თბი­ლი­სის მი­წის­ქვე­შე­თი -მეტ­რო თბი­ლი­სის მი­წის­ქვე­შე­თი – რე­ა­ლუ­რი თუ მო­გო­ნი­ლი ის­ტო­რი­ე­ბით, ლე­გენ­დე­ბი­თა და მი­თე­ბით, თით­ქოს ცალ­კე სამ­ყა­როა. მის­ტი­კუ­რი ქა­ლა­ქი ქა­ლა­ქის ქვეშ, რო­მელ­საც თა­ვი­სი ის­ტო­რია აქვს!

ერთ დროს მსოფ­ლი­ო­ში წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლი და გა­სა­ო­ცა­რი მოვ­ლე­ნა, ახლა ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბაა. ადა­მი­ა­ნე­ბი ყო­ველ­დღი­უ­რად ჩა­დი­ან მი­წის­ქვე­შეთ­ში, მაგ­რამ დიდი ხა­ნია უკვე ყო­ველ­გვა­რი ამა­ღელ­ვე­ბე­ლი ემო­ცი­ე­ბის გა­რე­შე. ჩვენ ვეშ­ვე­ბით 100 მეტრ სიღ­რმემ­დე და ძა­ლი­ან იშ­ვი­ა­თად ვფიქ­რობთ იმა­ზე, თუ რო­გორ იქ­მნე­ბო­და მთე­ლი ეს მი­წის­ქვე­შა სის­ტე­მა.

ეს გახ­ლდათ ყვე­ლა­ზე ამ­ბი­ცი­უ­რი პრო­ექ­ტი, რომ­ლის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა ბევ­რს არ სჯე­რო­და.

და­ფიქ­რე­ბულ­ხართ, რო­გორ მი­ე­წო­დე­ბა იქ ელექტრო ენერ­გია? რო­გორ მუ­შა­ობს ეს­კა­ლა­ტო­რე­ბი? რო­გორ გაჰ­ყავ­დათ ურ­თუ­ლეს პი­რო­ბებ­ში გვი­რა­ბე­ბი, სად­გუ­რე­ბი, შახ­ტე­ბი. სად "იძი­ნე­ბენ" მა­ტა­რებ­ლე­ბი და რა ხდე­ბა მი­წის­ქვე­შა ლა­ბი­რინ­თებ­ში მა­შინ, რო­დე­საც მეტ­რო­პო­ლი­ტე­ნის ყვე­ლა კარი იკე­ტე­ბა? იხი­ლეთ ვი­დეო.

არა­სო­დეს და­მა­ვი­წყდე­ბა ღამე, რო­მე­ლიც მეტ­რო­ში გა­ვა­ტა­რე. ბევ­რს ჰგო­ნია, რომ ღა­მის პირ­ვე­ლი სა­ა­თის შემ­დეგ, რო­დე­საც მეტ­რო იკე­ტე­ბა, იქ აღა­რა­ფე­რი ხდე­ბა. არა­და, სწო­რედ მა­შინ იწყე­ბა მეტ­როს ღა­მის ცხოვ­რე­ბა. ჩვენ წარ­მოდ­გე­ნაც კი არ გვაქვს, რამ­დე­ნი ადა­მი­ა­ნი შრო­მობს საკ­მა­ოდ რთულ პი­რო­ბებ­ში იმის­თვის, რომ ჩვენ შე­უ­ფერ­ხებ­ლად და უსაფრ­თხოდ შევ­ძლოთ გა­და­ად­გი­ლე­ბა მთე­ლი დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში. შე­ვეც­დე­ბი სხვა თვა­ლით და­გა­ნა­ხოთ მსოფ­ლი­ო­ში ყვე­ლა­ზე პო­პუ­ლა­რუ­ლი და სწრა­ფი ტრან­სპორ­ტი – მეტ­რო.

ყვე­ლა­ფე­რი ლონ­დო­ნი­დან და­ი­წყო. 1863 წლის 9 იან­ვარს სა­შუ­ა­ლო ზო­მის ვა­გო­ნი პირ­ვე­ლი მი­წის­ქვე­შა მოგ­ზა­უ­რო­ბი­სათ­ვის, ლონ­დო­ნის პა­დინგტო­ნის სად­გუ­რი­დან და­იძ­რა და 2.5 სთ-ის შემ­დეგ – 5.5 კი­ლო­მეტ­რის გავ­ლით სად­გურ ფა­რინგდონ­ში გა­ჩერ­და. და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის ად­გილ­ზე უკვე გა­წყო­ბი­ლი იყო მა­გი­დე­ბი გრან­დი­ო­ზუ­ლი ბან­კე­ტი­სათ­ვის, იმ მოგ­ზა­უ­რო­ბის აღ­სა­ნიშ­ნა­ვად, რი­თიც და­ი­წყო მეტ­როს მსოფ­ლიო ის­ტო­რია. 1846 წელს ინ­გლი­სელ­მა ჩარლზ პირ­სონ­მა რკი­ნიგ­ზის სა­მე­ფო კო­მი­სი­ა­ში თა­ვი­სი მეტ­რო­პო­ლი­ტე­ნის მშე­ნებ­ლო­ბის პრო­ექ­ტი წარ­მო­ად­გი­ნა. 17 წლის შემ­დეგ, 3,6 კმ მო­ნაკ­ვეთ­ზე ლონ­დონ­ში 7 მი­წის­ქვე­შა სად­გუ­რი გაჩ­ნდა. პირ­ვე­ლი­ვე დღეს გა­დაყ­ვა­ნი­ლი იქნა 30 000 ადა­მი­ა­ნი. ინო­ვა­ცი­ამ მთელს მსოფ­ლი­ო­ში მო­ი­პო­ვა აღი­ა­რე­ბა და 1868 წელს, პირ­ვე­ლი ამე­რი­კუ­ლი მეტ­რო­პო­ლი­ტე­ნი ნიუ იორკშიც გაჩ­ნდა. 1900 წელს მეტ­რო მი­ი­ღეს პა­რიზ­ში, ხოლო 1902 წელს ბერ­ლინ­ში. ამას მოჰ­ყვა ჩი­კა­გო, ბოს­ტო­ნი, ფი­ლა­დელ­ფია, ბუ­ე­ნოს აი­რე­სი და სხვა.

მეტ­რო­პო­ლი­ტენს მხო­ლოდ მი­ლი­ო­ნი­ა­ნი მა­ცხოვ­რებ­ლის მქო­ნე ქა­ლა­ქე­ბი აშე­ნებ­დნენ. თბი­ლის­ში კი მა­შინ და­ახ­ლო­ვე­ბით 600 000 ადა­მი­ა­ნი ცხოვ­რობ­და. მა­შინ­დე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს საბ­ჭო­თა სო­ცი­ა­ლის­ტუ­რი რეს­პუბ­ლი­კა კა­ტე­გო­რი­უ­ლად ეწი­ნა­აღ­მდე­გე­ბო­და მეტ­როს მშე­ნებ­ლო­ბას. მათი ნე­ბარ­თვი­სა და ფი­ნან­სე­ბის გა­რე­შე, არა­თუ მეტ­რო, არა­მედ უბ­რა­ლო სა­ცხოვ­რე­ბე­ლი სახ­ლიც კი არ შენ­დე­ბო­და. კან­დიდ ჩარ­კვი­ან­მა მო­ა­ხერ­ხა, ბე­რი­ას გვერ­დის ავ­ლით, თან­ხმო­ბა უშუ­ა­ლოდ სტა­ლი­ნი­სა­გან მო­ე­პო­ვე­ბი­ნა. 1951 წელს ყო­ფი­ლი საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის მი­ნის­ტრთა საბ­ჭოს დად­გე­ნი­ლე­ბით მი­ღე­ბუ­ლი იყო გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა თბი­ლის­ში მეტ­რო­პო­ლი­ტე­ნის მშე­ნებ­ლო­ბა­ზე.

1952 წ. ჩა­მო­ყა­ლიბ­და თბი­ლი­სის მეტ­რომ­შე­ნის სამ­მარ­თვე­ლო. 1953 წ. და­ი­წყო პირ­ვე­ლი შახ­ტის მშე­ნებ­ლო­ბა და გა­და­სარ­ბე­ნი გვი­რა­ბე­ბის აგე­ბა. 1957 წ. მეტ­რო­პო­ლი­ტე­ნის მშე­ნებ­ლო­ბა შე­ჩერ­და და და­ი­წყო სახ­ვა­დას­ხვა და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის გვი­რა­ბე­ბის მშე­ნებ­ლო­ბა რეს­პუბ­ლი­კის სხვა­დას­ხვა ტე­რი­ტო­რი­ებ­ზე, რის­თვი­საც მეტ­რომ­შე­ნის სამ­მარ­თვე­ლო გა­და­კეთ­და თბილგვი­რაბმ­შე­ნად. 1959-ში გა­ნახ­ლდა მეტ­რო­პო­ლი­ტე­ნის პირ­ვე­ლი რი­გის მშე­ნებ­ლო­ბა. 1962 წ. შე­იქ­მნა მშე­ნე­ბა­რე მეტ­რო­პო­ლი­ტე­ნის დი­რექ­ცია. 1965 -ში თბი­ლი­სის მეტ­რო­პო­ლი­ტე­ნის სამ­მარ­თვე­ლო. 1966 წ. ექ­სპლო­ა­ტა­ცი­ა­ში ჩა­ბარ­და პირ­ვე­ლი რი­გის პირ­ვე­ლი უბა­ნი (6,3 კმ) ოთხი სად­გუ­რით. სად­გურ "დი­დუ­ბე"-დან სად­გურ "რუს­თა­ვე­ლი"-მდე.

მშე­ნებ­ლო­ბის­თვის 824 000 000 მა­ნე­თი გა­მო­ი­ყო. გვი­რა­ბე­ბის გაყ­ვა­ნა ურ­თუ­ლეს პი­რო­ბებ­ში ხორ­ცი­ელ­დე­ბო­და. იმის­თვის, რომ არ მომ­ხდა­რი­ყო მო­უ­ლოდ­ნე­ლად წყლის ჩა­მო­ვარ­დნა, მდი­ნა­რე მტკვრის კა­ლა­პოტს კე­ტავ­დნენ და ბე­ტო­ნით იფა­რე­ბო­და.

ამ­ჟა­მად, 22 მოქ­მე­დი სად­გუ­რია, ხოლო ლი­ან­და­გე­ბის სა­ექ­სპლუ­ა­ტა­ციო სიგ­რძე 26 კმ-ია. I ხაზ­ზე (ახ­მე­ტე­ლის თე­ატ­რი-ვარ­კე­თი­ლი) მა­ტა­რე­ბელს მთლი­ა­ნი მარ­შრუ­ტის გა­სავ­ლე­ლად 60 წუთი სჭირ­დე­ბა (30 წუთი ერთი მი­მარ­თუ­ლე­ბით), ხოლო სა­ბურ­თა­ლოს ხაზ­ზე – 30 წუთი (15 წუთი ერთი მი­მარ­თუ­ლე­ბით). I ხა­ზის სიგ­რძე 40 კმ-ა, სა­ბურ­თა­ლოს ხა­ზის სიგ­რძე კი 13,6 კმ. სა­შუ­ა­ლოდ, დღე­ში პირ­ველ ხაზ­ზე მო­მუ­შა­ვე მა­ტა­რებ­ლე­ბი 400 კმ-ს გა­დი­ან, სა­ბურ­თა­ლოს ხაზ­ზე კი 311 კმ-ს. თბი­ლი­სის მეტ­როს სად­გუ­რებ­ში არ­სე­ბუ­ლი ყვე­ლა ეს­კა­ლა­ტო­რის სა­ერ­თო სიგ­რძე 10 კმ-ა. თბი­ლი­სის მეტ­როს გვი­რა­ბე­ბის სა­ერ­თო სიგ­რძე (დამ­ხმა­რე გვი­რა­ბე­ბი­სა და ჩი­ხე­ბის ჩათ­ვლით) 53,7 კმ-ა.

მარ­ჯა­ნიშ­ვი­ლის სად­გუ­რის ად­გი­ლას კი, თავ­და­პირ­ვე­ლად თავ­შე­სა­ფა­რი ყო­ფი­ლა, 3 მეტ­რი­ა­ნი სის­ქის რკი­ნა-ბე­ტო­ნის გა­და­ხურ­ვით. მის ქვეშ მოქ­ცე­უ­ლი თავ­შე­სა­ფა­რი აღ­ჭურ­ვი­ლი იყო ყვე­ლა სა­ჭი­რო პუნ­ქტე­ბით. ამ თავ­შე­საფ­რის დაშ­ლით გაყ­ვა­ნი­ლი იქნა მარ­ჯა­ნიშ­ვი­ლის დახ­რი­ლი გვი­რა­ბი.

ყვე­ლა­ზე რთუ­ლი ობი­ექ­ტი, მეტ­როს მშე­ნებ­ლო­ბა­ში თა­ვი­სუფ­ლე­ბის (მა­შინ­დე­ლი ლე­ნი­ნის მო­ე­და­ნი) იყო. სა­ეს­კა­ლა­ტო­რო დახ­რი­ლი გვი­რა­ბის მშე­ნებ­ლო­ბის დროს, აღ­მოჩ­ნდა, რომ ეს გვი­რა­ბი მცუ­რავ ქა­ნებ­ში გა­დი­ო­და, რო­მელ­თა "და­ჭე­რაც", ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი გაყ­ვა­ნის მე­თო­დე­ბით შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო. აქ გა­მო­ი­ყე­ნეს ე.წ. გა­ყინ­ვის მე­თო­დი. მცუ­რა­ვი ქა­ნე­ბის ფენა გა­ი­ბურ­ღა და ჩაშ­ვე­ბუ­ლი მი­ლე­ბი­დან, გამ­ყი­ნა­ვი აპა­რა­ტე­ბით გა­ი­ყი­ნა გრუნ­ტი.

ყვე­ლა­ზე ღრმა რუს­თა­ვე­ლის სად­გუ­რია, რო­მე­ლიც 100 მეტ­რის სიღ­რმე­ზე მდე­ბა­რე­ობს. მეტ­რო წე­ლი­წად­ში სა­შუ­ა­ლოდ 65 მი­ლი­ონ კი­ლო­ვატ დენს ხარ­ჯავს. გვი­რა­ბე­ბი­დან ყო­ველ­დღი­უ­რად 25 000 ტონა წყლის ამო­ტუმბვა ხდე­ბა. მი­წის­ქვე­შა წყლე­ბი დიდ საფრ­თხეს უქ­მნის მეტ­როს და მას­თან ბრძო­ლა ყო­ველ ღამე, – 1 დან 5 სა­ა­თამ­დე მიმ­დი­ნა­რე­ობს. რო­დე­საც ჩენ გვძი­ნავს, მეტ­რო­ში სპე­ცი­ა­ლუ­რი სამ­სა­ხუ­რი შე­დის და დი­ლამ­დე თავ­და­უ­ზო­გა­ვად მუ­შა­ობს. "სა­ლი­ან­და­გო და გვი­რაბ­ნა­გე­ბო­ბა­თა სამ­სა­ხუ­რი" ერ­თა­დერ­თია, რო­მე­ლიც კვი­რა­ში 5 ღამე ზე­დი­ზედ მუ­შა­ობს და 2 ღამე ის­ვე­ნებს. ამ ადა­მი­ა­ნებს თვე­ში და­ახ­ლო­ე­ბით 22 სა­ა­თი უწევთ მი­წის­ქვე­შა ლა­ბი­რინ­თებ­ში მუ­შა­ო­ბა, რაც და­მე­თან­ხმე­ბით, ძა­ლი­ან ძნე­ლია.

გვი­რა­ბებ­ში საკ­მა­ოდ და­ბა­ლი ტემ­პე­რა­ტუ­რაა. პე­რი­ო­დუ­ლად და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი რელ­სე­ბი შეც­ვლას სა­ჭი­რო­ებს, რაც ძა­ლი­ან მძი­მე პრო­ცე­სია, რად­გან 1 მეტ­რი რელ­სი და­ახ­ლო­ვე­ბით 52 კი­ლოგ­რამს იწო­ნის. "სა­ლი­ან­და­გო და გვი­რაბ­ნა­გე­ბო­ბა­თა სამ­სა­ხუ­რის" თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფენ მა­ტა­რებ­ლე­ბის უსაფრ­თხო მოძ­რა­ო­ბას, გვი­რა­ბე­ბი­სა და სა­ლი­ან­და­გო რელ­სე­ბის მოვ­ლა-შე­ნახ­ვას.

თბი­ლი­სის მეტ­როს მგზავ­რთა გა­დაყ­ვა­ნის გარ­და კი­დევ რამ­დე­ნი­მე ფუნ­ქცია აქვს, მათ შო­რის ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია მეტ­როს სად­გუ­რე­ბის თავ­შე­საფ­რად გა­მო­ყე­ნე­ბა სა­ჰა­ე­რო იე­რი­შის დროს. ამ მიზ­ნით ჯერ კი­დევ კო­მუ­ნის­ტე­ბის დროს მეტ­როს ღრმად გან­ლა­გე­ბუ­ლი სად­გუ­რე­ბი აღი­ჭურ­ვა სპე­ცი­ა­ლუ­რი ინფრას­ტრუქ­ტუ­რით, რო­მე­ლიც გან­კუთ­ვნი­ლი იყო გარ­კვე­უ­ლი რა­ო­დე­ნო­ბის მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის­თვის.

გვი­რა­ბებ­ში და­ახ­ლო­ვე­ბით ორ­მო­ცი 20 ტო­ნი­ა­ნი ჰერ­მე­ტუ­ლი კა­რია, რო­მე­ლიც სა­ჭი­რო­ე­ბი­სა­მებრ კე­ტავს გვი­რაბს და ახ­დენს გარ­კვე­უ­ლი მო­ნაკ­ვე­თე­ბის იზო­ლი­რე­ბას.

დე­ნის გა­თიშ­ვის შემ­თხვე­ვა­ში მეტ­როს ემ­სა­ხუ­რე­ბა 2 მძლავ­რი სა­დი­ზელ­გე­ნე­რა­ტო­რო სად­გუ­რი, რომლთა სა­შუ­ა­ლე­ბი­თაც ხდე­ბა გვი­რაბ­ში გა­ჭე­დი­ლი მა­ტა­რებ­ლე­ბის (სა­თი­თა­ოდ) და­მოყ­ვა­ნა, გა­ნა­თე­ბა, წყალ­სა­ქა­ჩე­ბის მუ­შა­ო­ბის, გამ­ნი­ა­ვებ­ლე­ბის მუ­შა­ო­ბის და ეს­კა­ლა­ტო­რე­ბის მუ­შა­ო­ბის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა.

მეტ­როს სიყ­ვა­რუ­ლი ბავ­შვო­ბი­დან მომ­ყვე­ბა. გან­სა­კუთ­რე­ბით მისი სუნი მიყ­ვარ­და და ის მო­მენ­ტი, სა­ნამ მა­ტა­რე­ბე­ლი პორ­ტა­ლი­დან (ბაქ­ნი­დან გვი­რაბ­ში შე­სას­ვლე­ლი ად­გი­ლი) გა­მო­ვი­დო­და. მიყ­ვარ­და მეტ­როს ხმა, ეს­კა­ლა­ტორ­ზე დაშ­ვე­ბა და სულ მა­ინ­ტე­რე­სებ­და, "რა ემარ­თე­ბო­და" სა­ფე­ხუ­რებს, რო­დე­საც ჩემს თვალ­წინ, მი­წის­ქვეშ უჩი­ნარ­დე­ბოდ­ნენ. ასე­ვე, ცნო­ბის­მოყ­ვა­რე­ო­ბით ვათ­ვა­ლი­ე­რებ­დი ეს­კა­ლა­ტო­რის შე­სას­ვლელ და გა­სას­ვლელ ბაქ­ნებ­თან მდგომ ჯი­ხუ­რებს და სა­შინ­ლად მა­ინ­ტე­რე­სებ­და, თუ ვინ იჯდა შიგ­ნით და რა­ტომ…

ამ და სხვა კი­თხვებ­ზე პა­სუ­ხე­ბი სრულ­ყო­ფი­ლად ახლა გა­ვი­გე და უფრო მე­ტიც, სა­კუ­თა­რი თვა­ლი­თაც ვი­ხი­ლე. მე მო­მე­ცა შე­საძ­ლებ­ლო­ბა, და­მე­ნა­ხა ეს­კა­ლა­ტო­რი ქვე­მო­დან, მე­ხე­ტი­ა­ლა გა­და­სარ­ბენ გვი­რა­ბებ­ში (გვი­რა­ბი, სა­დაც მა­ტა­რე­ბე­ლი მოძ­რა­ობს) ღა­მით, მე­ნა­ხა ჰერ­მე­ტუ­ლი კარი, რომ­ლის შე­სა­ხე­ბაც წინა ნო­მერ­ში გი­ამ­ბეთ და და­მეთ­ვა­ლი­ე­რე­ბი­ნა სა­ვენ­ტი­ლა­ციო შახ­ტა, სა­დაც გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად ცივა. ახლა გი­ამ­ბობთ იმას, რა­ზეც ალ­ბათ ბევ­რი თქვენ­გა­ნი არა­სო­დეს და­ფიქ­რე­ბუ­ლა, რად­გან ოდეს­ღაც სას­წა­უ­ლის ტოლ­ფა­სი მოვ­ლე­ნა, დღეს ჩვე­უ­ლებ­რივ ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბად იქცა.

ეს­კა­ლა­ტო­რის ქვე­და და ზედა ბაქ­ნებ­ზე კონ­ტრო­ლი­ო­რე­ბის ჯი­ხუ­რე­ბია. კონ­ტრო­ლი­ო­რე­ბი ყუ­რა­დღე­ბას აქ­ცე­ვენ ეს­კა­ლა­ტორ­ზე მგზავ­რთა მოძ­რა­ო­ბას და სა­ჭი­რო­ე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, ოპე­რა­ტი­უ­ლად ახ­დე­ნენ ეს­კა­ლა­ტო­რის გა­ჩე­რე­ბას. ასე­ვე, ხმა­მაღ­ლა მო­ლა­პა­რა­კე მა­უ­წყებ­ლო­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით, შე­ნიშ­ვნას აძ­ლე­ვენ ურჩ მგზავ­რებს, რომ­ლე­ბიც არ­ღვე­ვენ ეს­კა­ლა­ტორ­ზე მგზავ­რო­ბის წე­სებს. მათ პირ­და­პი­რი კავ­ში­რი აქვთ ზედა (ქვე­და) კონ­ტრო­ლი­ორ­თან, ეს­კა­ლა­ტო­რე­ბის მე­მან­ქა­ნეს­თან და ეს­კა­ლა­ტო­რე­ბის დის­პეტ­ჩერ­თან.

თბი­ლი­სის მეტ­რო­ში, ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ა­ში ექ­ვსი ტი­პის 59 საგ­ვი­რა­ბო ეს­კა­ლა­ტო­რია, რო­მელ­თა გაშ­ლი­ლი სიგ­რძე 10 კმ-ს შე­ად­გენს. ყვე­ლა ეს­კა­ლა­ტორს უტარ­დე­ბა გეგ­მი­ურ-გა­მაფრ­თხი­ლე­ბე­ლი და ყო­ველ­დღი­უ­რი, ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რი პრო­ცე­სე­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი მოვ­ლა-შე­ნახ­ვი­თი და სა­რე­მონ­ტო სა­მუ­შა­ო­ე­ბი. 140-150 000 კმ გარ­ბე­ნის (და­ახლ. 10-22 წელი) შემ­დეგ, ეს­კა­ლა­ტო­რებს უტარ­დე­ბა სრუ­ლი მო­ცუ­ლო­ბის კა­პი­ტა­ლუ­რი შე­კე­თე­ბა.

ეს­კა­ლა­ტო­რე­ბით აღ­ჭურ­ვილ სად­გუ­რებ­ში გან­ლა­გე­ბუ­ლია სა­ეს­კა­ლა­ტო­რო დარ­ბა­ზებ­ში ჩა­სას­ვლე­ლე­ბი, სა­ი­და­ნაც იქ ხვდე­ბა მომ­სა­ხუ­რე პერ­სო­ნა­ლი. ერთ სა­ეს­კა­ლა­ტო­რო სად­გურს 24 სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში ემ­სა­ხუ­რე­ბა ეს­კა­ლა­ტო­რე­ბის მე­მან­ქა­ნე და ზე­ინ­კა­ლი, ასე­ვე ორ სა­ეს­კა­ლა­ტო­რო სად­გურს ხელ­მძღვა­ნე­ლობს 1 ოს­ტა­ტი. ყვე­ლა სა­ეს­კა­ლა­ტო­რო სად­გურ­ში ასე­ვე გან­ლა­გე­ბუ­ლია ე.წ. სა­დე­მონ­ტა­ჟო შახ­ტე­ბი, რო­მე­ლიც ამო­დის სად­გურს გა­რეთ (უნდა უდ­გე­ბო­დეს ავ­ტოტ­რან­სპორ­ტი), სა­ი­და­ნაც ხდე­ბა ეს­კა­ლა­ტო­რის დიდ გა­ბა­რი­ტი­ა­ნი და მძი­მე ნა­წი­ლე­ბის ამო­ტა­ნა-ჩა­ტა­ნა.

მეტ­რო­პო­ლი­ტენს ორი დე­პო­ემ­სა­ხუ­რე­ბა: "ნა­ძა­ლა­დე­ვი" (დეპო №1) და "გლ­და­ნი" (დეპო №2).პირ­ვე­ლი ემ­სა­ხუ­რე­ბა სა­ბურ­თა­ლოს, მე­ო­რე კი გლ­და­ნი-ვარ­კე­თი­ლის ხაზს.

გარ­კვე­უ­ლი კი­ლო­მეტ­რა­ჟის გავ­ლის შემ­დეგ (სა­შუ­ა­ლოდ დღე­ში ერთხელ) მა­ტა­რებ­ლე­ბი მო­ნაც­ვლე­ო­ბით შე­მო­დი­ან დე­პო­ში, სა­დაც მათ უტარ­დე­ბათ სპე­ცი­ა­ლუ­რი შე­მოწ­მე­ბა. ვა­გო­ნე­ბი ირე­ცხე­ბა გა­რე­დან და სუფ­თავ­დე­ბა შიგ­ნი­და­ნაც. დე­პომ­დე, მა­ტა­რე­ბე­ლი სა­კონ­ტაქ­ტო რელ­სის სა­შუ­ა­ლე­ბით მო­დის (რო­გორც წინა ნა­წილ­ში გი­ამ­ბეთ, მა­ტა­რე­ბე­ლი სპე­ცი­ა­ლუ­რი ფრთის სა­შუ­ა­ლე­ბით ეხე­ბა სა­კონ­ტაქ­ტო რელსს, სა­დაც 825 ვოლ­ტი ელექტრო ენერ­გია გა­დის და ამის სა­შუ­ა­ლე­ბით გა­და­ად­გილ­დე­ბა). დე­პოს შე­სას­ვლელ­თან, მა­ტა­რე­ბელს ორი­ვე მხრი­დან, მაღ­ლი­დან ჩა­მოშ­ვე­ბუ­ლი სპე­ცი­ა­ლუ­რი ტრო­სე­ბი ("ან­კე­სე­ბი") ებ­მე­ბა, რის დახ­მა­რე­ბი­თაც ხდე­ბა მისი დე­პო­ში შე­მოყ­ვა­ნა.

გლ­და­ნის დე­პო­ში ან­ტიკ­ვა­რუ­ლი ვა­გო­ნი ინა­ხე­ბა, რო­მე­ლიც მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის შემ­დეგ, გერ­მა­ნი­ი­დან ჩა­მო­ი­ტა­ნეს. В-4 სე­რი­ის გერ­მა­ნუ­ლი ვა­გო­ნი 1927 წლით თა­რიღ­დე­ბა. ის თბი­ლი­სის მეტ­რო­ში 1969 წლი­დან ლი­ან­დაგ მზო­მად მუ­შა­ობს. ეს ვა­გო­ნი ფას­და­უ­დე­ბე­ლი ექპო­ნა­ტია, რო­მე­ლიც მსოფ­ლი­ო­ში მხო­ლოდ ორი­არ­სე­ბობს. მას თვე­ში ერთხელ,ახალ ვა­გო­ნებს ჩა­ა­ბა­მენ და თბი­ლი­სის მეტ­როს ლი­ან­და­გებს მო­ა­ტა­რე­ბენ. სპე­ცი­ა­ლუ­რი მო­წყო­ბი­ლო­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით, რო­მე­ლიც ვა­გონ­შია და­მონ­ტა­ჟე­ბუ­ლი, დგინ­დე­ბა რელ­სე­ბის და­ზი­ა­ნე­ბის ად­გი­ლე­ბი. ლი­ან­დაგმზო­მი რელსს სპე­ცი­ა­ლუ­რი "თეფ­შე­ბით" ეხე­ბა და კარ­დი­ოგ­რა­მის მაგ­ვარ ფურ­ცელს ბეჭ­დავს.

მა­ტა­რებ­ლის მე­მან­ქა­ნე­ე­ბი სა­შუ­ა­ლოდ 8 სა­ათს მუ­შა­ო­ბენ და 12 სა­ა­თი ის­ვე­ნე­ბენ. დე­პო­ში სპე­ცი­ა­ლუ­რი მო­სას­ვე­ნე­ბე­ლი ოთა­ხე­ბია, სა­დაც მე­მან­ქა­ნე­ებ­მა (რომ­ლე­ბიც ღა­მის პირ­ველ სა­ათ­ზე ამ­თავ­რე­ბენ მუ­შა­ო­ბას) დი­ლამ­დე და­ძი­ნე­ბა შეძ­ლონ.

მა­ტა­რებ­ლე­ბის მოძ­რა­ო­ბას და გან­რიგს მარ­თვის ცენ­ტრი, ე.წ. სა­დის­პეტ­ჩე­რო მარ­თავს. მა­ტა­რებ­ლე­ბი გვი­რა­ბის ზე­მოთ გაბ­მულ "კა­ბელს" ეხე­ბი­ან, რის სა­შუ­ა­ლე­ბი­თაც ფიქ­სირ­დე­ბა სა­დის­პეტ­ჩე­რო­ში მათი ად­გილმდე­ბა­რე­ო­ბა. მე­მან­ქა­ნეს პირ­და­პი­რი კავ­ში­რი აქვს მარ­თვის ცენ­ტრთან და დის­პეტ­ჩე­რე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით გე­ბუ­ლობს, რო­დის მო­უკ­ლოს ან მო­უ­მა­ტოს სიჩ­ქა­რეს.

სა­ვენ­ტი­ლა­ციო შახ­ტა მი­წის ზე­და­პირ­ზე ამო­დის. მას ავა­რი­უ­ლი ამო­სას­ვლე­ლის ფუნ­ქცი­აც აქვს. ის უერ­თდე­ბა გა­და­სარ­ბენ გვი­რა­ბებს. შახ­ტი­დან წა­მო­სუ­ლი ჰა­ე­რის ნა­კა­დი, გი­გან­ტუ­რი ვენ­ტი­ლა­ტო­რი­სა და ვერ­ტი­კა­ლუ­რად "ჩა­ლა­გე­ბუ­ლი" კედ­ლე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით ნა­წილ­დე­ბა. სა­ვენ­ტი­ლა­ციო შახ­ტე­ბის შე­სას­ვლე­ლებ­თა­ნაც არის ჰერ­მე­ტუ­ლი კარი, რო­მე­ლიც სა­ჭი­რო­ე­ბი­სა­მებრ და­ი­კე­ტე­ბა და მო­ახ­დენს გარ­კვე­უ­ლი მო­ნაკ­ვე­თე­ბის იზო­ლი­რე­ბას.

ამ­ჟა­მად თბი­ლი­სის მეტ­რო­პო­ლი­ტენს 22 მოქ­მე­დი და ერთი და­უმ­თავ­რე­ბე­ლი, "და­კონ­სერ­ვე­ბუ­ლი" მეტ­როს სად­გუ­რი "უნი­ვერ­სი­ტე­ტი" გა­აჩ­ნია. სად­გუ­რი "უნი­ვერ­სი­ტე­ტი" და­გეგ­მი­ლი­ი­ყო, რო­გორც სა­ბურ­თა­ლოს ხა­ზის ბოლო გა­ჩე­რე­ბა და მას­ში გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლია სა­მა­ტა­რებ­ლო ჩი­ხე­ბის ინფრას­ტრუქ­ტუ­რაც. აღ­ნიშ­ნუ­ლი სად­გუ­რის მშე­ნებ­ლო­ბა ათწლე­უ­ლე­ბის წინ და­ი­წყო, მა­ლე­ვე შე­ჩერ­და და კონ­სერ­ვა­ცი­ის რე­ჟიმ­ში გა­და­ვი­და. კომ­პა­ნია წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ცდი­ლობ­და ამ პრობ­ლე­მის მოგ­ვა­რე­ბას, მაგ­რამ სა­ჭი­რო ფი­ნან­სუ­რი რე­სურ­სე­ბის არარ­სე­ბო­ბის გამო სა­კი­თხი დღემ­დე გა­და­უჭ­რე­ლი იყო. დღე­ის­თვის მო­ძი­ე­ბუ­ლია და­ფი­ნან­სე­ბის წყა­რო, რო­მე­ლიც ხორ­ცი­ელ­დე­ბა აზი­ის გან­ვი­თა­რე­ბის ბან­კის მხრი­დან. ამ ეტა­პის­თვის შეს­წავ­ლილ იქნა და ექ­სპერ­ტი­ზა ჩა­უ­ტარ­და და­კონ­სერ­ვე­ბუ­ლი გვი­რაბ­ნა­გე­ბო­ბის კონ­სტრუქ­ცი­ე­ბის მდგო­მა­რე­ო­ბას და გან­ხილ­ვის სტა­დი­ა­ში არ­სე­ბუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით შედ­გე­ნი­ლია სამ­შე­ნებ­ლო-სა­მონ­ტა­ჟო ნა­წი­ლის დე­ტა­ლუ­რი პრო­ექ­ტი.

ამპრო­ექ­ტის სა­ფუძ­ველ­ზე უახ­ლო­ეს მო­მა­ვალ­ში გა­მო­ცხად­დე­ბა ტენ­დე­რი. გა­მარ­ჯვე­ბუ­ლი კომ­პა­ნი­ის გა­მოვ­ლე­ნი­სა და სა­მუ­შა­ო­ე­ბის და­წყე­ბის შემ­დეგ სა­ჭი­როა და­ახ­ლო­ე­ბით 2-2,5 წელი სად­გუ­რის ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ა­ში გაშ­ვე­ბამ­დე.

და ბო­ლოს, არ შე­მიძ­ლია არ ვახ­სე­ნო შალ­ვა და­დი­ა­ნი, ვა­სილ მჟა­ვა­ნა­ძე, კან­დიდ ჩარ­კვი­ა­ნი, ნო­დარ ბე­რი­ძე – ეს ადა­მი­ა­ნე­ბი მიზ­ნის მი­საღ­წე­ვად ყვე­ლა­ნა­ირ მე­თოდს იყე­ნებ­დნენ. დაშ­ვე­ბუ­ლი­სა და მა­შინ­დე­ლი კა­ნო­ნე­ბით და­უშ­ვებ­ლის ფარ­გლებ­შიც. მათ დიდი ბრძო­ლი­სა და შრო­მის შე­დე­გად შექ­მნეს თბი­ლი­სის მეტ­რო.

თეა ინა­სა­რი­ძე

ჟურ­ნა­ლი "და ქალი"

იხი­ლეთ ვი­დეო