საშინაო და საგარეო პოლიტიკის აქტუალურ საკითხებზე "ინტერპრესნიუსი" ფსიქოლოგსა და პოლიტოლოგს, რამაზ საყვარელიძეს ესაუბრა.
- ბატონო რამაზ, აფხაზეთის თემა გახდა ის საკითხი, რის გამოც პრემიერმა ირაკლი ღარიბაშვილმა არა მარტო მიიღო მონაწილეობა უშიშროების საბჭოს სხდომის მუშაობაში, არამედ პირველად მივიდა პრეზიდენტის კანცელარიაში, სადაც აქამდე ცნობილი მიზეზების გამო არ მიდიოდა. თქვენ როგორ შეაფასებდით მომხდარს და რას შეიძლება ეს ნიშნავდეს? და კიდევ, რამდენად ეფექტური შეიძლება აღმოჩნდეს თბილისის პასუხი რუსეთის მიერ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ანექსიის დაწყებაზე?
- დარწმუნებული ვარ, სხვა მიზეზით რომ ყოფილიყო მოწვეული უშიშროების საბჭოს სხდომა, პრემიერი მაინც მივიდოდა, რადგან "ფუნქციების ომმა" თავის თავი ამოწურა. მგონი, ახლა ყველა მეტ-ნაკლებად ეცდება, სახელმწიფო ინსტიტუტებმა ნორმალურად იმუშაოს.
რაც შეეხება თბილისის პასუხს ახალი ფორმის ანექსიაზე, იგი 2 კომპონენტისგან შედგება. ერთი - ალასანიას მიერ ნათქვამი "აგრესიული დიპლომატიაა" და მეორე - პრემიერის შეთავაზება აფხაზებითვის, ხაზს გავუსვამ - ძალზე პრინციპული და მტკიცე ტონში გაკეთებული შეთავაზება. მივიჩნევ, რომ ეს კარგი საწყისი პოზიციაა დიალოგისთვის.
არსებობს სხვა ვერსიებიც. რამოდენიმე საყურადღებო ვერსია ვნახეთ თქვენს მასალებშიც (ლევან ალექსიძის და გია ხუბუას მოსაზრებებს ვგულისხმობ), რაც იმაზე მიანიშნებს აფხაზებს, რომ საქართველოს ვერსიათა "სათადარიგო სკამი" აქვს, თუ პოლიტიკური პროცესი დაიწყება. აფხაზები ამბობენ, რომ რეალურად სურთ აფხაზეთის სუვერენიტეტის შენარჩუნება. ამ ნათქვამის რეალობა დღეს გამოჩნდება.
ამჟამად აფხაზებს აქვთ შესაძლებლობა, რომ რუსეთ-საქართველოს შორის ბალანსირებით მიიღონ მაქსიმუმი. თუ ისინი ბოლომდე რუსეთისკენ გადაიხრებიან, დარჩებიან მხოლოდ რუსეთის გარანტიების ამარა. ხოლო როგორ ასრულებს რუსეთი (და სხვა ქვეყნებიც) გარანტიებს, აჩვენა უკრაინამ. უკრაინის სუვერენიტეტის გარანტი იყო რუსეთი უკრაინის მიერ ბირთვულ იარაღზე უარის თქმის მომენტში. ამ მომენტმა რომ ჩაიარა, თავად დაარღვია უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობა და სხვა ქვეყნებმაც ვერ დაიცვეს უკრაინა. ამ სინამდვილის ფონზე ან აფხაზები დაფიქრდებიან, ან საკუთარი ხელით დაუსვამენ წერტილს აფხაზების ისტორიას. ხოლო თვითმკვლელის შეჩერება ძალზე ძნელია. - ხელისუფლების ოპონენტების მტკიცებით, პრემიერმა ეს ნაბიჯი იმის გამო გადადგა, რომ როცა ჯერ კიდევ არ იყო ცნობილი, მიიღებდნენ თუ არა მონაწილეობას უშიშროების საბჭოს მუშაობაში, "ნაცმოძრაობამ" 15 ნოემბრისთვის აფხაზეთის თემაზე ფართომასშტაბიანი აქცია დაანონსა. თქვენი აზრით, რამდენად საფუძვლიანი შეიძლება იყოს ამგვარი მტკიცება?
- უშიშროების საბჭოზე მისვლის მიზეზი დაანოსებული აქცია რომ გახდეს, ამ აქციის ორგანიზატორებისთვის, ისევე როგორც ნებისმიერი ოპოზიციისთვის, დიდი პატივია. მით უფრო, რომ "ნაცმოძრაობა" სულ ცდილობს, საქმე ისე წარმოაჩინოს, თითქოს ხელისუფლებას მათი ძალიან ეშინია, რადგან, როგორც თავად უყვართ ხაზგასმა, "ნაციონალური მოძრაობა" წამყვანი ოპოზიციური ძალაა. ხელისუფლების მთლიანმა ვერტიკალმა დღეს რომ გადაწყვიტოს პოლიტიკისთვის თავის დანებება და დააცარიელოს სავარძლები, "ნაციონალები" მაინც ვერ მოვლენ ხელისუფლებაში, ხალხი ყველას აირჩევს მათ გარდა. ეს ხელისუფლებამაც კარგად იცის. ამიტომ 15 ნოემბრის აქციით ხელისუფლების ნაბიჯების ახსნა არ იმსახურებს სერიოზულ განსჯას.
- საქართველოს პრეზიდენტმა "რუსთავი 2"-ის ეთერში განაცხადა, რომ მზად არის, შეხვდეს რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს, თუ იგი თავის მხრივ მზად იქნება, ქართულ მხარესთან სერიოზულად განიხილოს ორ ქვეყანას შორის ყველაზე პრობლემური - აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის საკითხები. თუ პრემიერსა და პრეზიდენტს შორის გაერო-ში წასვლასთან დაკავშირებულ იწილო-ბიწილოს გავიხსენებთ, თქვენი აზრით, პრეზიდენტის წინადადება მისი პირადი ინიციატივაა, თუ მმართველ გუნდთან შეთანხმებული პოზიცია? ამ თემაზე კიდევ უნდა ველოდოთ მორიგ იწილო-ბიწილოს, რაც კრემლის მმართველს ზეტმეტი არგუმენეტბის მოხმობის საშუალებას მისცემს, თუ არა?
- პრეზიდენტმა ისიც განაცხადა, რომ მასსა და მთავრობას შორის დაძაბულობის მიზეზი იყო კონსტიტუციის ჩვენს რეალობაზე მორგების მცდელობები. ამ შეფასებას სავსებით ვეთანხმები და ამ პროცესის ვარაუდებით გამწვავება საჭიროდ არ მიმაჩნია.
რაც შეეხება პუტინთან შეხვედრას, ჩემი აზრით, მასზე საუბარი ზედმეტია იქამდე, ვიდრე არ დასრულდება აფხაზეთის დღეს შექმნილი ახალი პრობლემა. მასთან დაკავშირებული პროცესების ფონზე რუსეთთან კონტაქტის გააქტიურებამ შეიძლება უსაფუძვლო ეჭვები გაუჩინოს რუსებსაც, აფხაზებსაც და დასავლეთსაც. რაც შეეხება ასეთი კონტაქტის ზოგად შესაძლებლობას, რა თქმა უნდა, ურიგო არ იქნება, მაგრამ ინტერვიუებით ისინი არ კეთდება. უმაღლესი დონის შეხვედრამდე უნდა არსებობდეს არაოფიციალური კავშირები, რომელიც ფართო საზოგადოებისთვის უცნობი უნდა იყოს. შეიძლება არსებობს ამგვარი კავშირები და მათგან არის ნაკარნახევი თავის შეკავება კონტაქტებზე.
- "ქართულმა ოცნებამ" ხელისუფლებაში მოსვლის 2 წლის თავზე თავისი საქმიანობა შეაჯამა. პრემიერის, მთავრობის სხვა წევრებისა და სხვა შემფასებელთა მიერ უამრავი შეფასება გაკეთდა. თქვენი დაკვირვებით, რამდენად ემთხვევა ერთმანეთს ხელისუფლების საქმიანობაზე საზოგადოებისა და თავად ხელისუფლების შეფასებები?
- რომ ემთხვეოდეს, ალბათ პრემიერის მოხსენებაც არ შედგებოდა. მოხსენებაშიც აღნიშნა მან, რომ მთავრობა ბევრ რამეს აკეთებს, მაგრამ ხალხმა არც იცისო. ესე იგი, ხელისუფლებაც მიიჩნევს, რომ მათი და ხალხის შეფასებები განსხვავებულია.
- თქვენი აზრით, ხელისუფლებას აქვს რესურსი და პოტენციალი, რომ შემდეგ არჩევნებამდე დარჩენილ 2 წელიწადში მნიშვნელოვნად გააუმჯობესოს, ეფექტური გახადოს თავისი საქმიანობა, 2012 წლის 1 ოქტომბერთან დაკავშირებული მოლოდინები და 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნებში გამარჯვება გაინაღდოს?
- ორი წელი საკმარისი დრო არის. ამ კოალიციის შემქმნელმა ბიძინა ივანიშვილმა პოლიტიკაში მოსვლიდან ერთ წლის შემდეგ გაიმარჯვა არჩევნებში, მაგრამ ეს ძალზე ენერგიული და გონიერი პოლიტიკური აქტივობის შედეგი იყო. თუ ამგვარ ენერგიას გამოავლენს მის მიერ ფორმირებული ხელისუფლება, ორი წელი მცირე დრო არ არის, თუ ობიექტურად შეაფასებენ ამ ხნის მანძილზე რა იყო მომგებიანი და წამგებიანი მათ მოქმედებაში.
- "რესპუბლიკურმა პარტიამ" კოალიცია "ქართული ოცნების" ეფექტურობის გაზრდის მიზნით პარტნიორებს ორი გზა შესთავაზა. ერთი გულისხმობს ისეთი ტიპის ევროპული კოალიციად გადაქცევას, რომელსაც საფუძვლად დაედება პასუხიმგებლობის სრულყოფილად გადანაწილება, მეორე კოალიციაში შემავალი პარტიების საკუთარი იდეოლოგიის შესაბამისად განსხავებული პოზიციების დაფიქსირების თავისუფლების უზრუნველყოფა. თქვენი აზრით, რამდენად დიდია ალბათობა, რომ კოალიციამ მიიღოს "რესპუბლიკელთა" წინადადება? ან იმის ალბათობა, რომ "რესპუბლიკელებმა" კოალიცია დატოვონ? ვახტანგ ხმალაძემ უკვე განაცხადა, რომ "რესპუბლიკელების" კოალიციაში ყოფნა მოვლენათა განვითარებაზეა დამოკიდებული". ანუ, რამდენად სავარაუდოა კოალიციის დაშლის პროცესის ახლა დაწყება?
- საჯარო განცხადებებში ბევრი დეტალი იკარგება, ხოლო "ეშმაკი" რომ დეტალებშია, ქალბატონი სალომე ზურაბიშვილის შეხსენების შემდეგ ყველამ ვიცით. ამ წინადადებაშიც ბევრი დაუზუსტებელი დეტალია. არ ვარ დარწმუნებული, რომ საქართველოში პარტიული პოლიტიკის კულტურა დღეს იმ დონეზეა, რომ სრულ ევროპულ სტანდარტებში მოვაქციოთ კონსტიტუციით და პარტიების უმწიფარობით განაწამები ეს ქვეყანა. ხოლო ევროპული სტანდარტების გამოდევნებამ შეიძლება შტანგებს დაჭიდებულ ბავშვს დაგვამსგავსოს. კოალიციის დაშლა, თუ ეს ვინმეს აზრად აქვს, კიდევ უფრო რთულ მდგომარეობას შექმნის - შეიძლება სახელმწიფომ პოლიტიკური გადაწყვეტილებების მიღების უნარი დაკარგოს. ამით არც ქვეყანა მოიგებს, და არც ცალკეული პარტია.
- თავდაცვის სამინისტროს თანამშრომლების გაფლანგვის ბრალდებით დაკავება ირაკლი ალსანიას პოლიტიკურ მომავალთან დაკავშირებით მითქმა-მოთქმის საფუძველი გახდა. თქვენი აზრით, რამდენად საფუძვლიანია ატეხილი აჟიოტაჟი? რა შეიძლება იყოს ამის საფუძველი? თუ ალასანიას გადადგომა მართლაც შედგა, როგორც ამას ბევრი თქვენი კოლეგა პროგნოზირებს, რას შეიძლება იყოს ამის რეალური მიზეზი? ირაკლი სესიაშვილი მიიჩნევს, რომ "ალასანია თუნდაც გამოძიების დასრულებამდე არ უნდა გადადგეს"...
- ჩვენ ერთი შეცდომა უკვე დავუშვით სოფლის მეურნეობის სამინისტროსთან დაკავშირებით, როცა გამოძიების დასრულებამდე მინისტრის პოლიტიკურ პასუხისმგებლობაზე ავტეხეთ ლაპარაკი. იმედია, ეს გამოცდილება გვიბიძგებს თავშეკავებისკენ და იმისკენ, რომ მშვიდად დაველოდოთ გამოძიების შედეგებს.