Charlie Hebdo-ს ტრაგედია და მსოფლიოს ანტიტერორისტული რეზონანსი - როგორ იცავენ მოსახლეობის უსაფრთხოებას სხვადასხვა ქვეყანაში

მიმდინარე წლის 7 იანვარს, პარიზში "შარლი ებდოს" რედაქციაზე თავდასხმას, მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებში სპეც-სამსახურების მობილიზება მოჰყვა. 13 იანვარს ცნობილი გახდა, რომ დიდი ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრმა დევიდ ქემერონმა ქვეყნის ელიტური სპეცდანიშნულების ქვედანაყოფში SAS (Special Air Service) განგაში გამოაცხადა. ოფიციალური ვერსიით, ფრანგი კოლეგების გამოცდილების გათვალისწინებით, სამხედროები პოლიციასთან ერთად ერთობლივ სწავლებებს გამართავენ.

რამდენიმე დღით ადრე ბრიტანეთის უშიშროების სამსახურმა, ქვეყნის ტერიტორიაზე ისლამისტი ტერორისტების მიერ მასშტაბური ტერაქტების შესაძლო მოწყობის შესახებ ინფორმაცია გაავრცელა. თავის გამოსვლაში MI5-ის ხელმძღვანელმა ენდრიუ პარკერმა განაცხადა, რომ სირიის ტერიტორიაზე მოქმედი "ალ-ქაიდას" წევრები იერიშის მიტანას ბრიტანეთის სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურაზე აპირებენ.

SAS-ის ფუნქციებში შედის სპეც-ოპერაციების ორგანიზება, ანტიტერორისტული ოპერაციების განხორციელება როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის ფარგლებს გარეთ, პირადი შემადგენლობის მომზადება პარტიზანული მოქმედებისთვის.

"შარლი ებდოს" რედაქციაზე თავდასხმის შემდეგ, რომლის დროსაც დაიღუპა 12 და დაიჭრა 11 ადამიანი, დაუდგენელმა პირებმა კიდევ რამდენიმე ბეჭდვით გამოცემაზე მიიტანეს იერიში. 11 იანვარს ჰამბურგში სატირული გაზეთის რედაქციის დაწვა სცადეს. გაზეთ Hamburger Morgenpost-ის რედაქციას ქვები დაუშინეს და ცეცხლწაკიდებული საგანი შეაგდეს. ინცინდენტის შედეგად ორი ოთახი დაიწვა. ხანძრის ლიკვიდაცია მალე მოხერხდა. გამოცემა Hamburger Morgenpost-მა Charlie Hebdo-დან წინასწარმეტყველ მუჰამედის კარიკატურები გადმობეჭდა.

იმავე დღეს ბრიუსელში, ანონიმური ზარის საფუძველზე გაზეთ Le Soir-ის რედაქციიდან თანამშრომელთა ევაკუაცია განხორციელდა. სატელეფონო ზარისას უცნობმა პირმა განაცხადა, რომ აფეთქების მუქარას სერიოზულად მოკიდებოდნენ, წინააღმდეგ შემთხვევაში, გაზეთის ოფისში ბომბი აფეთქდებოდა. მანვე მოითხოვა, რედაქციამ შეწყვიტოს "შარლი ებდოსთან" დაკავშირებული სიახლეების გაშუქება.

ბეჭდვითი გამომცემლობების მიმართ განხორციელებულმა თავდასხმებმა და მუქარებმა ევროპის ქვეყნებში შიში გამოიწვია. სპეცსამსახურების და უშიშროების სამსახურების მობილიზაცია გამოცხადდა გერმანიაში, ესპანეთში, იტალიაში. უსაფრთხოების გაძლიერებულ ზომებს სხვა ქვეყნებმაც მიმართეს.

ეს პრაქტიკა მთელს მსოფლიოშია მიღებული. აეროპორტებში, სარკინიგზო და საავტომობილო სადგურებზე აძლიერებენ დაცვას. კარგად შეიარაღებული და დაცული პირები სტრატეგიული დანიშნულების ობიექტებს იცავენ. მოწმდება ყველა საეჭვო პიროვნება, ავტომანქანა, უპატრონოდ დატოვებული ბარგი. არის შემთხვევები, როდესაც ტერორისტები ტერაქტით გამოწვეული ქაოსით სარგებლობენ და ამ დროს განმეორებით თავდასხმებს აწყობენ. უსაფრთხოების გაძლიერებული ზომები სწორედ მათ აღკვეთაზეა მიმართული. საპოლიციო დანაყოფებთან ერთად ხშირად მსგავს ოპერაციებში სამხედრო და სპეცდანიშნულების რაზმებიც მონაწილეობენ.

მუშაობის გაძლიერებულ რეჟიმზე გადადის დაზვერვის, კონტრ-დაზვერვის, უშიშროების სამსახურები. გაზრდილი ინტენსივობით ისმინება სატელეფონო საუბრები და მოწმდება საეჭვო პირების ელექტრონული ფოსტები.

უსაფრთხოების ზომების მასშტაბურობა განხორციელებული ტერაქტიდან გამომდინარეობს. მაგალითად, 2001 წლის 11 სექტემბრის ნიუ-იორკში მომხდარი თავდასხმის შემდეგ, ეროვნული გვარდიის ნაწილებში განგაში გამოცხადდა. ჰაერში აშვებული სამხედრო თვითმფრინავები კი აშშ-ს მსხვილი ქალაქების თავზე პატრულირებდნენ.

ისლამისტების სამიზნის ქვეშ ქართული ინტერნეტ სივრცეც აღმოჩნდა. 13 იანვარს ჰაკერებმა ფრანგული ჰიპერმარკეტების ქსელ "კარფურის" საიტი საქართველოში - carrefour.com.ge გატეხეს. საიტზე შესვლისას მომხმარებელს ასეთი ტექსტი დახვდა "Hacked By Middle East Cyber Army. WE ARE MUSLIMS". შეფერხებით მუშაობდა ასევე ფრანგული ვებ-გვერდი carrefour.fr.

"შარლი ებდოს" რედაქციაზე თავდასხმას საფრანგეთში და მის ფარგლებს გარეთ მასიური საპროტესტო აქციები მოჰყვა. 12 იანვარს საფრანგეთის სხვადასხვა ქალაქებში გამართულ სოლიდარობის მარშში 3 მილიონზე მეტმა ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა.

ისლამზე გაკეთებულ კარიკატურებს შეწირული თანამშრომლების მიუხედავად, "შარლი ებდომ" საკუთარ პრინციპებს არ უღალატა და ტერაქტიდან ერთი კვირის თავზე გაყიდვაში გარეკანზე წინასწარმეტყველი მუჰამედის მორიგი კარიკატურით გამოსახული ახალი ნომერი გამოუშვა. კარიკატურაზე წინასწარმეტყველ მუჰამედს ხელში უჭირავს პლაკატი, წარწერით - "მე ვარ შარლი". ზედა მხარეს კი დატანილია წარწერა "ყველაფერი მიტევებულია". ჟურნალის შიდა გვერდებზე ისლამისტი ექსტრემისტების კარიკატურებია. ერთ-ერთ მათგანზე გამოსახულია ორი ტერორისტი, რომლებიც სამოთხეში ხვდებიან და ერთმანეთს ეკითხებიან - "სად არის 70 ქალწული?", უკანა ფონზე კი ჩანან "შარლი ებდოს" დაღუპული ჟურნალისტები, რომლებიც ამ ქალწულებთან ორგიას აწყობენ.

ჟურნალი გაყიდვაში ტრადიციული 60-ათასიანი ტირაჟის ნაცვლად, 3-მილიონიანი ტირაჟით გამოიცა. ფრანგული მედიის ინფორმაციით, ბევრ საგაზეთო ჯიხურში მომხმარებელი დილის ექვსი საათიდან ჩადგა რიგში "შარლი ებდოს" ახალი ნომრის საყიდლად.

1969 წელს დაარსებული "შარლი ებდო" მსოფლიოს წამყვან პოლიტიკოსებზე, ქრისტიანულ და ისლამურ სიწმინდეებზე, მათ შორის წინასწარმეტყველ მუჰამედზე კარიკატურებს ხშირად ბეჭდავდა. რედაქციაზე თავდასხმები ადრეც მომხდარა. 2011 წელს უცნობმა პირებმა შენობის დაწვა მოლოტოვის კოქტეილით სცადეს.

2006 წლის 1-ელ მარტის ნომერში დაბეჭდილ "თორმეტის მანიფესტში" რედაქციამ ფაშიზმის, ნაციზმის და სტალინიზმის შემდეგ ახალ ტოტალიტარიზმად და დემოკრატიის მთავარ საფრთხედ - ისლამიზმი დაასახელა. მუსულმანურ ქვეყნებში სტატიას დიდი პროტესტი და მასობრივი გამოსვლები მოჰყვა.

ტერორიზმი - უდაოდ დასაგმობია. თუმცა "შარლი ებდოს" შემთხვევაში, მსხვერპლის როლში გამოსული რედაქციის ქმედება, ისლამისტების წაქეზებით მიყენებული ზიანის საკუთარი რეიტინგის ამაღლებისთვის გამოყენებას უფრო ჰგავს.

მოამზადა ნუკრი მგელაძემ