პრობლემების ჯაჭვი, რომელსაც ლარის გაუფასურება გამოიწვევს

ბოლო დღეების უმთავრესი თემა ლარის გაუფასურებაა, რომელიც ყოველდღიურად უფრო და უფრო საგანგაშო ხდება. რა პრობლემათა ჯაჭვი შეიძლება გამოიწვიოს ლარის გაუფასურებამ, ამ თემაზე კომენტარი ეკონომიკის ექსპერტ ლევან კალანდაძეს ვთხოვეთ:

- ლარის კურსის ცვლილება ბუნებრივად ნიშნავს ცხოვრების გაძვირებას თითოეული მოქალაქისთვის. მთელი ქვეყნის მასშტაბით სოციალური შემწეობები და დახმარებები მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობისთვის არის ფიქსირებული და გაიცემა ლარში. შესაბამისად, როდესაც ლარის კურსი იცვლება, ცხოვრებაც ძვირდება, ვინაიდან ქართული ეკონომიკაც და ბაზარიც (თითქმის 70%) დამოკიდებულია იმპორტზე, ხოლო იმპორტული პროდუქტი ძალიან მსხვილადაა წარმოდგენილი და ამ პროდუქციის შესყიდვა, როგორც წესი, ხდება დოლარში და ბუნებრივად ძვირდება. მაგალითად, თუ ადამიანს, შარშან მთელი წლის განმავლობაში კონკრეტულ მომსახურებაში ან პროდუქტში უწევდა 176 ლარის გადახდა, ახლა მოუწევს 200 ლარის გადახდა. პენსიის, ხელფასის და ა.შ. როდესაც გასავალი შემოსავალზე გაცილებით მეტია, ეს ავტომატურად ამძიმებს სამომხმარებლო ტვირთს და ქვეყანაში ცხოვრება ძვირდება. გრძელვადიან პერსპექტივაში გაგრძელებას აქვს მეორე რისკიც და ეს დაკავშირებულია ინფლაციასთან, აქედან გამომდინარე თავის ნეგატიური შედეგებით შესაძლოა, ეს იყოს ძალიან მძიმე, თუ მოკლე ვადაში ხელისუფლების სხვადასხვა შტოს მიერ განხორციელებული პოლიტიკა ლართან მიმართებაში არ იქნება ეფექტური.

- როგორ ფიქრობთ, თვის ბოლომდე კიდევ უფრო გაუფასურდება ლარი?

- ძალიან ძნელია ამის პროგნოზირება რამდენიმე მიზეზის გამო. ბევრი შემადგენელია, რაც განაპირობებს ლარის არასტაბილურობას და გაუფასურებას. ესაა როგორც გარე, ისე შიდა ფაქტორები, თუმცა დღეს ყველაზე მნიშვნელოვანია ის, თუ რამდენად კოორდინირებულად იმუშავებს 2 სახელმწიფო უწყება - ეროვნული ბანკი და ფინანსთა სამინისტრო. ეს კოორდინაცია არის უმნიშვნელოვანესი, რადგან რა მონეტარული ინსტურმენტებიც არ უნდა იქნას გამოყენებული, თუ ხარჯვით ოპტიმიზაციას არ მოახდენს ფინანსთა სამინისტრო, მაშინ შესაძლოა, ეს ინსტრუმენტები ნაკლებად ეფექტური იყოს. თუ შეხვალთ ფინანსთა სამინისტროს ვებ-გვერდზე, დღეის მდგომარეობით, დარჩენილ 25 დღეში, იმისთვის რომ ხარჯვით ნაწილში გეგმა შესრულდეს, სამინისტროს დასახარჯი აქვს მილიარდ ოთხასი მილიონი ლარი, ანუ გათვალისწინებულზე დაახლოებით 700 მილიონით მეტი. ამ შვიდასი მილიონის მიმოქცევაში გამოსვლა ნიშნავს, რომ მიმოქცევაში არსებული ლარის მასა მკვეთრად გაიზრდება და ეს ნეგატიურ გავლენას მოახდენს ლარის კურსზე და კიდევ უფრო გააღრმავებს გაუფასურების პროცესს.

- რაიმე საიმედო პროგნოზი თუ არსებობს?

- ძალიან ძნელია ადამიანს უთხრა რაიმე საიმედო მაშინ, როცა ადამიანი ხედავს, რომ ადრე იხდიდა 176 ლარს და დღეს იხდის 200 ლარს. საიმედოობა გამოიხატება ხელისუფლების მიერ კრიზისულ და კრიტიკულ სიტუაციაში გონივრული გადაწყვეტლებების მიღებაში. ყველა საიმედოობა დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად გონივრული იქნება ხელისუფლების გადაწყვეტილება. თუ ხელისფლება რაციონალურ ნაბიჯებს გადადგამს, სრულიად შესაძლებელია, ეს ტვირთი მაქსიმალურად შემსუბუქდეს, წინააღმდეგ შემთხვევაში სერიოზული ფინანსური პრობლემების წინაშე აღმოვჩნდებით, როგორც სამომხმარებლო კალათის დამძიმების და ცხოვრების გაძვირების კუთხით, ისე მაკრო-ეკონომიკური პარამეტრების კიდევ უფრო გაუარესებით.

- ლარის კუპონიზიაცია რამდენად შესაძლებელია?

- ლარის კურსი რყევას ალბათ, თვის ბოლომდე გააგრძელებს, მაგრამ მე მაინც მგონია, რომ ისევე, როგორც შარშან, როდესაც 1.79-მდე ავიდა კურსი და მერე 1.76-ზე დარეგულირდა, წელსაც გარკვეული რყევები გაგრძელდება, თუმცა 1.9 იქნება ის საორიენტაციო ახალი წონასწორობა, რომელიც ალბათ, მთელი 2015 წელი გაგრძელდება.

ლადო გოგოლაძე

AMBEBI.GE