"მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს მიერ 1915 წელს ოს­მა­ლე­თის იმ­პე­რი­ა­ში ეთი­კუ­რი სომ­ხე­ბის მა­სობ­რი­ვი და­ხოც­ვის ფაქ­ტი გე­ნო­ცი­დად აღი­ა­რე­ბუ­ლი არ არის, 22-24 აპ­რილს ერე­ვან­ში, სო­მეხ­თა გე­ნო­ცი­დის 100 წლის­თა­ვის აღ­ნიშ­ნა­ვად, სა­ქარ­თვე­ლო­დან დე­ლე­გა­ცი­ის ჩას­ვლა იგეგ­მე­ბა. თუმ­ცა, ჯერ გარ­კვე­უ­ლი არ არის ვინ იქ­ნე­ბა ოფი­ცი­ა­ლუ­რი დე­ლე­გა­ცი­ის ხელ­მძღვა­ნე­ლი. გარ­კვე­უ­ლია მხო­ლოდ ის, რომ არც პრე­ზი­დენ­ტი გი­ორ­გი მარ­გვე­ლაშ­ვი­ლი და არც პარ­ლა­მენ­ტის თავ­მჯდო­მა­რე და­ვით უსუ­ფაშ­ვი­ლი სომ­ხეთ­ში არ გა­ემ­გზავ­რე­ბი­ან, ხოლო პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრი წავა თუ არა, ეს ჯერ გა­და­წყვე­ტი­ლი არ არის", - წერს გა­ზე­თი "რე­ზო­ნან­სი" სტა­ტი­ა­ში სა­თა­უ­რით ღა­რი­ბაშ­ვი­ლი და პუ­ტი­ნი, შე­საძ­ლოა, ერ­თმა­ნეთს ერე­ვან­ში შეხ­ვდნენ / ორ­მა­გად დე­ლი­კა­ტუ­რი დი­ლე­მა სა­ქარ­თვე­ლო­სათ­ვის.

"სა­ქარ­თვე­ლო­სათ­ვის ეს ვი­ზი­ტი ორ­მა­გად დე­ლი­კა­ტუ­რია. ერთი, რომ შე­საძ­ლოა, მა­ღა­ლი რან­გის დე­ლე­გა­ცი­ის წას­ვლამ ჩვე­ნი სტრა­ტე­გი­უ­ლი პარტნი­ო­რე­ბის - თურ­ქე­თი­სა და აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის გა­ნა­წყე­ნე­ბა გა­მო­იწ­ვი­ოს. გარ­და ამი­სა, არის კი­დევ ერთი მიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი დე­ტა­ლიც - ერე­ვან­ში გე­ნო­ცი­დის მსხვერ­პლთა ხსე­ნე­ბის ღო­ნის­ძი­ე­ბებ­ში 22-24 აპ­რილს რუ­სე­თის ფე­დე­რა­ცი­ის პრე­ზი­დე­ტი ვლა­დი­მირ პუ­ტი­ნიც მო­ნა­წი­ლე­ობს და, დიდი ალ­ბა­თო­ბით, სა­ქარ­თვე­ლოს დე­ლე­გა­ცი­ის ხელ­მძღვა­ნელ­თან შეხ­ვედ­რა მო­უ­წევს. რო­გორც დიპ­ლო­მა­ტი­უ­რი აკა­დე­მი­ის რექ­ტო­რი სოსო ცინ­ცა­ძე აცხა­დებს, სა­ქარ­თვე­ლოს ამ დე­ლი­კა­ტურ სა­კი­თხში ის­ტო­რი­უ­ლად სიფრ­თხი­ლე მარ­თებს. დე­ლე­გა­ცია უნდა წა­ვი­დეს, მაგ­რამ თუკი პრე­მი­ე­რი არ წავა, ეს სომ­ხეთ­ში კრი­ტი­კუ­ლად არ უნდა მი­ი­ღონ. თუმ­ცა იმა­საც დას­ძენს, რომ თუკი დიპ­ლო­მა­ტი­ურ დო­ნე­ზე პუ­ტინ­სა და სა­ქარ­თვე­ლოს დე­ლე­გა­ცი­ის ხელ­მძღვა­ნელს შო­რის შე­საძ­ლო შეხ­ვედ­რის შე­სა­ხებ წი­ნას­წა­რი მუ­შა­ო­ბა მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და, ამ შემ­თხვე­ვა­ში შე­საძ­ლოა პრე­მი­ე­რი წა­ვი­დეს და ეს "უნი­კა­ლუ­რი შან­სი" იქ­ნე­ბა", - აღ­ნიშ­ნავს გა­მო­ცე­მა.

"ის, რაც სომ­ხე­ბის მი­მართ პირ­ვე­ლი მსოფ­ლიო ომის შემ­დგომ პე­რი­ოდ­ში ოს­მა­ლე­თის იმ­პე­რი­ა­ში მოხ­და, მარ­თლაც უდი­დე­სი ტრა­გე­დია იყო. პრაქ­ტი­კუ­ლად ცი­ვი­ლი­ზე­ბუ­ლი მსოფ­ლი­ოს მიერ ეს ფაქ­ტი გე­ნო­ცი­დად არის შე­ფა­სე­ბუ­ლი. თუმ­ცა, ამ მო­რა­ლუ­რი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის გარ­და, არ­სე­ბობს სა­ხელ­მწი­ფოს ეროვ­ნუ­ლი ინ­ტე­რე­სე­ბი. თუ ჩვენ გა­გე­ბით ვე­კი­დე­ბით იმას, რომ სომ­ხე­თი თა­ვი­სი ეროვ­ნუ­ლი ინ­ტე­რე­სე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე ცდი­ლობს, სა­ქარ­თვე­ლოს­თა­ნაც კარ­გი ურ­თი­ერ­თო­ბა ჰქონ­დეს და რუ­სეთ­თა­ნაც, აგერ ევ­რა­ზი­ის კავ­შირ­შიც შე­დის, ვფიქ­რობ, სო­მეხ ხელ­მძღვა­ნე­ლებს უნდა ეს­მო­დეთ იმ ფაქ­ტის მნიშ­ვნე­ლო­ბა, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს არ შე­უძ­ლია ღია სო­ლი­და­რო­ბით გა­ა­ღი­ზი­ა­ნოს ისე­თი მიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი მე­ზობ­ლე­ბი, რო­გო­რიც თურ­ქე­თი და აზერ­ბა­ი­ჯა­ნია. ეროვ­ნუ­ლი ინ­ტე­რე­სე­ბი­სა და მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი ფაქ­ტო­რის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, ჩვენ­თვის სომ­ხეთს უფრო მოკ­რძა­ლე­ბუ­ლი ად­გი­ლი უჭი­რავს. ერე­ვან­ში დე­ლე­გა­ცია აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა წა­ვი­დეს, მაგ­რამ აუ­ცი­ლე­ბე­ლი არ არის, რო­მის პაპ­ზე უფრო დიდი კა­თო­ლი­კო­ბა გა­მო­ვავ­ლი­ნოთ. ჩვე­ნი მო­რა­ლუ­რი ვალი სო­მე­ხი ხალ­ხის წი­ნა­შე გე­ნო­ცი­დის წლებ­ში პირ­ვე­ლებ­მა შე­ვას­რუ­ლეთ და 10 ათა­სო­ბით დევ­ნილ სო­მეხს სა­ქარ­თვე­ლო­ში თავ­შე­სა­ფა­რი მი­ვე­ცით. მა­შინ დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი სა­ქარ­თვე­ლო სო­მეხ ხალ­ხს გვერ­დში და­უდ­გა", - აცხა­დებს გა­მო­ცე­მის კო­რეს­პონ­დენ­ტთან სა­უბ­რი­სას სოსო ცინ­ცა­ძე.

"სპონ­ტა­ნუ­რად შეხ­ვედ­რა არაფ­რის მომ­ცე­მი არ არის. ამას კონ­ფი­დენ­ცი­ა­ლუ­რად დიდი სამ­ზა­დი­სი სჭირ­დე­ბა. სა­ქარ­თვე­ლოს დე­ლე­გა­ცი­ის ხელ­მძღვა­ნე­ლი­სა და პუ­ტი­ნის სა­ჯა­რო შეხ­ვედ­რა იქ იქ­ნე­ბა, ხელ­საც ჩა­მო­არ­თმე­ვენ, აბა, გა­ბუ­ტუ­ლე­ბი­ვით ხომ არ იქ­ნე­ბი­ან?! მაგ­რამ მთა­ვა­რი პრი­ვა­ტუ­ლი შეხ­ვედ­რაა და არა ეგ სპონ­ტა­ნუ­რი ხე­ლის ჩა­მორ­თმე­ვა. ვი­ტყო­დი, უნი­კა­ლუ­რი შან­სი არ­სე­ბობს, რომ ამ ტრა­გი­კულ ფონ­ზე რუ­სეთ-სა­ქარ­თვე­ლოს შო­რის დი­ა­ლო­გის და­წყე­ბა ან ამ ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის შერ­ბი­ლე­ბის მცდე­ლო­ბა მოხ­დეს. მთა­ვა­რია, ამას რო­გორ გა­მო­ი­ყე­ნებს ქარ­თუ­ლი დიპ­ლო­მა­ტია. ეს მის გამ­ბე­და­ო­ბა­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, იმი­ტომ, რომ ქარ­თულ-რუ­სუ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბის და­რე­გუ­ლი­რე­ბის მო­წი­ნა­აღ­მდე­გე­ე­ბი ყვე­ლა­ზე დიდი ტე­ლეს­კო­პით და გა­მა­დი­დე­ბე­ლი შუ­შით და­უ­წყე­ბენ ყუ­რე­ბას, თუ რა მოხ­დე­ბა ერე­ვან­ში. თუნ­დაც იმას, ქარ­თუ­ლი დე­ლე­გა­ცი­ის ხელ­მძღვა­ნე­ლი პუ­ტინს გა­ღი­მე­ბუ­ლი ჩა­მო­არ­თმევს ხელს, თუ მო­ღუ­შუ­ლი. ის, რაც ერე­ვან­ში მოხ­დე­ბა - ვინ წავა და რა იქ­ნე­ბა - თა­ვი­სე­ბუ­რი ტეს­ტი იქ­ნე­ბა. თუკი პრე­მი­ე­რი არ წავა და წავა მხო­ლოდ სა­გა­რეო საქ­მე­თა მი­ნის­ტრი, ეს არა­ფე­რი არ იქ­ნე­ბა. მა­შინ არც არა­ვინ უნდა წა­ვი­დეს. თუკი დე­ლე­გა­ცია წავა და პუ­ტინს ხელს არ ჩა­მო­არ­თმევს, ამას პუ­ტი­ნი გა­მოწ­ვე­ვად მი­ი­ღებს და ეს შე­იძ­ლე­ბა ჩვენ მავ­თულხლარ­თე­ბის კი­დევ 10 კი­ლო­მეტ­რით აქით გად­მო­წე­ვად დაგ­ვიჯ­დეს", - და­ას­კვნის სოსო ცინ­ცა­ძე.

"სტრა­ტე­გი­უ­ლად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი თე­მაა და მი­ჭირს რა­ი­მეს თქმა. თა­ნაც პუ­ტინ­თან შეხ­ვედ­რის პერ­სპექ­ტი­ვაც ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სოა. ეს ყვე­ლა­ფე­რი ერ­თმა­ნეთ­თან გა­დაბ­მუ­ლია. თურ­ქე­თი და აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი ქარ­თუ­ლი დე­ლე­გა­ცი­ის ერე­ვა­ში ჩას­ვლას დიდი მო­წო­ნე­ბით არ შე­ხე­და­ვენ, მე­ო­რე მხრივ სომ­ხე­თის­თვის ზურ­გის შექ­ცე­ვაც არ გა­მო­ვა. ამ ფონ­ზე ნე­ბის­მი­ერ სა­გა­რეო პო­ლი­ტი­კურ აქ­ტი­ვო­ბას რუ­სე­თის მი­მარ­თუ­ლე­ბით და­სავ­ლე­თი ძა­ლი­ან დიდი ყუ­რა­დღე­ბით და­აკ­ვირ­დე­ბა. ამ რე­გი­ონ­ში იმ­დე­ნად დიდი კონ­ფი­გუ­რა­ცი­ე­ბია, ეს ჩვე­ნი გა­მო­უც­დე­ლი, არაპრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი მთავ­რო­ბა რას იზამს, არ ვი­ცით", - მი­იჩ­ნევს გა­მო­ცე­მის კო­რეს­პონ­დენ­ტთან სა­უბ­რი­სას ევ­რო­პულ ფა­სე­უ­ლო­ბა­თა ინ­სტი­ტუ­ტის თავ­მჯდო­მა­რე ხა­თუ­ნა ლა­გა­ზი­ძე.

"არც მთავ­რო­ბის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ა­ში და არც სა­გა­რეო საქ­მე­თა სა­მი­ნის­ტრო­ში დე­ლე­გა­ცი­ის სა­კი­თხი ჯერ გა­და­წყვე­ტი­ლი არ არის. მთავ­რო­ბის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ის პრეს­სამ­სა­ხურ­ში "რე­ზო­ნანსს" გა­ნუ­ცხა­დეს, რომ წავა თუ არა სომ­ხეთ­ში პრე­მი­ე­რი, ეს შა­ბათს გა­და­წყდე­ბა. სო­მეხ­თა სა­მო­ცი­ქუ­ლო მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი ეკ­ლე­სი­ის სა­ქარ­თვე­ლოს ეპარ­ქი­ის პრეს­სამ­სა­ხურ­ში აცხა­დე­ბენ, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს ოფი­ცი­ა­ლურ პი­რებს მიწ­ვე­ვა გაგ­ზავ­ნი­ლი აქვთ, მაგ­რამ ვინ წავა და ამ დე­ლე­გა­ცი­ას ვინ უხელ­მძღვა­ნე­ლებს, არ იცი­ან", აღ­ნიშ­ნავს გა­მო­ცე­მა.

"პა­სუ­ხი არ მიგ­ვი­ღია, თუმ­ცა, დე­ლე­გა­ცია აუ­ცი­ლებ­ლად წავა. სომ­ხუ­რე­ნო­ვა­ნი და სხვა დე­პუ­ტა­ტე­ბი ვი­ცით, რომ აუ­ცი­ლებ­ლად მი­დი­ან. ვინ უხელ­მძღვა­ნე­ლებს დე­ლე­გა­ცი­ას - ეს არ ვი­ცით. ჯერ­ჯე­რო­ბით არც სა­ელ­ჩო­ში არ აქვთ პა­სუ­ხი. 22-24 აპ­რილს ერე­ვან­ში სხვა­დას­ხვა ქვეყ­ნე­ბი­დან ჩა­დი­ან დე­ლე­გა­ცი­ე­ბი. ჩა­დის საფ­რან­გე­თის პრე­ზი­დენ­ტი, გერ­მა­ნი­ის პრე­ზი­დენ­ტი, რუ­სე­თის პრე­ზი­დენ­ტი; ასე­ვე კა­ნა­დის დე­ლე­გა­ცია, ის­რა­ე­ლის ქსე­ნე­თის დე­ლე­გა­ცია და აშშ-ის დე­ლე­გა­ცი­აც", - გან­გვი­ცხა­დეს სო­მეხ­თა ეკ­ლე­სი­ის სა­ქარ­თვე­ლოს ეპარ­ქი­ა­ში. სა­ქარ­თვე­ლოს პრე­ზი­დენ­ტის ყო­ფილ მრჩე­ველ ვან ბა­ი­ბურ­თის თქმით, სომ­ხე­თი სა­ქარ­თვე­ლოს მე­გო­ბა­რი ქვე­ყა­ნაა და ამი­ტო­მაც ვა­რა­უ­დობს, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­დან ოფი­ცი­ა­ლუ­რი დე­ლე­გა­ცია წავა", - გა­ნაგ­რძობს გა­მო­ცე­მა.

"სო­მეხ­თა გე­ნო­ცი­დის 100 წელი აღი­ნი­შე­ბა და ეს თა­რი­ღი სომ­ხე­ბის­თვის დიდი ტკი­ვი­ლია. ეს დღე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია არა მარ­ტო სომ­ხე­ბის­თვის, არა­მედ მსოფ­ლი­ოს­თვი­საც, იმი­ტომ, რომ გე­ნო­ცი­დი სხვა­გა­ნაც არ გან­მე­ორ­დეს. რო­მის პაპი გა­მო­ვი­და ვა­ტი­კან­ში და გე­ნო­ციდ­ზე ილა­პა­რა­კა, ევ­რო­პარ­ლა­მენ­ტმა რე­ზო­ლუ­ცია მი­ი­ღო, გა­ე­რო­მაც თა­ვის დრო­ზე, 20-ზე მეტ­მა სა­ხელ­მწი­ფომ აღი­ა­რა ეს გე­ნო­ცი­დი. ვთვლი, რომ სა­ქარ­თვე­ლომ ეს გე­ნო­ცი­დი 1915 წელს აღი­ა­რა, მა­შინ, რო­დე­საც პირ­ველ­მა ათი­ა­თა­სო­ბით სო­მე­ხი ეროვ­ნე­ბის ლტოლ­ვი­ლი შე­ი­ფა­რა და და­ა­სახ­ლა. დღეს ლტოლ­ვი­ლი სომ­ხე­ბის შთა­მო­მავ­ლე­ბი სა­ქარ­თვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბი არი­ან და ყვე­ლას ახ­სოვს სა­ქარ­თვე­ლოს ეს დახ­მა­რე­ბა", - ამ­ბობს გა­მო­ცე­მის კო­რეს­პონ­დენ­ტთან სა­უბ­რი­სას ვან ბა­ი­ბურ­თი.

"დღეს სა­ქარ­თვე­ლოს­თვის აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი და თურ­ქე­თი სტრა­ტე­გი­უ­ლი პარტნი­ო­რი ქვეყ­ნე­ბია, ეს სომ­ხებ­მა იცი­ან და გა­გე­ბით ეკი­დე­ბი­ან. ამი­ტო­მაც არ ვიცი, ვინ წავა. თუმ­ცა, სომ­ხეთ­ში ჩა­სუ­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს ყვე­ლა პრე­ზი­დენ­ტი და სხვა ხელ­მძღვა­ნე­ლი პი­რე­ბი მი­დი­ან გე­ნო­ცი­დის მე­მო­რი­ალ­თან და გვირ­გვი­ნით ამ­კო­ბენ. ეს კი არა, თურ­ქე­თი­დან იყ­ვნენ თა­ვი­სუ­ფა­ლი ჟურ­ნა­ლის­ტე­ბი, რე­დაქ­ტო­რე­ბი და ყვა­ვი­ლი და­დეს გე­ნო­ცი­დის მსხვერ­პლთა ძეგლ­თან. სა­ქარ­თვე­ლო ისე უნდა მო­იქ­ცეს, რო­გორც სა­ხელ­მწი­ფო ინ­ტე­რე­სებს გა­მო­ად­გე­ბა. თუნ­დაც იმის გამო, რომ ჩვენს პო­ლი­ტი­კურ ისნ­ტებ­ლიშ­მენ­ტში ვი­ღა­ცებს სურთ სხვა ქვეყ­ნებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბის და­ლა­გე­ბა, ამ ღო­ნის­ძი­ე­ბა­ზე დე­ლე­გა­ცი­ე­ბის შემ­თხვე­ვი­თი შეხ­ვედ­რა უკე­თე­სიც მგო­ნია", - დას­ძენს ბა­ი­ბურ­თი.

"ცნო­ბი­სათ­ვის, სო­მეხ­თა გე­ნო­ცი­დის და­სა­წყი­სად ით­ვლე­ბა 1915 წლის 24 აპ­რი­ლი, რო­დე­საც ოს­მა­ლურ­მა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ კონ­სტან­ტი­ნო­პოლ­ში 250-მდე სო­მე­ხი ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლი და სომ­ხუ­რი დი­ას­პო­რის მე­თა­უ­რი და­ა­პა­ტიმ­რა. სომ­ხუ­რი მო­სახ­ლე­ო­ბის გა­ნად­გუ­რე­ბა 1918 წლის სექ­ტემ­ბრამ­დე გრძელ­დე­ბო­და. სომ­ხუ­რი წყა­რო­ე­ბის მი­ხედ­ვით, ამ სამი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში 1,5 მი­ლი­ო­ნი სო­მე­ხი და­ი­ღუ­პა. და­ნარ­ჩე­ნი ნა­წი­ლი გა­იქ­ცა ან გა­და­ა­სახ­ლეს მე­სო­პო­ტა­მი­ა­ში, ლი­ბან­სა და სი­რი­ა­ში უდაბ­ნოს გავ­ლით, სა­დაც ბევ­რი მათ­გა­ნი შიმ­ში­ლი­თა და ავად­მყო­ფო­ბით გარ­და­იც­ვა­ლა. ერთ მი­ლი­ონ­ზე მეტი ლტოლ­ვი­ლი სო­მე­ხი მთელ მსოფ­ლი­ო­ში გა­ი­ფან­ტა. ეს ფაქ­ტი, რო­გორც სო­მეხ­თა გე­ნო­ცი­დი, ოფი­ცი­ა­ლუ­რად 20-მდე ქვე­ყა­ნამ აღი­ა­რა, მათ შო­რის საფ­რან­გეთ­მა, იტა­ლი­ამ, გერ­მა­ნი­ამ, რუ­სეთ­მა, პო­ლო­ნეთ­მა, ლიტ­ვამ, სა­ბერ­ძნეთ­მა, კვიპ­როს­მა, სლო­ვა­კეთ­მა, არ­გენ­ტი­ნამ და 24 აპ­რი­ლი სო­მე­ხი ხალ­ხის გე­ნო­ცი­დის მსხვერ­პლთა ხსე­ნე­ბის დღედ და­წეს­და", - წერს სტა­ტი­ის ავ­ტო­რი.