13 აპ­რილს, რამ­დე­ნი­მე კვი­რი­ა­ნი მძი­მე ავად­მყო­ფო­ბის შემ­დეგ, "ცენ­ტრ-პო­ინ­ტის" დამ­ფუძ­ნე­ბე­ლი ვახ­ტანგ რჩე­უ­ლიშ­ვი­ლი გარ­და­იც­ვა­ლა. 63 წლის რჩე­უ­ლიშ­ვილს რამ­დე­ნი­მე კვი­რის წინ სიმ­სივ­ნე და­უდ­გინ­და და მისი მდგო­მა­რე­ო­ბა მძი­მე იყო.

2015 წელს, AMBEBI.GE-სთვის მი­ცე­მულ ინ­ტერ­ვი­უ­ში, რჩე­უ­ლიშ­ვილ­მა მისი პო­ლი­ტი­კა­ში ყოფ­ნის პე­რი­ო­დი გა­იხ­სე­ნა და გუ­ლახ­დი­ლად ისა­უბ­რა იმა­ზე, თუ რა ვი­თა­რე­ბა იყო იმ­დრო­ინ­დელ მთავ­რო­ბა­ში, ვინ მარ­თავ­და ქვე­ყა­ნას, რო­გორ მუ­შა­ობ­და პარ­ლა­მენ­ტი, რა ურ­თი­ერ­თო­ბა ჰქონ­და ედუ­არდ შე­ვარ­დნა­ძეს ჯაბა იო­სე­ლი­ან­თან და ა.შ...

"1992-1995 წლე­ბის სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტი უნი­კა­ლუ­რი იყო რამ­დე­ნი­მე ნიშ­ნით: მას სა­ხელ­მწი­ფოს მე­თა­უ­რი - ედუ­არდ შე­ვარ­დნა­ძე თავ­მჯდო­მა­რე­ობ­და; იყო პირ­ვე­ლი ქარ­თუ­ლი პარ­ლა­მენ­ტი მას შემ­დეგ, რაც სა­ქარ­თვე­ლო გა­ე­როს წევ­რი გახ­და და სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბა მთელ­მა მსოფ­ლი­ომ აღი­ა­რა; ამ პარ­ლა­მენ­ტმა სა­ფუძ­ვე­ლი ჩა­უ­ყა­რა თა­ნა­მედ­რო­ვე სა­ქარ­თვე­ლოს დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის კურსს, ქვეყ­ნის და­სავ­ლურ არ­ჩე­ვანს;

რო­გორც პარ­ლა­მენ­ტის ვიცე-სპი­კერს, პა­ტი­ვი მერ­გო, ევ­რო­პის სა­პარ­ლა­მენ­ტო ასამ­ბლე­ა­ში პირ­ვე­ლი ქარ­თუ­ლი დე­ლე­გა­ცი­ის თავ­მჯდო­მა­რე ვყო­ფი­ლი­ყა­ვი და პირ­ვე­ლი შე­ნიშ­ვნაც ევ­რო­პე­ლი კო­ლე­გე­ბის­გან მა­შინ მიგ­ვე­ღო (ამი­ტო­მაც არ მიკ­ვირს ევ­რო­პის სა­ხალ­ხო პარ­ტი­ის გა­მუდ­მე­ბუ­ლი კრი­ტი­კა დღე­ვან­დე­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მი­მართ): შე­ვარ­დნა­ძე ერ­თდრო­ულდ სა­კა­ნონ­მდებ­ლო და აღ­მას­რუ­ლე­ბელ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­თა შტო­ებს რომ ხელ­მძღვა­ნე­ლობს, ეს დე­მოკ­რა­ტი­ის მო­თხოვ­ნას არ შე­ე­სა­ბა­მე­ბაო! ეს ჩვენც ვი­ცო­დით, მაგ­რამ კა­ნო­ნი სა­ხელ­მწი­ფო ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის შე­სა­ხებ, რო­მე­ლიც იმ პე­რი­ო­დის­თვის არარ­სე­ბულ კონ­სტი­ტუ­ცი­ას ცვლი­და, შედ­გე­ნი­ლი იყო ფარ­თო­მას­შტა­ბუ­რი პო­ლი­ტი­კუ­რი კონ­სენ­სუ­სის, ანუ სა­ქარ­თვე­ლოს ყვე­ლა პო­ლი­ტი­კუ­რი ძა­ლის (ზვი­ა­დის­ტე­ბის გარ­და) შე­თან­ხმე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე. ხოლო გამ­სა­ხურ­დი­ას შემ­დეგ, პრე­ზი­დენ­ტის ძა­ლა­უფ­ლე­ბის ვინ­მეს­თვის, უწი­ნა­რე­სად შე­ვარ­დნა­ძის­თვის გა­და­ცე­მი­სა, ამ პარ­ტი­ებს ეში­ნო­დათ, ამი­ტო­მაც იყო არ­ჩე­უ­ლი ეს კომ­პრო­მი­სუ­ლი ვა­რი­ან­ტი, რო­მე­ლიც მარ­თლაც უპ­რე­ცე­დენ­ტო იყო.

პარ­ლა­მე­ტის თავ­მჯდო­მა­რე - სა­ხელ­მწი­ფოს მე­თა­უ­რი, პირ­ვე­ლი პი­რის ლე­გი­ტი­მა­ცი­ის მი­სა­ღე­ბად ცალ­კე ირ­ჩე­ო­და, სა­ყო­ველ­თაო პირ­და­პი­რი არ­ჩევ­ნე­ბის გზით! ცხა­დი,ა ევ­რო­პამ გაგ­ვაკ­რი­ტი­კა, მაგ­რამ რო­დის უჯე­რებს ამა­ყი ქარ­თვე­ლი სხვას, სა­ნამ ცხვირს არ წა­ი­ტეხს? სწო­რედ ამ უნი­კა­ლურ­მა პარ­ლა­მენ­ტმა მი­ი­ღო ქვეყ­ნის კონ­სტი­ტუ­ცია და ამ კონ­სტი­ტუ­ცი­ის ხელ­მო­წე­რის ცე­რე­მო­ნი­ა­ლის დროს, მის ეზო­ში აა­ფეთ­ქეს შე­ვარ­დნა­ძე (მეც მას­თან ერ­თად)! მა­შინ და­ე­ცა სო­ხუ­მი, ზუგ­დიდ­ში დაბ­რუნ­და ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დია, რო­მე­ლიც სა­ეჭ­ვო ვი­თა­რე­ბა­ში გარ­და­იც­ვა­ლა. სა­ქარ­თვე­ლო შე­ვი­და დსთ-ში, მო­ი­კი­და ფეხი ტე­რო­რიზ­მმა - მოკ­ლეს ედპ-ს ლი­დე­რი გია ჭან­ტუ­რია, შე­ვარ­დნა­ძის ფონ­დის თავ­მჯდო­მა­რე - სო­ლი­კო ხა­ბე­იშ­ვი­ლი.

წარ­სულ­ში კა­ნო­ნი­ე­რი ქურ­დი ჯაბა იო­სე­ლი­ა­ნი მარ­თავ­და ქვე­ყა­ნას, სა­ხელ­მწი­ფო ბი­უ­ჯეტს ყო­ველკ­ვარ­ტა­ლუ­რად ვი­ღებ­დით, შე­მო­ვი­და კუ­პო­ნი, გა­თა­ვი­სუფ­ლდა ფა­სე­ბი პურ­ზე - ხალ­ხი მთელ ღა­მეს პუ­რის რი­გებ­ში ათე­ნებ­და! მაგ­რამ სწო­რედ ამ პარ­ლა­მენ­ტის დროს შედ­გა ქვე­ყა­ნა: შე­მო­ვი­და ეროვ­ნუ­ლი ვა­ლუ­ტა - ლარი, ამოქ­მედ­და სა­სა­მარ­თლო, შსს და პრო­კუ­რა­ტუ­რა, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბი­დან წა­ვიდ­ნენ (და­ა­პა­ტიმ­რეს) ჯაბა იო­სე­ლი­ა­ნი და თენ­გიზ კი­ტო­ვა­ნი, რუ­სეთ­ში გა­იქ­ცა იგორ გი­ორ­გა­ძე, ჩა­ტარ­და პრე­ზი­დენ­ტის არ­ჩევ­ნე­ბი, შე­იქ­მნა ახა­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი პოსტსაბ­ჭო­თა ელი­ტა (ჟვა­ნია, სა­ა­კაშ­ვი­ლი და სხვე­ბი). ქვე­ყა­ნა თან­და­თან ფეხ­ზე წა­მოდ­გა. ბო­ლოს და ბო­ლოს, ეს იყო არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვად წარ­მო­მად­გენ­ლო­ბი­თი პარლ­მენ­ტი, რო­მელ­მაც გა­ა­ერ­თი­ა­ნა სა­ქარ­თვე­ლოს მთე­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი სპექტრი, იმ დრო­ის­თვის არ­სე­ბუ­ლი პრაქ­ტი­კუ­ლად ყვე­ლა პო­ლი­ტი­კუ­რი ძალა, გარ­და დაქ­საქ­სუ­ლი შე­უ­რი­გე­ბე­ლი ზვი­ა­დის­ტე­ბი­სა. დე­პუ­ტა­ტებს შო­რის იყო სა­ქარ­თვე­ლო­ში ცნო­ბი­ლი თით­ქმის ყვე­ლა პო­ლი­ტი­კუ­რი და სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი მოღ­ვა­წე, ქარ­თუ­ლი კულ­ტუ­რის გა­მო­ჩე­ნი­ლი წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი: ჭა­ბუა ამი­რე­ჯი­ბი, თენ­გიზ აბუ­ლა­ძე, რეზო ჯა­ფა­რი­ძე, გიგა ლორ­თქი­ფა­ნი­ძე, ელ­დარ შენ­გე­ლა­ია, ლანა ღო­ღო­ბე­რი­ძე, ჯან­სუღ ჩარ­კვი­ა­ნი, ზუ­რაბ წე­რე­თე­ლი და სხვე­ბი.

პარ­ლა­მენ­ტში მო­ვიდ­ნენ ეროვ­ნულ გან­მა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბე­ლი მოძ­რა­ო­ბის ლი­დე­რე­ბი: ირი­ნა სა­რიშ­ვი­ლი-ჭან­ტუ­რია და მა­მუ­კა გი­ორ­გა­ძე (გია ჭან­ტუ­რია არ შე­მო­სუ­ლა პარ­ლა­მენ­ტში), აკა­კი ასა­თი­ა­ნი, ირაკ­ლი წე­რე­თე­ლი, ნო­დარ ნა­თა­ძე, ვაჟა ადა­მია თა­ვი­სი პარ­ტი­ე­ბით, დი­სი­დენ­ტე­ბი - ირაკ­ლი შენ­გე­ლია, მი­ხე­ილ ნა­ნე­იშ­ვი­ლი, ლუ­ი­ზა შა­კი­აშ­ვი­ლი, ჯაბა იო­სე­ლი­ა­ნი, თენ­გიზ კი­ტო­ვა­ნი, თენ­გიზ სი­გუა (ე.წ. "პუტ­ჩის­ტე­ბი"), რეს­პუბ­ლი­კე­ლე­ბი (ივ­ლი­ა­ნე ხა­ინ­დრა­ვა, ვახ­ტანგ ხმა­ლა­ძე, რეზო შა­ვიშ­ვი­ლი და სხვა), მწვა­ნე­ე­ბი ქარ­ტია "მო­ნარ­ქის­ტე­ბი," ძვე­ლი თა­ო­ბის ცნო­ბი­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი სა­ხე­ე­ბი - ჟი­უ­ლი შარ­ტა­ვა, ჯუმ­ბერ პა­ტი­აშ­ვი­ლი, თე­ი­უ­მუ­რაზ შა­ში­აშ­ვი­ლი და იმ დრო­ი­სათ­ვის ახა­ლი სა­ხე­ე­ბი - ნეს­ტან კირ­თა­ძე, შალ­ვა ნა­თე­ლაშ­ვი­ლი, ზუ­რაბ ჟვა­ნი­ას ახალ­გაზ­რდუ­ლი გუნ­დი. ერთი სი­ტყვით, ამ­დე­ნი ცნო­ბი­ლი ადა­მი­ა­ნი არც ერთ სხვა პარ­ლა­მენ­ტში არ შემ­ხვედ­რია. სპი­კე­რატ­ში წარ­მოდ­გე­ნი­ლე­ბი ვი­ყა­ვით - ვახ­ტანგ გო­გუ­ა­ძე (სპი­კე­რი), რუ­სუ­დან ბე­რი­ძე (მე­რაბ კოს­ტა­ვას ყო­ფი­ლი მე­უღ­ლე) და მე.

მა­შინ ჩა­ე­ყა­რა სა­ფუძ­ვე­ლი სა­პარ­ლა­მენ­ტო უმ­რავ­ლე­სო­ბის და უმ­ცი­რე­სო­ბის ინ­სტი­ტუტს - მე ვი­ყა­ვი უმ­რავ­ლე­სო­ბის ლი­დე­რი, რუ­სუ­დან ბე­რი­ძე კი უმ­ცი­რე­სო­ბი­სა.

- მა­შინ­დე­ლი დე­პუ­ტა­ტე­ბი ჰგავ­დნენ თუ არა დღე­ვან­დე­ლებს?

- მა­ში­ნაც იყ­ვნენ ლი­დე­რე­ბიც და უსა­ხო პარ­ლა­მენ­ტის წევ­რე­ბიც. უბ­რა­ლოდ, ბევ­რად მეტი ცნო­ბი­ლი ადა­მი­ა­ნი იყო იმ პარ­ლა­მენ­ტში და რაც მთა­ვა­რია, ედუ­არდ შე­ვარ­დნა­ძის და პრაქ­ტი­კუ­ლად, ყვე­ლა გავ­ლე­ნი­ა­ნი ადა­მი­ა­ნის მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა პარ­ლა­მენ­ტის სხდო­მებ­ში არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვად ზრდი­და სა­კა­ნონ­მდებ­ლო ორ­გა­ნოს როლს და ავ­ტო­რი­ტეტს ქვეყ­ნის შიგ­ნი­თაც და გა­რე­თაც. ერ­თგვა­რი დისპრო­პორ­ცი­აც კი შე­იქ­მნა პარ­ლა­მენ­ტის სა­სარ­გებ­ლოდ აღ­მას­რუ­ლე­ბელ და სა­სა­მარ­თლო ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას­თან შე­და­რე­ბით. დე­პუ­ტა­ტე­ბი ხში­რად ინიშ­ნე­ბოდ­ნენ მი­ნის­ტრე­ბად, გუ­ბერ­ნა­ტო­რე­ბად, გამ­გებ­ლე­ბად. პარ­ლა­მენ­ტი მოვ­ლე­ნა­თა ეპი­ცენ­ტრში იყო. ჩემ­თვის პირ­დად, ეს სა­მოქ­მე­დო ას­პა­რე­ზიც და უზარ­მა­ზა­რი პო­ლი­ტი­კუ­რი სკო­ლაც იყო.

- თქვე­ნი თვა­ლით და­ნა­ხუ­ლი ჯაბა იო­სე­ლი­ა­ნის როლი იმ პარ­ლა­მენ­ტში...

- ჯაბა იო­სე­ლი­ა­ნი უნი­კა­ლუ­რი პი­როვ­ნე­ბა იყო. სა­ხელ­მწი­ფო იერ­არ­ქი­ა­ში მე­ო­რე კა­ცის პო­ზი­ცია ეკა­ვა შე­ვარ­დნა­ძის შემ­დეგ. ყო­ფი­ლი კა­ნო­ნი­ე­რი ქურ­დი და მოქ­მე­დი შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ფორ­მი­რე­ბის ხელ­მძღვა­ნე­ლი ასეთ თა­ნამ­დე­ბო­ბა­ზე ქვეყ­ნის­თვის ცხა­დია, სა­შიშ­რო­ე­ბას წარ­მო­ად­გენ­და, მაგ­რამ იმ ეტაპ­ზე სტა­ბი­ლუ­რო­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბის სხვა სა­შუ­ა­ლე­ბა არ იყო. ის აჩე­რებ­და ზვი­ა­დის­ტებს მა­სობ­რი­ვი საპ­რო­ტეს­ტო აქ­ცი­ე­ბის­გან, ძა­ლას სძენ­და სა­ხელ­მწი­ფოს იძუ­ლე­ბის მე­ქა­ნიზმს, რომ­ლის გა­რე­შე სა­ხელ­მწი­ფო არ არ­სე­ბობს. შე­ვარ­დნა­ძემ სრუ­ლად გა­მო­ი­ყე­ნა მისი ეს შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი და მერე მხედ­რი­ონ­თან ერ­თად მო­ი­ცი­ლა ისიც და კი­ტო­ვა­ნიც.

მე ვაფრ­თხი­ლებ­დი ჯა­ბას ამის შე­სა­ხებ, ვახ­სე­ნებ­დი ცნო­ბილ ფრა­ზას - "რე­ვო­ლუ­ცია სა­კუ­თა­რი შვი­ლე­ბის ჭა­მას იწყებს". მაგ­რამ ეს თვი­თო­ნაც მშვე­ნივ­რად იცო­და - უბრლოდ, ბოლო წლებ­ში პრო­ცე­სებს ვე­ღარ აკონ­ტრო­ლებ­და, სა­კუ­თა­რი ფორ­მი­რე­ბის მძევ­ლად იქცა. ამა­ვე დროს ბევ­რი გა­მორ­ჩე­უ­ლი თვი­სე­ბის მა­ტა­რე­ბე­ლი იყო: ჭკვი­ა­ნი, ნა­კი­თხი, მა­მა­ცი და ბო­ლოს და ბო­ლოს, სიმ­პა­თი­უ­რი. ფულს პი­რა­დად არ ეს­წრა­ფო­და - ოჯახ­ში არა­სო­დეს მიჰ­ქონ­და მი­ლი­ო­ნე­ბი. ბევ­რჯერ ამომ­დგო­მია გვერ­დში - პო­ლი­ტი­კუ­რა­დაც (რო­დე­საც პარ­ლა­მენ­ტში თა­ნამ­დე­ბო­ბი­დან გა­და­ყე­ნე­ბას მი­პი­რებ­დნენ), ეკო­ნო­მი­უ­რა­დაც (რო­დე­საც სი­მამრს ბიზ­ნესს არ­თმევ­დნენ). გია ჭან­ტუ­რი­ას მსგავ­სად, ჩემი მოკ­ვლის სა­კი­თხიც რომ დად­გა, ჯა­ბას ჩა­რე­ვამ მიხ­სნა. ერთი სი­ტყვით, თა­ვი­სი დრო­ის შვი­ლი იყო და ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე კო­ლო­რი­ტუ­ლი ფი­გუ­რა იმ­დრო­ინ­დელ სა­ქარ­თვე­ლო­ში.

- რა პრობ­ლე­მის წი­ნა­შე იყო ის პარ­ლა­მენ­ტი და რა იყო მისი მთა­ვა­რი ღირ­სე­ბა?

- და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის გა­მო­ცხა­დე­ბის დღი­დან, დღემ­დე სა­ქარ­თვე­ლოს ერთი და იგი­ვე პრობ­ლე­მა აქვს - ამ და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის და­კარ­გვის საფრ­თე. მა­ში­ნაც და დღე­საც სა­ქარ­თვე­ლოს მთა­ვა­რი პრობ­ლე­მა რუ­სე­თის იმ­პე­რი­უ­ლი ამ­ბი­ცი­ე­ბი, აფხა­ზუ­რი და ოსუ­რი სე­პა­რა­ტიზ­მი იყო. მა­შინ ჩა­ე­ყა­რა სა­ფუძ­ვე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს და­სავ­ლურ ორი­ენ­ტა­ცი­ას და სწო­რედ ეს იქცა და დღე­საც რჩე­ბა რუ­სეთ­თან მთა­ვარ პო­ლი­ტი­კურ პრობ­ლე­მად. ვი­ნა­ი­დან და­პი­რის­პი­რე­ბა რუ­სეთ­თან ცი­ვი­ლუ­რი არ­ჩე­ვა­ნის სა­კი­თხია და ორი­ვე მხა­რე ამ არ­ჩე­ვა­ნის მძე­ვა­ლია.

დიდ პო­ლი­ტი­კა­ში ჩემი პირ­ვე­ლი ნა­ბი­ჯი სა­მე­ზობ­ლო პო­ლი­ტი­კას­თან და რუ­სეთ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის დამ­ყა­რე­ბას­თან იყო და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი. პირ­ვე­ლი სა­მუ­შაო ვი­ზი­ტი აზერ­ბა­ი­ჯან­ში შედ­გა, შემ­დეგ სომ­ხეთ­ში, და შემ­დეგ რუ­სეთ­ში. მა­შინ მო­ვიწ­ვი­ეთ პირ­ვე­ლი რუ­სუ­ლი ოფი­ცი­ა­ლუ­რი დე­ლე­გა­ცია პარ­ლა­მენ­ტის ეროვ­ნე­ბა­თა საბ­ჭოს თავ­მჯდო­მა­რის რა­მა­ზან აბ­დულ­ტი­პო­ვი­სა და ვიცე-პრე­მი­ერ სერ­გეი შახ­რა­ის შე­მად­გენ­ლო­ბით. მი­ვი­ღეთ პირ­ვე­ლი კო­მუ­ნი­კე, რო­მე­ლიც ორ ქვე­ყა­ნას შო­რის თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის გაღ­რმა­ვე­ბის სურ­ვილს გა­მო­ხა­ტავ­და. ზუ­რაბ ჟვა­ნი­ას და ნო­დარ ნა­თა­ძის ინი­ცი­ტი­ვით პარ­ლა­მენ­ტმა ამ დო­კუ­მენ­ტის დე­ზა­ვუ­ი­რე­ბა მო­ახ­დი­ნა და ჩემი თა­ნამ­დე­ბო­ბი­დან გა­და­ყე­ნე­ბის სა­კი­თხიც და­ის­ვა. შე­ვარ­დნა­ძე მი­ცავ­და, მაგ­რამ პარ­ლა­მენ­ტი ბო­ბოქ­რობ­და. სი­ცხი­ა­ნი ჯა­ბას გა­მო­ჩე­ნამ პარ­ლა­მენ­ტში და მისი მხრი­დან ჩემ­მა დაც­ვამ სა­ბო­ლო­ოდ ჩა­შა­ლა ეს მცდე­ლო­ბა. ცხა­დია, უკ­ვირ­და ჯა­ბას, მე რომ "მხედ­რი­ონს" ვუ­პი­რის­პირ­დე­ბო­დი - "მე შენ­სკენ, შენ კი ეშ­მა­კე­ბის­კენ", - ალ­ბათ ფიქ­რობ­და. მაგ­რამ ასე­თი წი­ნა­აღ­მდე­გობ­რი­ვია პო­ლი­ტი­კუ­რი ცხოვ­რე­ბა - პი­რად სიმ­პა­თი­ებ­ზე მაღ­ლა, რო­გორც წესი, სა­ხელ­მწი­ფო ინ­ტე­რე­სი დგე­ბა.

- ალ­ბათ, იმ­დრო­ინ­დე­ლი ისე­თი ამ­ბე­ბის გახ­სე­ნე­ბაც შე­გიძ­ლი­ათ, რო­მე­ლიც ღი­მილს მოგ­ვგვრის...

- ეს ყვე­ლა­ფე­რი დღეს უკვე ის­ტო­რი­აა, ამი­ტო­მაც იმ პე­რი­ო­დის რამ­დე­ნი­მე სა­სა­ცი­ლო ამ­ბავ­საც მო­გიყ­ვე­ბით: რო­დე­საც სტრას­ბურ­გში ჩა­ვე­დით, დიდი პა­ტი­ვის­ცე­მით მიგ­ვი­ღეს. მა­შინ კლინ­ტო­ნი ახა­ლი არ­ჩე­უ­ლი იყო ამე­რი­კის პრე­ზი­დენ­ტად. მას­პინ­ძლებ­თან ერ­თად ევ­რო­პარ­ლა­მენ­ტის უზარ­მა­ზარ შუ­შის ლიფ­ტში რომ შე­ვე­დით, თა­ნამ­შრომ­ლებ­მა იმ დროს ამე­რი­კის პრე­ზი­დენ­ტად ახ­ლა­დარ­ჩე­ულ პრე­ზი­დენტს მი­მამ­სგავ­სეს (ეტყო­ბა, ჭა­ღა­რით) და ჩურ­ჩუ­ლი და­ი­წყეს - კლინ­ტო­ნი, კლინ­ტო­ნიო. სა­ქარ­თვე­ლო­ში რომ ჩა­მო­ვე­დით, იმ­ჟა­მინ­დე­ლი რეს­პუბ­ლი­კის პრო­კუ­რორ­მა - თედო ნი­ნი­ძემ შე­ვარ­დნა­ძეს ეს ამ­ბა­ვი მო­უყ­ვა. ეს რა არი­სო, - უპა­სუ­ხა შე­ვარ­დნა­ძემ, - კლინ­ტო­ნი რომ ჩა­ვი­და ვი­ზი­ტით სტრას­ბურ­გში და ლიფ­ტში შე­ვი­და, ყვე­ლამ ჩურ­ჩუ­ლი და­ი­წყო - რჩე­უ­ლიშ­ვი­ლი, რჩე­უ­ლიშ­ვი­ლიო!

- ინ­ცი­დენ­ტი, რო­მე­ლიც თქვენ­სა და ნო­დარ ნა­თა­ძეს შო­რის მოხ­და, რას მოჰ­ყვა და რა­ტომ შე­ვი­და ის სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის ის­ტო­რი­ა­ში, რო­გორც ერთ-ერთი სკან­და­ლუ­რი ფაქ­ტი?

- ნა­თა­ძეს­თან თა­ვი­დან­ვე ცუდი ურ­თი­ერ­თო­ბა მქონ­და. ჩუ­ღუ­რე­თის რა­ი­ონ­ში (სა­დაც კენ­ჭს ვიყ­რი­დი), "სა­ხალ­ხო ფრონ­ტში" მისი მო­ად­გი­ლე, გოჩა გა­ვა­შე­ლი მი­პი­რის­პირ­დე­ბო­და და არ­ჩევ­ნე­ბი გა­მი­ყალ­ბა. კი­დევ კარ­გი გა­ყალ­ბე­ბუ­ლი ოქ­მე­ბის სა­სა­მარ­თლო ექ­სპერ­ტი­ზა ჩა­ვა­ტა­რე და ორ უბან­ში არ­ჩევ­ნე­ბი თა­ვი­დან ჩა­ვა­ტა­რე­ბი­ნე. მხო­ლოდ ამის წყა­ლო­ბით შე­ვე­დი პარ­ლა­მენ­ტში, მაგ­რამ ნა­თა­ძის სა­ჩივ­რის გამო პარ­ლა­მენ­ტმა ჩემი უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბა არ და­ამ­ტკი­ცა და მხო­ლოდ მას შემ­დეგ, რაც სა­სა­მარ­თლო ექ­სპერ­ტი­ზის დას­კვნა წარ­ვუდ­გი­ნე, სცნო პარ­ლა­მენ­ტმა ჩემი უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბა.

არ შე­მიძ­ლია, არ აღ­ვნიშ­ნო, რომ იმ დროს ნა­თა­ძის პო­ლი­ტი­კურ­მა პარტნი­ო­რებ­მა, ვახ­ტანგ ხმა­ლა­ძემ და რეზო შა­ვიშ­ვილ­მა ამ ოქ­მე­ბის გაც­ნო­ბის შემ­დეგ, მხა­რი უყოყ­მა­ნოდ და­მი­ჭი­რეს (პა­ტი­ო­სა­ნი პო­ლი­ტი­კო­სე­ბი არც ისე იშ­ვი­ა­თია, რო­გორც ხალ­ხს ჰგო­ნია). ნა­თა­ძე კი ყო­ველ­თვის ასე­თი ინ­ტრი­გა­ნი იყო და ყვე­ლას მო­ა­ბეზ­რა ამით თავი, მაგ­რამ ვე­რა­ვინ უბე­დავ­და ღიად შე­კა­მა­თე­ბას, ვი­ნა­ი­დან ნე­ბის­მი­ერ ადა­მი­ანს ად­ვი­ლად ამოს­ვრი­და ტა­ლახ­ში - ერის მო­ღალ­ტედ და "კა­გე­ბეს" აგენ­ტად და­ა­სა­ხე­ლებ­და. გან­სა­კუთ­რე­ბით ძვე­ლი კო­მუ­ნის­ტე­ბი ერი­დე­ბოდ­ნენ - სას­ტი­კად და­ში­ნე­ბუ­ლი ჰყავ­და. მე კი მო­უ­რი­დებ­ლად ვუ­თი­შავ­დი მიკრო­ფონს, თუკი რეგ­ლა­მენტს არ­ღვევ­და. ერთხე­ლაც, მიკრო­ფო­ნი რომ გა­ვუ­თი­შე (სხდო­მე­ბი მკაც­რად მიმ­ყავ­და, ვი­ნა­ი­დან ამ­დე­ნი ავ­ტო­რი­ტე­ტუ­ლი ადა­მი­ა­ნის დის­ციპ­ლი­ნის ჩარ­ჩო­ებ­ში მოქ­ცე­ვა სხვა­ნა­ი­რად შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო), პრე­ზი­დი­უმ­ში მო­ვარ­და და შე­ვარ­დნა­ძეს მი­მარ­თა - "ვი­ღაც ნა­ბიჭ­ვარს მიკრო­ფონს არ გა­ვა­თი­ში­ნე­ბო". შე­ვარ­დნა­ძე კარ­გად მიც­ნობ­და და ხელი და­მი­ჭი­რა, არა­ფე­რი უთხრაო. მა­შინ მე­ო­რე ხე­ლით და­ვის­ხი ჭი­ქა­ში "ბორ­ჯო­მი" და სა­ხე­ში შე­ვას­ხი. დის­ციპ­ლი­ნის პრობ­ლე­მა პარ­ლა­მენ­ტში სა­ბო­ლო­ოდ გა­დავ­ჭე­რი! ამ კად­რებ­მა მთე­ლი მსოფ­ლიო შე­მო­ი­ა­რა. მა­შინ პარ­ლა­მენ­ტის ახალ­გაზ­რდა თა­ნამ­შრო­მე­ლი, მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვი­ლი ჰყვე­ბო­და, რომ ნიუ-ჯერ­სის ცნო­ბილ სტა­დი­ონ­ზე "პინ­კფ­ლო­ი­დე­ბის" კონ­ცერ­ტის დროს, შეს­ვე­ნე­ბა­ზე უზარ­მა­ზარ ეკ­რან­ზეც კი უჩ­ვე­ნე­ბი­ათ ეს სცე­ნა - რო­გორ მი­ჭერს შე­ვარ­დნა­ძე ხელს და რო­გორ ვას­ხამ "ბორ­ჯომს" ნა­თა­ძეს. აქამ­დე მე­უბ­ნე­ბი­ან, კომ­პა­ნია "ბორ­ჯომს" რეკ­ლა­მის­თვის შენ­თვის ფული უნდა გა­და­ე­ხა­დაო!

მაგ­რამ ოპო­ზი­ცი­ის სხვა ლი­დე­რებ­თან პო­ლი­ტი­კუ­რი ბრძო­ლის მი­უ­ხე­და­ვად, ვმე­გობ­რობ­დი. ერთხელ წყნე­თის სამ­თავ­რო­ბო რე­ზი­დენ­ცი­ა­ში დავ­პა­ტი­ჟე იმ დრო­ის­თის სა­ქარ­თვე­ლო­ში აკ­რე­დი­ტე­ბუ­ლი ელ­ჩე­ბი. თან, პარ­ტი­უ­ლი ლი­დე­რე­ბიც იყ­ვნენ სუფ­რას­თან: გია ჭან­ტუ­რია, აკა­კი ასა­თი­ა­ნი, ზუ­რაბ ჟვა­ნია და სხვე­ბი. რამ­დე­ნი­მე ჭი­ქის შემ­დეგ, ერ­თმა­ნე­თის სა­დღეგ­რძე­ლო­ებ­ზე რომ გა­და­ვე­დით და ქე­ი­ფი და­ვი­წყეთ, გა­ო­ცე­ბუ­ლი ელ­ჩე­ბი მოგ­ვიბ­რუნ­დნენ და გვი­თხრეს: თქვენ ხომ არ დაგ­ვცი­ნით, - პარ­ლა­მენ­ტში ჩხუბს რომ იწყებთ, ჩე­მოდ­ნებს ვა­ლა­გებთ, ქვეყ­ნი­დან გა­საქ­ცე­ვა­დო და თურ­მე რო­გორ გყვა­რე­ბი­ათ ერ­თმა­ნე­თიო! ვინ და­ი­ჯე­რებს, მაგ­რამ შე­ვარ­დნა­ძეს­თან დანა-სის­ხლად წა­კი­დე­ბულ გია ჭან­ტუ­რი­ას ჩემ­თვის სა­ზღვარ­გა­რე­თაც კი და­უ­რე­კავს, - სას­წრა­ფოდ ჩა­მო­დი, თო­რემ შე­ვარ­დნა­ძის გა­და­ყე­ნე­ბის სა­კი­თხის დას­მას აპი­რებს პარ­ლა­მენ­ტი კენ­ჭისყრა­ზეო! მა­შინ ეს მხო­ლოდ მდგო­მა­რე­ო­ბის დეს­ტა­ბი­ლი­ზა­ცი­ას გა­მო­იწ­ვევ­და, პარ­ლა­მენ­ტის ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი და და­ძა­ბუ­ლი სხდო­მე­ბის წაყ­ვა­ნა კი მხო­ლოდ მე მე­ვა­ლე­ბო­და - არ არ­სე­ბობს, რომ ასე­თი სა­კი­თხი და­მე­ყე­ნე­ბი­ნა კენ­ჭისყრა­ზე, სუ­ლაც რომ თავი გა­ე­გი­ჟე­ბი­ნათ ოპო­ზი­ცი­ო­ნერ დე­პუ­ტა­ტებს. კენ­ჭისყ­რის წინ პარ­ლა­მენ­ტის დარ­ბაზ­ში რომ შე­ვე­დი (ამის­თვის თურ­ქე­თი­დან გა­მო­ძა­ხე­ბულს, ას­ლან აბა­ში­ძემ ბა­თუმ­ში თვითმფრი­ნა­ვი და­მახ­ვედ­რა და სას­წრა­ფოდ გად­მო­მაფ­რი­ნა თბი­ლის­ში) ოპო­ზი­ცია მიხ­ვდა, რომ სა­კი­თხი კენ­ჭისყრა­ზე აღარ დად­გე­ბო­და და პი­რი­ქით, რო­დე­საც რო­მე­ლი­მე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სა­კი­თხი აუ­ცი­ლებ­ლად გა­სა­ტა­ნი იყო ხოლ­მე, ისევ მე მი­წევ­და ამის­თვის თა­ვის მობ­მა.

- ეს ალ­ბათ, ძა­ლი­ან მოგ­წონ­დათ, არა?

- ასე­თი როლი სუ­ლაც არ მხიბ­ლავ­და - რო­გო­რია, "მხედ­რი­ო­ნის" გა­ნი­ა­რა­ღე­ბის ან უშიშ­რო­ე­ბის მი­ნის­ტრის­თვის უნ­დობ­ლო­ბის გა­მო­ცხა­დე­ბის სა­კი­თხი რომ უნდა გა­ი­ტა­ნო ისეთ პი­რო­ბებ­ში, რო­დე­საც ამის­თვის სავ­სე­ბით შე­საძ­ლე­ბე­ლია ელე­მენ­ტა­ლუ­რად შუბ­ლი გა­გიხვრი­ტონ! თან, ამ "შე­უც­ვლე­ლო­ბის" სინ­დრომ­მა უკან დამ­ხია პო­ლი­ტი­კუ­რა­დაც - შე­ვარ­დნა­ძეს არ უყ­ვარ­და ქვეყ­ნი­დან რომ გავ­დი­ო­დი და რამ­დენ­ჯერ­მე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ვი­ზი­ტი ჩა­მაშ­ლე­ვი­ნა: აშშ-ში ორ­ჯერ არ გა­მიშ­ვა, მე­სა­მე­ჯერ კი თა­ვა­დაც აღარ მი­ვუწ­ვე­ვი­ვართ! რუ­სეთ­ში წა­სულს კი სა­ჭი­რო­ე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში უბ­რა­ლოდ უკან მი­ბა­რებ­და სას­წრა­ფოდ და ბევ­რი სა­ინ­ტე­რე­სო შეხ­ვედ­რა ჩამ­შლია ამის გამო - პარ­ლა­მენ­ტის თავ­მჯდო­მა­რეს­თან, პარ­ტი­ის ლი­დე­რებ­თან, მი­ნის­ტრებ­თან.

- რა მო­გი­ტა­ნათ ზო­გა­დად, იმ წლებ­ში სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტში საქ­მი­ა­ნო­ბამ?

- ჩემს პო­ლი­ტი­კურ კა­რი­ე­რა­ში გა­დამ­წყვე­ტი წლე­ბი იყო. ამ პარ­ლა­მენ­ტმა გა­ნა­პი­რო­ბა პო­ლი­ტი­კა­ში ჩემი წარ­მა­ტე­ბაც და სა­ბო­ლოო მარ­ცხიც. წარ­მა­ტე­ბა იმი­ტომ, რომ დიდ პო­ლი­ტი­კა­ში ედუ­არდ შე­ვარ­დნა­ძის დროს აღ­მოვ­ჩნდი. მარ­ცხი იმი­ტომ, რომ შე­ვარ­დნა­ძეს­თან ერ­თად დავ­ტო­ვე დიდი პო­ლი­ტი­კა. უამ­რა­ვი სა­ინ­ტე­რე­სო ადა­მი­ა­ნი გა­ვი­ცა­ნი, მთელ­მა ქვე­ყა­ნამ კი მე გა­მიც­ნო. მა­ნამ­დე პო­ლი­ტო­ლო­გად და სა­ერ­თა­შო­რი­სო მი­მომ­ხილ­ვე­ლად მიც­ნობ­დნენ, სა­ხალ­ხო დიპ­ლო­მა­ტი­ის წარ­მო­მად­გენ­ლად. ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი მა­ინც ისაა, რომ შე­საძ­ლებ­ლო­ბა მო­მე­ცა, ცხოვ­რე­ბა­ში გა­მე­ტა­რე­ბი­ნა ჩემი პო­ლი­ტო­ლო­გი­უ­რი აზ­რე­ბი და კონ­ცეფ­ცი­ე­ბი, რისი შან­სი ჩემს კო­ლე­გებს იშ­ვი­ა­თად ეძ­ლე­ვათ. თუნ­დაც ჯვრი­სებ­რი სა­გა­რეო პო­ლი­ტი­კუ­რი კონ­ცეფ­ცია, ანუ ერ­თდრო­უ­ლად და­სავ­ლუ­რი კურ­სის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა და რუ­სეთ­თა­ნაც პარტნი­ო­რო­ბა - ორი­ვე ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბის პრი­ო­რი­ტე­ტუ­ლად გა­მო­ცხა­დე­ბა.

შე­ვარ­დნა­ძემ ჩემი ეს კონ­ცეფ­ცია 2002-ში ოფი­ცი­ა­ლუ­რი სა­ხელ­მწი­ფო პო­ლი­ტი­კის რან­გში აიყ­ვა­ნა, მაგ­რამ ცნო­ბილ­მა პო­ლი­ტი­კურ­მა მოვ­ლე­ნებ­მა, მათ შო­რის რუ­სე­თის აგ­რე­სი­ულ­მა პო­ლი­ტი­კამ გა­არ­თუ­ლა მისი რე­ა­ლი­ზა­ცია. და­ვა­ფუძ­ნე სა­ქარ­თვე­ლოს "სო­ცი­ლის­ტუ­რი პარ­ტია," ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე მრა­ვალ­რი­ცხო­ვა­ნი სა­ქარ­თვე­ლოს ის­ტო­რი­ა­ში (70.000 რე­გის­ტრი­რე­ბუ­ლი წევ­რი), მაგ­რამ "ვარ­დე­ბის რე­ვო­ლუ­ცი­ის" შემ­დეგ, პარ­ტია და­ი­შა­ლა. და­ვა­ფუძ­ნე ასე­ვე სა­ქარ­თვე­ლო­ში ერთ დროს ყვე­ლა­ზე წარ­მა­ტე­ბუ­ლი და გავ­ლე­ნი­ა­ნი არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცია - სა­ქარ­თვე­ლოს ეკო­ნო­მი­კუ­რი ფო­რუ­მი, რო­მე­ლიც ცნო­ბი­ლი უცხო­ე­ლი და ად­გი­ლობ­რი­ვი ექ­სპერ­ტე­ბის, ქარ­თვე­ლი მეც­ნი­ე­რე­ბი­სა და სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბის მო­ნა­წი­ლე­ო­ბით ამ­ზა­დებ­და სა­ქარ­თვე­ლოს პო­ლი­ტი­კუ­რი და სო­ცი­ა­ლურ - ეკო­ნო­მი­კუ­რი გან­ვი­თა­რე­ბის ალ­ტერ­ნა­ტი­ულ პროგ­რა­მებს, აქ­ვეყ­ნებ­და შე­სა­ბა­მის რე­კო­მენ­და­ცი­ებს და აწ­ვდი­და მთავ­რო­ბი­სა და პარ­ლა­მენ­ტის წევ­რებს.

იმ წლებ­ში ჩა­ე­ყა­რა სა­ფუძ­ვე­ლი ჩემი და მა­ი­ას მე­გობ­რო­ბას ედუ­არდ შე­ვარ­დნა­ძეს­თან, რა­მაც მნიშ­ვნე­ლო­ვან­წი­ლად გა­ნა­პი­რო­ბა ჩვე­ნი მო­მა­ვა­ლი ცხოვ­რე­ბა. ბა­ტო­ნი ედუ­არ­დი მა­ი­ას თა­ნა­მო­აზ­რედ მი­იჩ­ნევ­და და იწ­ვევ­და ისეთ შეხ­ვედ­რებ­ზე, სა­დაც სხვა ქალ­ბა­ტო­ნებს არ ეძახ­და - მა­გა­ლი­თად, ჯე­იმს ბე­ი­კერ­თან, სხვა ქვეყ­ნე­ბის ლი­დე­რებ­თან. ყო­ფი­ლა შემ­თხვე­ვა, რო­დე­საც პარ­ლა­მენ­ტში მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სა­კი­თხე­ბის მოგ­ვა­რე­ბას მე კი არა, მა­ი­ას სთხოვ­და. ვი­ნა­ი­დან მაია მე­გობ­რობ­და ისეთ პო­ლი­ტი­კო­სებ­თა­ნაც კი, ვის­თა­ნაც გა­მუდ­მე­ბით კონ­ფლიქ­ტე­ბი მქონ­და - მა­გა­ლი­თად, მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვილ­თან და იმ­დრო­ინ­დე­ლი ოპო­ზი­ცი­ის სხვა წევ­რებ­თან. ბი­უ­ჯე­ტის მი­ღე­ბა­ზე ოპო­ზი­ცი­ას­თან მო­ლა­პა­რა­კე­ბაც კი და­ა­ვა­ლა ერთხელ.

- და რაკი 90-იან წლებს ვიხ­სე­ნებთ, მოდი, გვი­თხა­რით, პი­რა­დად თქვენ­თვის რო­გო­რი იყო ის წლე­ბი. გავ­ლე­ნი­ა­ნი ადა­მი­ა­ნი იყა­ვით და ალ­ბათ, ცხოვ­რე­ბის პი­რო­ბე­ბი, იმ უგა­ზო­ბა-უსი­ნათ­ლო­ბა­ში სა­უ­კე­თე­სო გქონ­დათ...

- მხო­ლოდ ჩემი წარ­მა­ტე­ბა არ გა­ნა­პი­რო­ბებ­და ოჯა­ხის ცხოვ­რე­ბის დო­ნეს. ძლი­ე­რი ოჯა­ხი გვქონ­და ყო­ველ­თვის. მა­მა­ჩე­მი - შალ­ვა რჩე­უ­ლიშ­ვი­ლი "სა­უ­კუ­ნის ად­ვო­კა­ტად" აღი­ა­რეს და ყვე­ლა­ზე რთულ პე­რი­ოდ­შიც კი ადა­მი­ა­ნებს სჭირ­დე­ბო­დათ, შე­სა­ბა­მი­სად მა­ღა­ლი ჰო­ნო­რა­რე­ბი ჰქონ­და. მე პარ­ლა­მენ­ტში მოს­ვლამ­დე ბიზ­ნეს­ში ვი­ყა­ვი და საკ­მა­ოდ დიდი შე­მო­სა­ვა­ლიც მქონ­და. მერე მა­ი­ამ ჩა­მა­ნაც­ვლა. სი­მამ­რი ელექტრო­სად­გუ­რე­ბის პრი­ვა­ტი­ზე­ბა­ში მო­ნა­წი­ლე­ობ­და. მა­ი­ამ, რუ­სუ­დან­მა და ჩემ­მა დამ - ლა­ლიმ ჯერ ავი­ა­ბიზ­ნე­სი წა­მო­ი­წყეს - მოს­კოვ­ში ჩარ­ტე­რულ რე­ისს ას­რუ­ლებ­დნენ, ესეც შე­მო­სავ­ლი­ა­ნი სფე­რო აღ­მოჩ­ნდა. შემ­დეგ მა­ი­ამ და რუ­სუ­დან­მა რეს­ტო­რა­ნი "ევ­რო­პა" გახ­სნეს. სა­ბო­ლო­ოდ კი "ცენ­ტრ-პო­ინ­ტი". ამი­ტომ, ყვე­ლა­ზე გა­ჭირ­ვე­ბულ წლებ­შიც კი არა­სო­დეს მი­ჭირ­და ეკო­ნო­მი­უ­რად და არც არა­სო­დეს ჩავ­რთულ­ვარ კო­რუფ­ცი­ა­ში, ქრთა­მი არა­სო­დეს ამი­ღია.

დღეს "ცენ­ტრ-პო­ინ­ტის" სკან­და­ლით სა­ხე­ლი შეგ­ვი­ლა­ხეს, მაგ­რამ ეს დრო­ე­ბი­თი მოვ­ლე­ნა და გან­საც­დე­ლია. სი­ნამ­დვი­ლე­ში "ცენ­ტრ-პო­ინ­ტი" უფრო სო­ცი­ა­ლუ­რი პრო­ექ­ტია, ვიდ­რე ბიზ­ნე­სი და ესეც მალე გა­ირ­კვე­ვა. რო­გორც ის, თუ ვინ და რის­თვის მო­ინ­დო­მა მისი გა­კოტ­რე­ბა. ედუ­არდ შე­ვარ­დნა­ძეც იმი­ტომ აფა­სებ­და მა­ი­ას, რომ მისი მთა­ვა­რი მი­ზა­ნი არა პი­რა­დი გამ­დიდ­რე­ბა, არა­მედ ადა­მი­ა­ნე­ბის და ქვეყ­ნის დახ­მა­რე­ბა იყო. ამი­ტომ ლო­ცუ­ლობს მა­ი­ა­ზე და მთელს ჩვენს ოჯახ­ზე მისი უწ­მინ­დე­სო­ბაც - მის ლოც­ვას კი უზარ­მა­ზა­რი ძალა აქვს, რა­შიც მთე­ლი სა­ქარ­თვე­ლო არა­ერ­თხელ დარ­წმუნ­და. ამი­ტო­მაც მჯე­რა, რომ ამ გან­საც­დე­ლი­და­ნაც არა მხო­ლოდ ჩვე­ნი ოჯა­ხი, არა­მედ ყვე­ლა და­ზა­რა­ლე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნი ღირ­სე­უ­ლად გა­მო­ვა.

ლალი ფა­ცია

AMBEBI.GE