"მსოფლიოში არც ერთ სალოცავს არ უმოგზაურია იმდენი, რამდენიც მოციქულთა სწორის ნინოს ჯვარმა იმოგზაურა"

ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელი წმიდა ნინოს თავის წილხვედრ მიწაზე საქადაგებლად რომ გზავნიდა, "მიჰყო ხელი... რტოსა მას ვენახისასა, მოჰკვეთა, შექმნა ჯვარის სახედ" და ქალწულს გადასცა - ამ ჯვრით უნდა გაექრისტიანებინა მას საქართველო. დიდი სასოებით მიიღო მოციქულთა სწორმა ვაზის ჯვარი და ნიშნად აღთქმისა, რომ ღირსეულად აღასრულებდა კურთხევას, მოიკვეცა თმა და რტოები შეკრა.

წმიდა ნინოს გარდაცვალების შემდეგ ვაზის ჯვარი მცხეთაში, ჯვრის ეკლესიაში დაუბრძანებიათ. წმიდა მირიანს აღსასრულის წინ ნინოს ჯვრის მოყვანება უბრძანებია. "და ჩამოჰკიდა გვირგვინი სამეფო ჯვარსა მას. და მოაყვანებინა ძე თვისი ბაქარ და თავსა მისსა გამოსახა სახე ჯვრისა და აღიღო გვირგვინი ჯვრისგან და დაადგა თავსა ძისა თვისისასა", - მოგვითხრობს მემატიანე.

ზოგიერთი ისტორიული წყაროს ცნობით, პატიოსანი ჯვარი 541 წლამდე მცხეთის საპატრიარქო ტაძარში ბრძანებულა, სხვა ვარიანტით კი, როგორც ვთქვით, ჯვრის მონასტერში. სომეხი ისტორიკოსები მოგვითხრობენ, რომ ჯვარი წილად ხვდა წმიდა შუშანიკს, რომელსაც ის თავისი მოწამებრივი აღსასრულის წინ სხვა საეკლესიო ნივთებსა და წმინდა ნაწილებთან ერთად სულიერი მოძღვრისთვის ანდრიასთვის გადაუცია, რათა საქართველოში წამოებრძანებინა.

მონაზონმა ანდრიამ განიზრახა, ჯვარი ტარონში დაემალა, მაგრამ არეულობის გამო იქ ვერ ჩააღწია და ქალაქ სპერში გადამალა ძვირფასი ტვირთი. სომეხთა მთავარსარდალმა გრიგოლ მამიკონიანმა კი ანდრიას ჯვარი გამოართვა და კაპოეტში ანუ ლურჯ ციხეში დაასვენა. კარგა ხნის შემდეგ ვაზის ჯვარი გადაასვენეს ქალაქ ვანანდში, საგანგებოდ მისთვის აგებულ მონასტერში, რომელსაც ჯვრის ეკლესია - ხაჩი ვანქი უწოდეს.

როცა სომეხნი მართლმადიდებლობას განუდგნენ, სომეხთა პატრიარქს ნერსეს III-ს ჯვარი ტაიკის ოლქში წაუბრძანებია, იქიდან კი ვინმე ჯოჯიკს წაუღია თავისთან. დაკარგული ჯვარი მრავალი წლის შემდეგ მოუძებნიათ და ისევ ვანანდის მონასტერში დაუბრძანებიათ. მატიანე იმასაც მოგვითხრობს, რომ არაბთა ერთ-ერთი შემოსევისას სავანე დაურბევიათ და ჯვარი ცხენების ფეხქვეშ ჩაუგდიათ.

შემდგომში ჯვარი სომეხთა პატრიარქს მოუძებნია და ჯერ ყარსში, შემდეგ - ანისში დაუბრძანებია. ჯვარმა არაერთხელ აჩვენა თავისი ძლევამოსილება, რის გამოც სომეხთა ეკლესიას მისი სახელობის დღესასწაულიც კი დაუწესებია.

როცა წმიდა დავით აღმაშენებელმა ანისი აიღო, ვაზის ჯვარი ივერიაში დაუბრუნებიათ (პლატონ იოსელიანის თქმით კი ეს ამბავი XIII საუკუნეში მომხდარა).

წმიდა ნინოს მოქცეულ მიწაზე ჩამობრძანებული ჯვარი ისევ მცხეთის საპატრიარქო ტაძარში დაასვენეს, მაგრამ მტრის შემოსევის გამო იქ დიდხანს ვერ დატოვეს და სხვა სიწმინდეებთან ერთად მყინვარწვერთან მდებარე წმიდა სამების ტაძარში გახიზნეს.

ჯვარი ხელახლა რომ არ დაკარგულიყო, თეიმურაზ II-ს უბრძანებია, ის ანანურის ღვთისმშობლის ეკლესიაში დაესვენებინათ. ერთხანს არშის ციხეშიც ყოფილა გადამალული.

1749 წელს თბილელი მიტროპოლიტი რომანოზი რუსეთში გაემგზავრა. მან ვაზის ჯვარი საიდუმლოდ გააპარა და მოსკოვში ჩაუტანა უფლისწულ ბაქარს. თეიმურაზ II, ერეკლე II და გიორგი XII ვახტანგის შთამომავლებს ემუდარებოდნენ, დაებრუნებინათ ქართველი ერისთვის ძვირფასი საუნჯე, მაგრამ ქართლის ტახტის მაძიებლებმა ყურად არ იღეს მათი თხოვნა.

რუსეთში ჯვარი ქართველ თავადთა მამულში, ნიჟეგოროდის გუბერნიის სოფელ ლისკოვოში ინახებოდა.

გაგრძელება