნახავს და ფოტოზე აღუბეჭდავს, თბილისში კი, როგორც ფოტოგრაფი ამბობს, მსგავს საშინელებას არც შესწრებია.
AMBEBI.GE-ის არქივში ინახება ჩანადირის ინტერვიუ, სადაც უმძიმეს დღესა და უცნაურ დამთხვევაზე საუბრობს:
- სტიქიის შემდეგ, მეორე ღამეს ჩამოვედი და როდესაც ორშაბათს, ქალაქის ქუჩაში გავედი, უკვე გააზრებული მქონდა, რა ტრაგედია დაატყდა ჩვენს დედაქალაქს, ქვეყანას...
რაც იქ დამხვდა, თვალებიდან ახლაც არ ამომდის და ალბათ, ვერც ვერასდროს დავივიწყებ. თავიდან ფოტოს გადაღება არ მიფიქრია და სიმბოლურად, მხოლოდ ორი-სამი კადრი გადავიღე, გაწმენდით სამუშაოებში ჩავერთე, სადაც უამრავი გულანთებული ადამიანი იყო. მათი საქციელი ბევრისთვის გადამდები და მისაბაძი აღმოჩნდა.
მოგვიანებით მივხვდი, რომ ფოტოაპარატი ხელში მაინც უნდა ამეღო, ისტორიისთვის და პირადი არქივისთვისაც სჯობდა, რომ ყველაფერი გადამეღო. თან, მოგეხსენებათ, ფოტოს დიდი მეხსიერების უნარი აქვს და გაცილებით მეტს ჰყვება, ადამიანების შესახებ მეტად გადმოსცემს ამბებს, ვიდრე ტექსტი...
- და მოხალისეობა და პროფესიული საქმე ერთმანეთს შეუთავსე...
- კი, თან, ვმუშაობდი სტიქიის სხვადასხვა ზონაში - ზოოპარკი, მზიური, ტელევიზიის მიმდებარე ტერიტორია, თვითონ ვერეს ხეობა - ვიღებდი და ტკივილის მიუხედავად, აღფრთოვანებული ვიყავი იმ ადამიანებით, ვინც იქ გულანთებული მუშაობდა. ასევე იმ დაზარალებულებით, რომლებიც ცდილობდნენ, თავიანთ განადგურებულ ტერიტორიაზე რაღაც აღედგინათ, შლამისგან გაეწმინდათ და გაესუფთავებინათ.
როდესაც წლების წინ თბილისში მიწისძვრა მოხდა, მახსოვს, მაშინაც ავლაბარში კარდაკარ დავიარე დაზარალებულთა ოჯახები - ისინი სამთავრობო კომისიას ელოდებოდნენ, რომ ზარალი აღენუსხათ.
აქ კი დაზარალებულები ცდილობდნენ, პირველივე დღიდან გაერეცხათ სტიქიას გადარჩენილი ნივთები. განსაკუთრებული მოწიწება ჰქონდათ ხატების მიმართ.
საოცარი სანახავი იყო, როდესაც ჯარისკაცები რეცხავდნენ ხატებს. ჰოდა, გადავწყვიტე, ამ ადამიანების პორტრეტები გადამეღო და ისინი ზედმეტი სენტიმენტების გარეშე, საზოგადოებისთვის გამეცნო, თუ როგორ მუშაობდნენ, რომ ხალხს თავად შეეფასებინა ისინი...
- ტრაგედიის ზონაში შენთვის პირველი შოკი რა იყო?
- პირველი საშინელი განცდა ის იყო, რომ ეს რა უბედურება დაგვატყდა-მეთქი. ამას სიტყვებით გადმოვცემ, თორემ რაც ჩემში, შიგნით ტრიალებდა, იმას ვერც აღვწერ, მე ხომ არასდროს მინახავს ასეთი მასშტაბური ტრაგედია თბილისში?!
თუმცა ჩემ დაბადებამდე ამ ქალაქში წყალდიდობა რამდენჯერმე მომხდარა, რაზეც ბუნდოვანი წარმოდგენა მქონდა. ამიტომ ეს ყველაფერი უცხო იყო თავისი ტკივილის ხარისხით, მასშტაბით...
- ხეზე მიკრული საათი, რომელიც სტიქიის დაწყების დროს ასახავს, განადგურებას სასწაულით გადაურჩა, ის საათი გადაიღე. რას გვეტყვი მასზე?
- ეს საათი ზოოპარკის ვეტექიმს დაუმზადებია. ის ვერეს ხეობაშია, მაგრამ ადგილი ზოოპარკსაც ეკუთვნის. სიმბოლურია, რომ საათი იმ დროს აჩვენებს (ღამის 00:27 საათს), როდესაც იმ ტერიტორიაზე პირველი სიკვდილი დაფიქსირდა...
- საათი მუშაობდა?
- არა, უბრალოდ ამ დროს აჩვენებდა ყოველთვის. არ ვიცი, ვინ, ან რამ უბიძგა ამ საათის გამკეთებელს ეს, ვერ დავუშვებ იმას, რომ ამაზე ოდესმე ვინმეს უფიქრია. უბრალოდ, ასეთი უცნაური სიმბოლური დამთხვევა მოხდა...
ერთი, როცა გარდაუვალია, ბუნებას ვერ აღუდგები წინ და მეორე - ადამიანების დაუდევრობა...
სტიქიები ყოველთვის ხდებოდა დედამიწის არსებობის მანძილზე, მაგრამ მტკივნეულია და ტრაგიკული, როდესაც მას ადამიანები და ცხოველები ეწირებიან, ზოოპარკის დანგრევა ჩემთვის დამთრგუნველი იყო... მოკლედ, მივიჩნევ, რომ ამ ყველაფრის მიზეზი ადამიანის გაუთვალისწინებლობა და დაუდევრობაა.
- ვისი მხრიდან?
- ზოგადად და თუნდაც იმავე კომუნისტების მხრიდან, 60-იან წლებში, როდესაც წყალუხვობა იყო და ღვარცოფი მოვარდა, უნდა ეფიქრათ, რომ ერთ დღეს ზოოპარკი მათი დაუდევრობით არ გამქრალიყო და ამიტომ, იქ აღარ აეშენებინათ. ასევე ვგულისხმობ ხეების უკონტროლო ჭრას. ბოლო დროს ეს საკითხი თითქოს დარეგულირდა, მაგრამ საბოლოო ჯამში ჯერ კიდევ ძველ შედეგებს ვიმკით...
- მოკლედ, ვერეს ხეობაში მოვარდნილი წყლის მიზეზად დაუდევრობას მიიჩნევ?
- კი. თუ გონივრულად მივუდგებით ნებისმიერ საქმეს, ტრაგედიები და უბედურება ქვეყანას ასცდება ხოლმე. ასევე ძალიან წინააღმდეგი ვარ ქალაქის ცენტრში მაღალსართულიანი შენობების აშენების.
თბილისის გარშემო არსებობს დიდი ტერიტორიები, მასივები, სადაც შეიძლება მაღალსართულიანი კორპუსები აშენდეს, მაგალითად, გლდანში, ვარკეთილში... უცხოეთის არც ერთ ქვეყანაში მაქვს მსგავსი რამ ნანახი, რომ მაღალსართულიანი შენობები ერთ დასახლებაშია ხოლმე მოქცეული და არა სხვადასხვა ადგილას გაბნეული, როგორც მაგალითად, თბილისშია. მთავარი ის არის, რომ დიდ და სერიოზულ პროექტებში აუცილებლად უნდა ჩაერთონ სპეციალისტები და განსაკუთრებით, გეოლოგები...