რატომ აღაშფოთა "მანდარინებმა" აფხაზეთიდან დევნილი ესტონელები - ლატვიაში მცხოვრები ქართველის მწვავე კრიტიკა ურუშაძეს

ერიგ გრიგორია ლატვიაში მცხოვრები ეთნიკურად ქართველია, რომელიც "ოსკარზე" ნომინირებული ფილმის, "მანდარინების" განსხვავებულ მხარეზე წერს, რითიც, მისი თქმით, ესტონელების "მანდარინებისადმი" დამოკიდებულებას გადმოგვცემს.

ვრცელ პოსტში, რომელიც ავტორმა საკუთარ ბლოგზე გამოაქვეყნა, ნათქვამია, რომ ფილმის სიუჟეტი არ ემყარება რეალურ ფაქტებს, რამაც აფხაზეთიდან დევნილი ესტონელების აღშფოთება გამოიწვია. გთავაზობთ ერიგ გრიგოლიას პოსტის ქართულ თარგმანს.

"ხელოვნების ნაწარმი და განსაკუთრებით კინო - საზოგადოებრივი აზრით მანიპულაციის უფრო ეფექტური საშუალებაა, ვიდრე მედია. სკეპტიკოსი ადამიანი მასობრივი კომუნიკაციების საშუალებების მიმართ შეიძლება არ იყოს ნდობით აღჭურვილი, მაგრამ არაცნობიერად მოექცეს რეჟისორის ან რომანის ავტორის მანიპულაციის ქვეშ.

დღეს კი მანიპულაციის ბრწყინვალე მაგალითის სახით შეგვიძლია წარმოგიდგინოთ "ოსკარზე" წარდგენილი ქართულ-ესტონური ფილმი "მანდარინები". ეს უდაოდ საინტერესო ფილმი 1992/93 წლების რუსეთ-საქართველოს ომს ეხება. ყველაფერი ურიგო არ იქნებოდა, რომ არა ბოლო ეპიზოდი, სადაც მოხუცი ესტონელი ფილმის გმირს საკუთარი შვილის საფლავს უჩვენებს, რომელიც ქართველების წინააღმდეგ იბრძოდა და მათვე მოკლეს. თუმცა, ისტორიული ფაქტია, რომ ომის დროს ესტონელებს არათუ არ აუწევიათ იარაღი ქართველების წინააღმდეგ, არამედ საქართველოს ტერიტორიულ ერთიანობას უჭერდნენ მხარს, რის გამოც, რუსეთის ჯარებმა ისინი აფხაზეთიდან გააძევეს.

ფაქტმა აფხაზეთში მცხოვრები ესტონელების შეშფოთება გამოიწვია, რაზეც ევო ფელტმა უპასუხა, რომ ამ საკითხში ქართველ კოლეგას, ზაზა ურუშაძეს ენდო, რომელსაც, როგორც ქართველს, უკეთ უნდა სცოდნოდა აფხაზეთში მიმდინარე მოვლენების შესახებ. თუმცა, მაყურებელთა კითხვებს ურუშაძემ უცენუზრო ლექსიკით უპასუხა. ფილმის რეჟისორმა განაცხადა, რომ ის ხელოვანი ადამიანია, რომელიც "ფანტაზიისკენ" არის მიდრეკილი და არა "პროპაგანდისკენ". ფილმი კი პროპაგანდისტური გამოვიდა, რომელიც სწორედ საქართველოს წინააღმდეგ არის მიმართული - რადგან აფხაზეთიდან დევნილი ესტონელების პატარა ჯგუფი ხმას ვერავის მიაწვდენს, თუმცა, ყველას ეცოდინება, რომ აფხაზეთის ომში "ქართველები ესტონელებს კლავდნენ".

"ოსკარზე" ორი ქართული ფილმი იყო წარდგენილი და ორივე აფხაზეთის ომის თემატიკაზე. ორივე ფილმმა საზოგადოების მხრიდან დიდი მითქმა-მოთქმა გამოიწვია. ერთ-ერთი მათგანი, რეჟისორ გიორგი ოვაშვილის "სიმინდის კუნძული" საქართველოს სახელით იყო წარდგენილი, ხოლო მეორე ქართულ-ესტონური პროდუქცია "მანდარინები" - ესტონეთის.

"სიმინდის კუნძული" ცოტა ხნის წინ აჩვენეს საქართველოს საკანონმდებლო ორგანოში, რის შემდეგაც მას კრიტიკის ქარცეცხლი დაატყდა თავს. ფილმი შეაფასეს, როგორც ანტიქართული.

"მანდარინები" საკანონმდებლო ორგანოში არ უჩევენებიათ, ამიტომ მასზე მხოლოდ ის საუბრობდა, ვისაც მისი ნახვის საშუალება მიეცა. აღსანიშნავია, რომ ფილმი ტელეარხ "რუსთავი 2"-ზე გაუშვეს. კრიტიკა არ იყო, ან იმის გამო, რომ ვერ გაიგეს რამდენიმე პასაჟი ფილმიდან, ან იმიტომ, რომ ყველამ უკვე ხელი ჩაიქნია.

სწორედ ამ ქართულ-ესტონურ "შედევრზე" მინდა გესაუბროთ, რომელშიც კარგად ჩანს ქართველი რეჟისორის მცდელობა, გააკეთოს ის, რისი კეთების უნარიც არ შესწევს და წარმოდგენაც არ აქვს.

ფილმი 2014 წლის დასაწყისში აჩვენეს ესტონეთსა და ლატვიაში. უნდა აღინიშნოს, რომ ესთეტიკური თვალსაზრისით, ფილმი არც თუ ისე ცუდია, გადაღების ხარისხი, მსახიობების თამაში და რაც მთავარია, ფილმის ხასიათს მღელვარებაში მოყავს მაყურებელი. თუმცა, რეალურ მოვლენებთან შეუსატყვისობის გამო, ეს ყველაფერი ბათილდება. 

ფილმის დასრულების შემდეგ, განსაკუთრებით საოცარი ქართული აუდიტორიის რეაქცია იყო, რომელმაც ისევე არ იცოდა ომზე არაფერი, როგორც უცხოელებმა. ის, რომ ესტონელები არ იღებდნენ მონაწილეობას ქართველების წინააღმდეგ მიმდინარე საბრძოლო ვითარებაში, ქართველებმა არც კი დაიჯერეს: "ხომ არ მოიტყუებოდა ცნობილი რეჟისორი" - ასეთი იყო მათი პასუხი.

ფილმი ჩვენებას თვითონ რეჟისორი ზაზა ურუშაძეც ესწრებოდა, რომელმაც წაყენებულ ბრალდებებზე შემდეგნაირად უპასუხა: "მე არ ვიღებ ისეთ ანგაჟირებულ ფილმებს, როგორც ლენი ჰარლინის "აგვისტოს 5 დღეა". თუმცა, უცნობია, რა შუაშია ფილმი აგვისტოს ომზე, როდესაც ამ შემთხვევაში რეჟისორი დაინტერესდა მაინც ომის დროს მიმდინარე მოვლენებით, რისი თქმაც მანდარინებზე არ შეიძლება, სადაც რეჟისორმა არაფერი იცის 1992/93 წლებში მიმდინარე აფხაზეთის ომზე.

გასაგებია, რომ ფილმი არ არის დოკუმენტური და მხოლოდ მხატვრული ღირებულება აქვს, მაგრამ "მანდარინების" ზოგიერთ პასაჟს ნამდვილად ვერ უწოდებ "უცოდველს". მაგალითად, ფილმის დასასრული, სადაც ქართველი და ჩეჩენი საერთო მტრის წინააღმდეგ იბრძვის - არ არის ეს იდეოლოგიური მომენტი?

ფილმში აფხაზები დადებითად არიან წარმოჩენილები მაშინ, როცა ქართველი აგრესორი და თითქმის, ოკუპანტია! უცნარია, ეს ხომ ქართველის გადაღებულია!

ფილმის მთავარი გმირი ივო, რომელიც ომში მოკლულ ქართველს საკუთარი, ქართველების მიერ მოკლული ვაჟის გვერდით კრძალავს, თითქოს ეუბნება ჩეჩენ აჰმედს: კავკასიელებმა შეწყვიტეთ ველურობა და ისწავლეთ პატიება.

როგორი ჰუმანურია?!

მაგრამ ერთი რამ ვერ გაითვალისწინა რეჟისორ-სცენარისტმა: ასეთი დეზინფორმაცია შეურაცმყოფელია აფხაზეთიდან დევნილი ესტონელებისთვის, სხვა რომ არაფერი ვთქვათ, თვითონ ქართველებზე.

სპეციალურად ურუშაძესთვის და მათთვის, ვინც არ იცის: იმ ომში ქართველები არ კლავდნენ ესტონელებს და ესტონელებს არ აუღიათ იარაღი ქართველების წინააღმდეგ. აფხაზეთის ტერიტორიაზე მცხოვრები ხალხებიდან ესტონელებს ყველაზე ახლო ურთიერთობა სწორედ ქართველებთან ჰქონდათ.

აფხაზეთში საომარი მოქმედებების დაწყებისთანავე, ესტონეთის მთავრობამ გამოყო თვითმფრინავები, რათა ბაბუშერას აეროპორტიდან, ეთნიკური ესტონელების უსაფრთხო ზონაში გადაყვანა მომხდარიყო. სახელმწიფომ ლტოლვილებს მიწები და სახლები მისცა და ესტონეთის ზოგიერთ რაიონში, სადაც ახლა დევნილი ესტონელები ცხოვრობენ, 90-იან წლებში მათ "კავკასიელი ესტონელების ერთობა" დააფუძნეს. ამ წლების განმავლობაში ბევრმა წყალმა ჩაიარა, მაგრამ ქართველებთან მეგობრობა და კონტაქტი ამ ადამიანებს არ გაუწყვეტიათ.

რუსეთის წყალობით დაწყებული ომში ქართველი მოსახლეობის ეთნიკური წმენდა მოხდა. ათასობით ქართველმა ამ დროს ყველაფერი დაკარგა და ლტოლვილად იქცა. ბევრმა თავშესაფარი ესტონეთში იპოვა. საქართველოდან დევნილი ესტონელები და ქართველები უკვე 21 წელია ესტონეთში იმყოფებიან. ყოველი წლის 15 მარტს ისინი ღონისძიებებსა და კონცერტებს მართავენ. თითქოს ყველა ადაპტირდა, მაგრამ ქართველებს, ისევე, როგორც ესტონელებს, ენატრებათ თავიანთი სახლები, სოხუმი, გაგრა და შავი ზღვა.

მოდით ვნახოთ, რას ფიქრობენ ამ ყველაფერზე თვითონ აფხაზეთის ესტონელები:

"ჩვენ ესტონელებს ეს ფილმი არ მოგვწონს! იქ სრული დეზინფორმაციაა, რაც ჩვენთვის შეურაცხმყოფელია. ფილმის მთავარი გმირი ივო და მისი მეზობელი მარგუსი საერთოდ არ გვანან აფხაზეთის ესტონელებს. ისინი უფრო სეზონურ მუშებს გვანან, რომელსაც ადგილობრივი მოსახლეობა მანდარინების საკრეფად ქირაობდა.

"ესტონკის" დასახლებაში, რომელიც გულრიფშში მდებარეობს, ყველას ორსართულიანი ან ბელეტაჟიანი კაპიტალური სახლები ჰქონდა".

(მ.ტრუმანი)

და ეს ყველაფერი არ იცის ურუშაძემ! უცნაურია ...

ვიმედოვნებ, რომ ყველაფერი, რაც ზემოთ ითქვა, პატარა გაკვეთილად მაინც იქცევა სცენარისტებისა და რეჟისორებისთვის, რომლებიც ეთნიკურ თემებზე და განსაკუთრებით, ეთნიკურ კონფლიქტებზე მუშაობენ. გაკვეთილი გვასწავლის, რამდენად ფრთხილად და სიზუსტით უნდა ვიმუშაოთ ამ თემაზე და თუკი ავტორი არ ფლობს მაქსიმალურ ინფორმაციას, არც კი უნდა იფიქროს ფილმის გადაღება.

"მანდარინების" შემთხვევაში საქმე გვაქვს სიცრუესთან, რაც მავნეა! პირველ რიგში, ამ ტყუილის ავტორისთვის, რომ არაფერი ვთქვათ მაყურებელზე და მთელ საზოგადოებაზე. მაყურებელი ამ შემთხვევაში, მსხვერპლია!

ერიგ გრიგოლია

რიგა, ლატვია".

მომზადებულია baltvilks.livejournal.com-ის მიხედვით.

Normal 0 false false false MicrosoftInternetExplorer4 BoxOfficeMojo