"სწორედ აქ მოესმათ არგონავტებს პრომეთეს, იმავე ამირანის გმინვა"
რას ეძებდა ჰიტლერი კავკასიის მთებში
ხვამლის კლდით ჯერ კიდევ ანტიკურ ხანაში დაინტერესდნენ ბერძნები. მის მიმართ სტალინი და ჰიტლერიც არ მალავდნენ ინტერესს... 5 წლის წინ ხვამლზე გურამ გაბიძაშვილის ხელმძღვანელობით მოწყობილმა ექსპედიციამ ბევრი საოცარი რამ აღმოაჩინა. გვესაუბრება დავით გოგუაძე, მკვლევარი, კინორეჟისორი, ხვამლის ექსპედიციის წევრი:
- ხვამლის ექსპედიცია 2007 წელს დაიწყო. მისი ხელმძღვანელი გურამ გაბიძაშვილი ლეჩხუმის სოფელ დერჩიდან იყო. ეს სოფელი პირდაპირ უყურებს ხვამლის კლდეს. გურამი ცდილობდა გაერკვია, რა საიდუმლოებას მალავდა ეს კლდის მასივი. მან მოახერხა თანხების მოძიება და დაიწყო ბოლო დროის ყველაზე საინტერესო ექსპედიცია. კვლევების შედეგები იმდენად მნიშვნელოვანი გამოდგა, რომ 2009 წელს 3-წლიანი გრანტი მოვიპოვეთ და გავაგრძელეთ ხვამლის შესწავლა. სამწუხაროდ, 2010 წელს ექსპედიციაში ყოფნისას, გურამი 50 წლის ასაკში გულის შეტევით გარდაიცვალა...
- რას ნიშნავს სიტყვა ხვამლი?
- ხვამლი ახალი ტერმინია. ადრე მას ხომლი ერქვა, რომელიც სულხან-საბას ლექსიკონით ვარსკვლავთკრებულს ნიშნავს. ვახუშტი ბატონიშვილიც მის სახელს ვარსკვლავს უკავშირებს: "რიონის დასავლეთით მთის ძირს არის ხომლის კლდე ფრიად მაღალი, მოიგო ამან სახელი ესე სიმაღლით, ხომლის ვარსკვლავის სწორებით".
ექსპედიცია ხვამლის კლდეში არსებული ციხე-ქვაბულის შესასწავლად დაიწყო, სადაც, ჟამთააღმწერლის ცნობით, ქართველ მეფეთა განძთსადები უნდა ყოფილიყო.
- ადრე თუ ყოფილა ხვამლზე ექსპედიცია?
- 1984 წელს ციხე-ქვაბულში ავიდა ჯგუფი "ხომლი". მათი მიზანი ძეგლის დათვალიერება და ფირზე აღბეჭდვა იყო. მანამდე ორი ექსპედიცია მოეწყო ალიოშა ჯაფარიძის ხელმძღვანელობით (1939 და 1945 წწ.). მათ დაასკვნეს, რომ განძი დიდი ხნის გატანილი იყო... არადა, შიდა სივრცე სავსეა ჭერიდან ჩამოყრილი ქვით და მის გაწმენდას დიდი ხარჯები სჭირდება...
რაც შეეხება ხვამლის დაკავშირებას ასტრონომიასთან, ძველ დროში ასტრონომიულ ცოდნას ფლობდნენ ქურუმები, რომლებიც ყველაფერს საიდუმლოდ ინახავდნენ და მხოლოდ განდობილებს გადასცემდნენ. ისინი ამბობდნენ, რომ ყველაფერი, რაც დედამიწაზე ხდება, ცაზე აისახება. XVII საუკუნის პოლონელი ასტროლოგის, იან გეველის ატლასში ჰიდრას თანავარსკვლავედს თუ მოვძებნით, უცნაურ პარალელს გავავლებთ ხომლთან: გაწოლილ გველეშაპს თასი ზურგზე ადგას, კუდთან კი ყორანი უზის; ჰიდრას ქვემოთ არგოს თანავარსკვლავედია, გვერდით - კენტავრისა, რომელსაც ძველად მხედარი ერქვა. შეიძლება წარმოვიდგინოთ, რომ ეს თასი იგივე გრაალია ან ოქროს საწმისი, ის საკრალური ცოდნა, რომლის დაუფლებასაც ცდილობდნენ ბერძნები, ეს კი ის ყორანია, რომელიც გულ-ღვიძლს უკორტნის კავკასიონის მთაზე მიჯაჭვულ პრომეთეს. ექსპედიციის დროს ხვამლის ციხე-ქვაბულის კედელზე ვნახეთ პიქტოგრამები, ზოდიაქოს ნიშნების გამოსახულებით. ხვამლის თავზე არსებული სალოცავის ძველი ფენების გეგმა, მისი განლაგება მნათობების და ვარსკვლავების მიმართ გვაფიქრებინებს, რომ აქ უძველესი ობსერვატორია იყო.