საქართველოს თავდაცვის მინისტრების ყველაზე დიდი მიღწევები და შეცდომები

მთავრობაში განხორცილებული ცვლილებების თემა კვლავ აქტუალურია. 4 ნოემბერს პრემიერმა ირაკლი ღარიბაშვილმა თავდაცვის მინისტრის პოსტიდან ირაკლი ალასანია დაითხოვა. ეს მას შემდეგ, რაც პროკურატურის საგამოძიებო მოქმედებები თავდაცვის სამინისტროში ალასანიამ შეაფასა, როგორც შეტევა საქართველოს ევროატლანტიკურ არჩევანზე. ამის შემდეგ საგარეო საქმეთა და ევროპასთან ინტეგრაციის მინისტრის პოსტები დატოვეს მაია ფანჯიკიძემ და ალექსი პეტრიაშვილმა, "თავისუფალმა დემოკრატებმა" კი დატოვეს კოალიცია "ქართული ოცნება"...

საქართველოს ისტორიაში ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როდესაც თავდაცვის მინისტრი სკანდალურად ტოვებს თანამდებობას. ჩვენ დავუკავშირდით სპეცსამსახურების საქმიანობაზე საზოგადოებრივი კონტროლის საქართველოს ცენტრის ხელმძღვანელს, ბესიკ ალადაშვილს და საქართველოს თავდაცვის ყოფილი მინისტრების მიღწევებისა თუ შეცდომების მოკლედ შეფასება ვთხოვეთ:

- საქართველოს თავდაცვის პირველი მინისტრი იყო ფირცხალაიშვილი, შემდეგ შარაშენიძე. ეს ადამიანები იმდენად ცოტა ხანს იყვნენ მინისტრად, რომ მათი შეფასება რთულია. ესენი უფრო გარდამავალი მინისტრები იყვნენ. შარაშენიძე სამხედრო კომისარი იყო და მერე გადაიყვანეს თავდაცვის მინისტრად. ამ ორ პიროვნებას რაიმე მნიშვნელოვანი კვალი არც დაუტოვებიათ.

თენგიზ კიტოვანი

- კიტოვანი ჯერ იყო გამსახურდიას გვერდით და შემდეგ უკვე დიდი წვლილი შეიტანა მის ჩამოგდებაში. კიტოვანის აფხაზეთში შესვლამ აჩვენა, რომ ეს ადამიანი რუსეთის დაკვეთას ასრულებდა და ის პრორუსი მინისტრი იყო. ნადიბაიძე ღიად აკეთებდა რუსულ საქმეს, ხოლო კიტოვანი ფარულად. სამწუხარო ისაა, რომ უკვე 22 წელი გავიდა აფხაზეთის ომის დაწყებიდან და დადასტურებული დოკუმენტური მასალა არა გვაქვს, თუ რამ გამოიწვია საჯარისო ფორმირებების შესვლა სოხუმში. შევარდნაძე სულ ამტკიცებდა, რომ მას ჯარის შესვლის ბრძანება არ გაუცია, ის ამბობდა, რომ მხოლოდ პოლიციის ძალების შესვლა ბრძანა, ხოლო კიტოვანი პირიქით ამბობს ყველაფერს. აფხაზეთში კიტოვანის შესვლით დაიწყო რუსული გეგმის განხორციელება. კიტოვანი იყო მინისტრი, რომელიც გარკვეულწილად აფერხებდა ეროვნული პოლიტიკის გატარებას. კიტოვანის ყველაზე დიდი "დამსახურება" ის იყო, რომ მას ჰქონდა კავშირები, პირდაპირ გადიოდა რუსებზე და ყიდულობდა იარაღს, სხვათაშორის, ამ იარაღის ყიდვა რუსების ინტერესშიც შედიოდა. ახალციხის ბაზებიდან ძველი T-55 ტანკები სწორედ მაშინ შეიძინეს, რომლის იმედითაც კიტოვანი შევიდა სოხუმში.

გია ყარყარაშვილი

- გია ეროვნული შეგნების პატრიოტი ადამიანია. მისი დიდი დამსახურება იყო ის ცნობილი ფაქტი, როდესაც ფსოუზე გავიდა და ფსოუს წყალი დალია, რითაც ხაზი გაუსვა, რომ ისაა თავდაცვის მინისტრი, რომელიც ქვეყნის ყველა ადგილს აკონტროლებს. ეს სიმბოლური ჟესტი იყო, მაგრამ მაშინ ეროვნული მუხტი ძალიან დიდი იყო და ამ ფაქტს დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა. ეს ჩემთვის საქართველოს მხედრული სულის გამოვლინება იყო. გია ყარყარაშვილს ყველაზე დიდი პრობლემა ის ჰქონდა, რომ იგი ჯარს ერთპიროვნულად ვერ ხელმძღვანელობდა, რადგან მთავარსარდალი იყო შევარდნაძე, გარდა ამისა, იმ დროს მოქმედებდა არაფორმალური დაჯგუფებები ("მხედრიონი", სამეგრელოში ლოთი ქობალიას დაჯგუფება) და ისინი არ ემორჩილებოდნენ თავდაცვის მინისტრს. ამან გამოწივია ის, რომ გია ყარყარაშვილმა დასახული გეგმა ვერ განახორციელა, თანაც ამ დროს აქტიურად მოქმედებდნენ რუსული სპეცსამსახურები თავდაცვის სამინისტროში და შეიარაღებულ ძალებშიც კი.

ვარდიკო ნადიბაიძე

- ვარდიკო ნადიბაიძის დანიშვნასთან ერთად შევარდნაძემ რადიკალური შემობრუნება გააკეთა ჩრდილოეთისაკენ, როდესაც შს მინისტრად დანიშნა კვირაია, ხოლო უშიშროების მინისტრად გიორგაძე. ანუ ძალოვანი უწყებები ჩააბარა იმ ხალხს, ვინც პირდაპირ მუშაობდა რუსეთზე. ვარდიკო იყო რუსულ ყაიდაზე გაზრდილი. ის დაახლოებული იყო, რუს კოლეგასთან გრაჩოვთან და ვითომ იყენებდა ამ ახლობლობას, თუმცა რეალურად არაფერში გამოდგომია. ვარდიკოს მინისტრობა ერთგვარად ბუტაფორია იყო. სხვათაშორის, ის მომხრე იყო, რომ რუსეთის სამხედრო ძალებს 25 წლით გაგრძელებოდათ საქართველოში ყოფნის უფლება, სანაცვლოდ რუსები პირდებოდნენ აფხაზეთის დაბრუნებაში მხარდაჭერას. საბედნიეროდ, შევარდნაძემ არ დაუჯერა მათ და გაგრძელებაზე უარი უთხრა. არადა ძალიან დიდი ზეწოლა იყო მაშინ შევარდნაძეზე. ვარდიკო ნადიბაიძის წასვლა სკანდალს უკავშირდება, "სუების" ავზებში აღმოაჩინეს კენჭები, მაშინ, როცა იგეგმებოდა შევარდნაძის ვიზიტი, სწორედ ამას გადააყოლეს ვარდიკო ნადიბაიძე.

დავით თევზაძე

- დავით თევზაძის დამსახურებაა (აგრეთვე მთავარსარდლისაც), რომ ამ დროს სრული კურსი ავიღეთ დასავლეთისაკენ. ამ დროს დალაგდა ურთიერთობები აშშ-სთან, დაიწყო ინსტრუქტორების მომზადება, აშშ-მა დაიწყო ჩვენი ჯარის დახმარება და სხვ. მაშინდელი მძიმე ეკონომიური მდგომარეობის გამო თევზაძემ ბევრი რამის გაკეთება ვერ შეძლო, წარმოიდგინეთ 50 მილიონი იყო თავდაცვის ბიუჯეტი და იმასაც ვერ აძლევდნენ თავდაცვას. შეიძლება ითქვას, ჯარის შენება ფინანსების უქონლობის გამო იყო შეფერხებული.

გელა ბეჟუაშვილი

- გელა ბეჟუაშვილი იმ დროსაც კი, როცა თავდაცვის სამინისტრო ებარა, უფრო პოლიტიკოსი იყო, ვიდრე სამხედრო უწყების წარმომადგენელი. ის ძალიან მოქნილი პოლიტიკოსი იყო, თავდაცვის მინისტრობამდე  მუშაობდა საგარეო საქმეთა სამინისტროში, ჰქონდა კავშირები და ამ კავშირებს ძალიან კარგად იყენებდა. მისი თავდაცვის მინისტრობა უფრო ახლობლობით იყო განპირობებული, რომელიც მას და მიხეილ სააკაშვილს აკავშირებდათ. ის მხოლოდ რამდენიმე თვე იყო მინისტრი და რაც მნიშვნელოვანია, სწორედ მისი მინისტრობის დროს დაიწყო ბრძოლა თავდაცვის უწყებაში კორუფციის აღმოსაფხვრელად.

გია ბარამიძე

- მისი მინისტრობის დროს მახსოვს რამდენიმე ფაქტი, როდესაც სააკაშვილის ერთპიროვნულ გადაწყვეტილებებს და თავქარიან აზრებს გია ბარამიძე უპირობოდ თანხმდებოდა, მაგ. ერთ დღეს სააკაშვილმა განაცხადა, რომ ყველა სამხედრო ყაზარმა უნდა გარემონტდეს 2-3 თვეშიო და ბარამიძეც მაშინვე დათანხმდა, მაშინ, როცა ჯერ ელემენტარული გათვლებიც არ იყო სამუშაოების შესრულებაზე. მინისტრი ვალდებულია საკუთარი პოზიცია დააფიქსიროს და ყველაფერს თავი არ დაუქნიოს.

ირაკლი ოქრუაშვილი

- მის დროს პირიქით ხდებოდა, ხშირად იღებდა თავის თავზე იმაზე მეტს, ვიდრე მას შეეძლო, თუნდაც ინტელექტუალურად და თუნდაც გამოცდილებიდან გამომდინარე. მის დროს ყველამ ვიცით, რომ ჯარში არცთუ ისე კარგი მოვლენები ვითარდებოდა. არც ბეჟუაშვილის და არც ბარამიძის დროს ისეთი მასიური საკადრო წმენდა არ მომხდარა, როგორც ოქრუაშვილის დროს მოხდა. მან სრულიად უმიზეზოდ გაყარა ჯარიდან დამსახურებული პიროვნებები და გვერდით საკუთარი ახლობლები შემოიკრიბა, რომლებთანაც მერე თვითონვე დაეძაბა ურთიერთობა. ოქრუაშვილის მინისტრობას შეიძლება დავარქვათ გაუგებრობის პერიოდი.

დავით სიხარულიძე

- ის არ იყო იმ დონის პოლიტიკოსი, რომ პირდაპირი გასვლა ჰქონოდა პრეზიდენტზე, როგორიც ჰქონდათ მის წინამორბედებს. ის ბევრად უფრო ზომიერი იყო, ვიდრე ოქრუაშვილი. მის დროს აღარ ხდებოდა ჯარისკაცების გინება, რაც ოქრუაშვილის დროს ხშირი იყო. დათო სიხარულიძე ინტელექტუალური მინისტრი იყო.

დავით კეზერაშვილი

- კეზერაშვილის დანიშვნა გარკვეულწილად მისმა კავშირებმაც განაპირობა. მის დროს მოხდა იარაღის შესყიდვა, სწორედ მის დროს დაიწყო უპილოტო თვითმფრინავების მასიური შესყიდვა. ამ დროს კორუფციული გარიგებები იყო თუ არა, ეს უკვე სამართალდამცავების გასარკვევია. ამ დროს თვადაცვის ბიუჯეტი თითქმის მილიარდი ლარი იყო და არ არსებობდა ამ ბიუჯეტის ხარჯვის გამჭირვალობა. საერთოდ, თავდაცვის ხარჯები ესაა "გარდაუვალი ბოროტება". გარკვეულწილად ესაა წყალში გადაყრილი თანხები, რადგან რასაც ყიდულობ, ის შეიძლება მალე მოძვლდეს, უკვე ახლის ყიდვა გახდეს საჭირო და ამიტომ მაქსიმალური ყურადღებაა საჭირო შეძენისას, ხოლო 2008 წლის აგვისტოში დავინახეთ, რომ არ ხდებოდა ბიუჯეტის მიზნობრივად გახარჯვა. აგვისტოს დროს კი ვნახეთ, რომ იყო პრობლემები მაგ. კავშირისას, რომელიც უკვე 2-3 დღეში ცხადი გახდა.

ბაჩანა ახალია

- მისი დანიშვნა იყო პიროვნული ფაქტორიდან გამომდინარე. სააკაშვილმა შეამჩნია გარკვეული რყევები საზოგადოებაში, ახლოვდებოდა 2012 წლს არჩევნები და სააკაშვილს უნდოდა ისეთი პიროვნება, ვინც ერთგულიც იქნებოდა, უშიშარიც და ენერგიულიც. ახალაია გადაიყვანეს სასჯელაღსრულების დეპარტამენტიდან, სადაც სახელი გაითქვა იმით, რომ დაამყარა წესრიგი, თუმცა მერე ვნახეთ, თუ როგორი ფორმით ხდებოდა ამ წესრიგის დამყარება. ბაჩანას მთავარი დავალება იყო ჯარის ხელში აყვანა და კონტროლი, აგრეთვე ის უნდა ყოფილიყო სააკაშვილის ბრძანებების უსიტყვო შემსრულებელი.

დიმიტრი შაშკინი

- დიმა უფრო ინტელექტუალური კაცი იყო, მაგრამ რამდენად იყო ასეთი ტიპის მმართველი ჯარისთვის მისაღები, ეს სხვა საკითხია. თავდაცვის მინისტრი სამოქალაქო უნდა იყოს, მაგრამ გარკვეული სამხედრო წვრთნა მაინც აუცილებელია. შაშკინი თავდაცვაში მივიდა განათლების სამინისტროდან, ამით შეიძლება სააკაშვილს უნდოდა დასავლეთისთვის ეჩვენებინა, რომ თავდაცვაში სიტუაცია "გაალაითა". რადგან დასავლეთის კაბინეტებში ახალიას მმართველობაზე კრიტიკულ შენიშვნებს აუცილებლად იტყოდნენ. შაშკინის მმართველობის ბოლო პერიოდი დამამახსოვრდა ძალიან დიდი პრემიებით, რომლებიც მან თავის გვერდით მყოფებს მისცა.

ირაკლი ალასანია

- ირაკლი იყო უშიშროების მინისტრის პირველი მოადგილე. ის თავიდანვე იყო დასავლური ორიენტაციის. მას ებარა ის ფრთა, რომელსაც დავალებული ჰქონდა დასაველთთან ურთიერთობა. ალასანია ყოველთვის გამოირჩეოდა თავისი პატრიოტიზმით და სწორი პოლიტიკური ხედვით. კარგად გვახსოვს მისი გამოსვლა გაეროს ტრიბუნაზე, როდესაც განიხილებოდა 2008 წლის მოვლენები და ის ეპაექრებოდა რუსეთის წარმომადგენლებს. არ აკლია არც ქარიზმა და არც სხვა თვისება, რომ იყოს ძლიერი პოლიტიკოსი, თუმცა სჭირდება ცოტა მეტი რისკი, რადგან ვინც არ რისკავს, შამპანურს არ სვამს.

ლადო გოგოლაძე

AMBEBI.GE