"გა­მარ­ჯო­ბა. მსურს გი­ამ­ბოთ ცხოვ­რე­ბის­გან და­ტან­ჯულ ქალ­ზე, რო­მელ­საც ერთი დღეც არ გა­უ­ხა­რია და ბედ­მა თუ უბე­დო­ბამ, არა­ნა­ი­რი გან­საც­დე­ლი არ აა­რი­და. ჩემს თავ­ზე მარ­თლაც, წის­ქვი­ლის ქვა არ დატ­რი­ა­ლე­ბუ­ლა, თო­რემ სხვა ყვე­ლა­ფე­რი გა­მო­ვი­ა­რე. ახლა და­მო­უ­კი­დებ­ლად გა­და­ად­გი­ლე­ბაც არ შე­მიძ­ლია; ჯო­ხის დახ­მა­რე­ბით ძლივს დავ­დი­ვარ. ვცხოვ­რობ კე­თი­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბის დახ­მა­რე­ბით. თა­ვის მოკ­ვლა­ზეც ბევ­რჯერ მი­ფიქ­რია, მაგ­რამ მო­ხუ­ცი დედა მე­ცო­დე­ბა: ბო­ლოს და ბო­ლოს, თა­ვა­დაც ვიცი, თუ რა მწა­რეა შვი­ლის სიკ­ვდი­ლი... მა­პა­ტი­ეთ, რომ გა­წუ­ხებთ, მაგ­რამ ძა­ლი­ან მინ­და, გული გა­და­გი­შა­ლოთ", - ამ წე­რი­ლის ავ­ტო­რის სახ­ლში რომ მივ­დი­ო­დი, მე­გო­ნა, ცხოვ­რე­ბის­გან და­ჩაგ­რულ, ფი­ზი­კუ­რად გა­ნად­გუ­რე­ბულ ქალს შევ­ხვდე­ბო­დი და მის სა­ოც­რად დამ­თრგუნ­ველ ამ­ბავს მო­ვის­მენ­დი, მაგ­რამ მო­ლო­დი­ნი გა­მიც­რუვ­და.

არაჩ­ვე­უ­ლებ­რივ რეს­პონ­დენ­ტთან სა­უბ­რი­სას გი­ჟი­ვით, ხან მე­ცი­ნე­ბო­და, ხან - მე­ტი­რე­ბო­და. გუ­რუ­ლი ქალი, გუ­რუ­ლე­ბის­თვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი იუ­მო­რით მიყ­ვე­ბო­და გავ­ლილ ეკ­ლი­ან გზა­ზე. მან სიმ­წა­რეც ბევ­რი ნახა და სი­ხა­რუ­ლიც. ალ­ბათ სიმ­წა­რე მეტი იყო, მაგ­რამ სუ­ლით არ და­ცე­მუ­ლა, წაქ­ცე­უ­ლი ყო­ველ ჯერ­ზე წა­მოდ­გო­მას ცდი­ლობ­და ან სხვე­ბი ცდი­ლობ­დნენ ამ ულა­მა­ზე­სი ქა­ლის წა­მო­ყე­ნე­ბას, რო­მელ­საც დრომ თუ გან­ვლილ­მა მძი­მე წლებ­მაც ვე­რა­ფე­რი და­აკ­ლო. ჰოდა, ალ­ბათ ამი­ტო­მაც, ის მე­სა­მედ 53 წლის ასაკ­ში გა­თხოვ­და, უფრო სწო­რად - მო­ი­ტა­ცეს...

- ძა­ლი­ან კარ­გი, ერ­თმა­ნე­თის მო­სიყ­ვა­რუ­ლე მშობ­ლე­ბი მყავ­და. სა­ოც­რად თბილ ოჯახ­ში ვიზ­რდე­ბო­დი. მახ­სოვს, მამა სამ­სა­ხუ­რი­დან 11 სა­ათ­ზე მო­დი­ო­და, ჩვენ კი მას ვე­ლო­დე­ბო­დით, რათა სუფ­რას ერ­თად შე­მოვ­სხდო­მო­დით. სამი დედ­მა­მიშ­ვი­ლი ვი­ყა­ვით და ყვე­ლას ჩვენ-ჩვე­ნი ად­გი­ლი გვქონ­და მა­გი­დას­თან. ოთახ­ში მამა რომ შე­მო­ვი­დო­და, ფეხ­ზე ვდგე­ბო­დით. ტრა­ბახ­ში ნუ ჩა­მით­ვლით, მაგ­რამ ყვე­ლას­გან გა­მორ­ჩე­უ­ლი ვი­ყა­ვი. სო­ფელ­ში ვინ­მე თუ გა­თხოვ­დე­ბო­და ან ცოლს მო­იყ­ვან­და, მა­ყარ­ში აუ­ცი­ლებ­ლად მივ­ყავ­დი, ვინ­მეს­თან აკ­ვა­ნი ან მზი­თე­ვი თუ იყო წა­სა­ღე­ბი, პირ­ველს მე მიშ­ვებ­დნენ ღია კარ­ში, - ნა­ხონ, რო­გო­რი გოგო გვყავს სო­ფელ­შიო. 14 წლის ვი­ყა­ვი, როცა მე­ზობ­ლის ცო­ლის ძმამ მო­მი­ტა­ცა. ისიც ჩვე­ნი რა­ი­ო­ნი­დან იყო და ჩემ­ზე 13 წლით უფ­რო­სი გახ­ლდათ.

- ეს რო­გორ მოხ­და?

- მე და ჩემი და სკო­ლა­ში მივ­დი­ო­დით, როცა ამ კაც­მა მან­ქა­ნა გაგ­ვი­ჩე­რა. თავ­სხმა წვი­მა იყო. მან­ქა­ნა­ში ჩემი მე­ზო­ბე­ლი კაცი (ჩემი მო­მა­ვა­ლი მუ­ლის ქმა­რი) და მისი შვი­ლე­ბი ის­ხდნენ, რომ­ლე­ბიც ასე­ვე, სკო­ლა­ში მი­დი­ოდ­ნენ. რა თქმა უნდა, ჩვენც ჩავ­ჯე­ქით. იმ დრო­ში, უფრო სწო­რად, იმ სა­უ­კუ­ნე­ში სიყ­ვა­რულ­ზე ლა­პა­რა­კიც კი აკ­რძა­ლუ­ლი იყო და ბავ­შვებ­მა ბევ­რი არა­ფე­რი ვი­ცო­დით ქა­ლი­სა და მა­მა­კა­ცის ურ­თი­ერ­თო­ბა­ზე. ჰოდა, მეც არა­ფე­რი მი­ეჭ­ვია. შუ­ა­ში ვი­ჯე­ქი, უკა­ნა სა­ვარ­ძელ­ზე. სკო­ლას­თან რომ მი­ვე­დით, ბავ­შვე­ბი მან­ქა­ნი­დან გა­და­ვიდ­ნენ. გა­დას­ვლა რომ და­ვა­პი­რე, მო­მა­ვა­ლი მუ­ლის შვილ­მა კარი ცხვირ­წინ მო­მი­ჯა­ხუ­ნა და კარ­ში ფეხი მომ­ყვა. სიმ­წრის­გან ავ­კივ­ლდი. მძღოლ­მა, ჩემ­მა მო­მა­ვალ­მა მე­უღ­ლემ კი მან­ქა­ნა დაძ­რა და წა­ვი­და. ტკი­ვილ­მა ლა­მის გა­მა­გი­ჟა, მაგ­რამ მა­ინც ვკი­თხე, - სად მი­დი­ხარ-მეთ­ქი? - ჩემ­თან წა­გიყ­ვან, ჩემი ცოლი უნდა გახ­დეო. ხომ შე­იძ­ლე­ბო­და, მეყ­ვი­რა, მე­კივ­ლა, მაგ­რამ ვერ გა­ვაც­ნო­ბი­ე­რე, რა ხდე­ბო­და ჩემს თავს, თან, ფე­ხიც ძა­ლი­ან მტკი­ო­და და ცრემ­ლებს ვერ ვი­კა­ვებ­დი.

- ამა­სო­ბა­ში თქვენ­მა დამ ალ­ბათ, მთე­ლი სკო­ლა შე­ყა­რა...

- პი­რი­ქით, გაკ­ვე­თილ­ზე ისე შე­ვი­და, თით­ქოს არა­ფე­რი მომ­ხდა­რი­ყოს. ჩვენს სკო­ლა­ში ერთი ახალ­გაზ­რდა მას­წავ­ლე­ბე­ლი იყო. ის ქი­მია-ბი­ო­ლო­გი­ას გვას­წავ­ლი­და. თურ­მე, ვყვა­რე­ბი­ვარ. კლას­ში რომ ვერ მნა­ხა, ჩემი დის­თვის უკი­თხავს, - შენი და სად არი­სო? - წა­იყ­ვა­ნე­სო, - უპა­სუ­ხია. ამ­ტყდა­რა ერთი ამ­ბა­ვი. დი­რექ­ტორს ჩემი და სახ­ლში გა­უშ­ვია: შე­ნებს შე­ა­ტყო­ბი­ნეო... დას დღემ­დე ვე­უბ­ნე­ბი: შენი ბრა­ლია, ამ დღე­ში რომ ვარ, თა­ვის დრო­ზე ყუ­რა­დღე­ბა ვერ მო­მაქ­ციე-მეთ­ქი. არა­და, ის ჩემ­ზე ერთი წლით უმ­ცრო­სია...

- მო­მა­ვალ­მა მე­უღ­ლემ შინ მი­გიყ­ვა­ნათ თუ რო­მე­ლი­მე ნა­თე­სავ­თან?

- დის სახ­ლში მი­მიყ­ვა­ნა. ფეხი გა­სი­ვე­ბუ­ლი მქონ­და და რა­ღაც და­მა­დეს, შე­მიხ­ვი­ეს. მერე სკო­ლის ფორ­მა გამ­ხა­დეს, ბაფ­თა მომხსნეს და მულ­მა თა­ვი­სი შვი­ლის კაბა ჩა­მაც­ვა... ამა­სო­ბა­ში თურ­მე, მამა მე­ზობ­ლის ოჯახ­ში და­ნით მი­ვარ­დნი­ლა: მი­თხა­რით, სად არი­ან, თო­რემ არ გა­ცო­ცხლებ­თო. ეს რომ გა­ი­გეს, სას­წრა­ფოდ, თბი­ლის­ში წა­მო­მიყ­ვა­ნეს. მამა მხო­ლოდ მა­შინ შე­მი­რიგ­და, როცა პირ­ვე­ლი შვი­ლი გა­მიჩ­ნდა, დედა ცოტა უფრო ადრე, ჩუ­მად და­მე­კონ­ტაქ­ტა.

- მშობ­ლებ­მა მო­ტა­ცე­ბი­დან რამ­დე­ნი ხნის შემ­დეგ გნა­ხეს?

- 4 თვის მერე, მა­ნამ­დე მმა­ლავ­დნენ. სხვა­თა შო­რის, ჩემი მა­მამ­თი­ლი ძა­ლი­ან გა­ნათ­ლე­ბუ­ლი კაცი იყო. მას მა­მას­თვის უთ­ქვამს: ჩემს შვილს თუ იპო­ვით და თქვე­ნი ნება თუ იქ­ნე­ბა, მო­კა­ლი­თო. ერთი მუ­ლის გარ­და (სულ 9 და-ძმა იყ­ვნენ), არა­ვინ იცო­და, სად ვი­ყა­ვით. რამ­დე­ნი­მე თვე რომ გა­ვი­და, მერე თურ­მე, მა­მას ყვე­ლა ეუბ­ნე­ბო­და: აწი რაღა დრო­სია, შვილს ნუ გა­ა­უ­ბე­დუ­რე­ბო და მი­ლი­ცი­ი­დან სა­ჩი­ვა­რი გა­მო­ა­ტა­ნი­ნეს.

- რო­გორ შე­ე­გუ­ეთ 13 წლით უფ­როს კაც­თან, მით უმე­ტეს - უსიყ­ვა­რუ­ლოდ ცხოვ­რე­ბას?

- მა­ნამ­დე შეყ­ვა­რე­ბუ­ლი არას­დროს მყო­ლია და შეძ­ლო ჩემი გუ­ლის მო­გე­ბა. თა­ვი­დან შე­ვე­გუე კი­დეც ბედს, მაგ­რამ მას მერე, რაც შვი­ლე­ბი გაგ­ვიჩ­ნდა, ჩვენს ოჯახ­ში კონ­ფლიქ­ტუ­რი სი­ტუ­ა­ცია სულ უფრო გახ­შირ­და. როცა სა­ბო­ლო­ოდ, თა­ვი­სად და­მი­გუ­ლა და მიხ­ვდა, რომ ყვე­ლა­ფერს ისე ვა­კე­თებ­დი, რო­გორც მას სურ­და, მბრძა­ნებ­ლო­ბა და­ი­წყო. სოფ­ლის და სა­ო­ჯა­ხო საქ­მე­ე­ბის კე­თე­ბა მი­წევ­და, მერე ამას ბავ­შვე­ბის მოვ­ლაც და­ე­მა­ტა და ცხა­დია, პრო­ტეს­ტის გრძნო­ბაც გა­მიჩ­ნდა. ამას მოჰ­ყვა კონ­ფლიქ­ტი. მშობ­ლებს არა­ფერს ვე­უბ­ნე­ბო­დი მა­ნამ, ვიდ­რე სა­კუ­თა­რი თვა­ლით არ შე­ეს­წრნენ იმას, თუ რო­გორ მა­ყე­ნებ­და მე­უღ­ლე შე­უ­რა­ცხყო­ფას.

- როცა ქმა­რი შე­უ­რა­ცხყო­ფას გა­ყე­ნებ­დათ, მა­მამ­თი­ლი მა­ინც არ ცდი­ლობ­და თქვენს დაც­ვას?

- რო­გორ არა! ერთხელ მი­ვი­და კი­დეც ცხო­ნე­ბუ­ლი ჩემს მშობ­ლებ­თან და უთხრა: ამ ბავ­შვს ნუ მო­აკ­ვლე­ვი­ნებ­თო... ერთხელ ჩემ­მა ქმარ­მა, ნას­ვამ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში თოფი ის­რო­ლა ჩემს შე­სა­ში­ნებ­ლად. მა­მა­მი­სი მი­ლი­ცი­ა­ში წა­ვი­და და სა­კუ­თარ შვილს უჩივ­ლა. ეში­ნო­და, ჩემ­თვის რა­ი­მე არ და­ე­შა­ვე­ბი­ნა... გა­უ­საძ­ლი­სი იყო მე­უღ­ლის გვერ­დით ყოფ­ნა, მაგ­რამ სად წავ­სუ­ლი­ყა­ვი სამი ბავ­შვით ხელ­ში? დე­დამ - არა, მაგ­რამ ერთხელ მა­მამ მი­თხრა: ნუ მო­აკ­ვლე­ვი­ნებ თავს, მი­უ­ყა­რე ბავ­შვე­ბი და ნა­ხოს, რო­გო­რია უშე­ნოდ ყოფ­ნაო, მაგ­რამ მე­ნა­ნე­ბო­და შვი­ლე­ბი და­სა­ტო­ვებ­ლად...

- ბავ­შვებ­თან ერ­თად არ მი­გი­ღებ­დნენ?

- როცა ძა­ლი­ან გა­მი­ჭირ­და, მივ­ხვდი, წა­სას­ვლე­ლიც არ­სად მქონ­და. მა­შინ ბავ­შვებ­თან ერ­თად სახ­ლი­დან წას­ვლა დიდ სირ­ცხვი­ლად მი­იჩ­ნე­ო­და, თან - ჩემს ძმა­საც ცოლი უნდა მო­ეყ­ვა­ნა და ბავ­შვე­ბით ხომ არ მოგ­ვად­გე­ბიო?.. მერე ჩემს გა­სა­ჭირს ისიც და­ე­მა­ტა, რომ მა­მამ­თი­ლი გარ­და­იც­ვა­ლა, დე­დამ­თი­ლი ლო­გი­ნად ჩა­ვარ­და და მისი მოვ­ლაც მე და­მაწ­ვა მხრებ­ზე. უფ­რო­სი შვი­ლი რომ წა­მო­ი­ზარ­და, შე­და­რე­ბით გა­უმ­ჯო­ბეს­და ჩემი ცხოვ­რე­ბა. 9 წლის იყო, წის­ქვილ­ში საფ­ქვა­ვი რომ მიჰ­ქონ­და და ცდი­ლობ­და, ჩემ­თვის ყოფა შე­ემ­სუ­ბუ­ქე­ბი­ნა.

- თქვე­ნი მე­უღ­ლე არ მუ­შა­ობ­და?

- სა­ო­ჯა­ხო საქ­მე­ებ­ში არ ერე­ო­და, მხო­ლოდ თოხ­ნას თუ ითა­ვებ­და. სა­მა­გი­ე­როდ, სამ­სა­ხუ­რი ჰქონ­და. სო­ფელ­ში იყო ჩაის კულ­ტუ­რა და გა­დამ­ზი­და­ვად მუ­შა­ობ­და, მაგ­რამ რად გინ­და, შვი­ლე­ბის­თვის არას­დროს არა­ფერს ყი­დუ­ლობ­და, ფულს სა­კუ­თა­რი სი­ა­მოვ­ნე­ბის­თვის, ამ­ხა­ნა­გებ­თან ერ­თად ხარ­ჯავ­და. მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, იმ დროს ტურ­ბა­ზე­ბი არ­სე­ბობ­და, ჩა­მოჰ­ყავ­დათ რუსი ქა­ლე­ბი და ერ­თო­ბო­და...

- ამ ყვე­ლა­ფერს ცხა­დია, აპ­რო­ტეს­ტებ­დით, არა?

- სწო­რედ ამ პრო­ტესტს მოჰ­ყვე­ბო­და ხოლ­მე ძა­ლი­ან დიდი შე­უ­რა­ცხყო­ფა. მერე, როცა ჩხუ­ბით გულს მო­ი­ო­ხებ­და, სახ­ლი­და­ნაც გარ­ბო­და. ასეთ დროს დე­დამ­თი­ლიც მე­უბ­ნე­ბო­და: შენ­თვის რა მა­ყუ­რე­ბი­ნებს, როცა ჩემი შვი­ლი სახ­ლში არ არი­სო? როცა ვჭამ­დი, სულ მწყევ­ლი­და და ამ­ბობ­და: შენ უქ­მნი ჩემს შვილს ისეთ პი­რო­ბებს, რომ სახ­ლი­დან წა­ვი­დეს. არ აცლი დაღ­ვი­ნე­ბას, და­ჭკვი­ა­ნე­ბა­სო. არა­და, რო­დის­ღა უნდა და­ჭკვი­ა­ნე­ბუ­ლი­ყო?.. მერე ისე­თი რა­ღაც შეგ­ვემ­თხვა, რა­მაც მარ­თლაც და­ა­სე­რი­ო­ზუ­ლა, მაგ­რამ უკვე გვი­ა­ნი იყო... სამ­სა­ხუ­რიც და­კარ­გა...

- რო­გორც მომ­წე­რეთ, შვი­ლის სიკ­ვდი­ლის სიმ­წა­რე გა­მოც­დი­ლი გაქვთ...

- 21 წლის გახ­ლდათ ჩემი უფ­რო­სი ვაჟი, როცა მო­მიკ­ლეს. მა­ნამ­დე, 19 წლი­სამ ცოლი მო­იყ­ვა­ნა. ის გოგო დე­დი­სერ­თა იყო და ახალ­და­ქორ­წი­ნე­ბუ­ლებ­მა, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ჩემს შვილს ცალ­კე სახ­ლი ჰქონ­და, გა­და­წყვი­ტეს, ცოტა ხანი გო­გოს მშობ­ლებ­თან ეცხოვ­რათ. იმ დღე­საც ცო­ლო­ურ­ში იყო და ქე­ი­ფობ­და. თურ­მე, ვი­ღა­ცებ­მა ჩხუ­ბი ატე­ხეს. ჩემ­მა შვილ­მა მო­ჩხუბ­რე­ბის გაშ­ვე­ლე­ბა სცა­და და ამ დროს, დანა მოხ­ვდა, სა­სიკ­ვდი­ლოდ და­იჭ­რა. ფეხ­მძი­მედ დარ­ჩა ცოლი... მიმ­ძიმს შვილ­ზე ლა­პა­რა­კი. ის ჩემ­თვის ყვე­ლა­ფე­რი იყო. მისი გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ ჩემი ცხოვ­რე­ბა კი­დევ უფრო უკან წა­ვი­და. ჩემი ვაჟ­კა­ცი 4 მა­ისს და­ვა­საფ­ლა­ვეთ და 31-ში მე­უღ­ლეც გარ­და­იც­ვა­ლა. სულ სვამ­და. არა­და, თურ­მე, პანკრე­ა­სის სიმ­სივ­ნე ჰქო­ნია, რო­მე­ლიც ნერ­ვუ­ლი სტრე­სის დროს შხამს გა­მოჰ­ყოფს... ღმერ­თმა ყვე­ლას აშო­როს, სიზ­მარ­შიც არ გე­ნა­ხოთ ის, რაც შვი­ლის სიკ­ვდი­ლის გამო გა­მო­ვი­ა­რე. იმ პე­რი­ოდ­ში ლო­გი­ნად ჩა­ვარ­დნილ ქმარ­საც ვერ ვუვ­ლი­დი, არც მახ­სოვს ეს ყვე­ლა­ფე­რი. რამ­დე­ნი­მე თვე ლო­გინ­შიც არ ვწვე­ბო­დი, ია­ტაკ­ზე ვი­ძი­ნებ­დი და ამის გამო, თირკმლე­ბი და­მი­ა­ვად­და, ორ­ჯერ მო­მიხ­და ოპე­რა­ცი­ის გა­კე­თე­ბა... დამ­რჩა დიდი ტკი­ვი­ლი და ვა­ლე­ბი. აბა, ორი მიც­ვა­ლე­ბუ­ლის დაკ­რძალ­ვას ცოტა თან­ხა უნ­დო­და? ისე კი, სო­ფელ­მა, ჩე­მებ­მა დიდი პა­ტი­ვი მცეს. იმ პე­რი­ოდ­ში ქა­ლიშ­ვი­ლი გა­თხო­ვი­ლი იყო, უმ­ცრო­სი ვაჟი კი გარ­და­ტე­ხის ასაკ­ში გახ­ლდათ და ეს სტრე­სი ვერ აი­ტა­ნა. ჩემ­ზე ამ­ბობ­და, - სულ ტი­რის, სულ ცუდ ხა­სი­ათ­ზე­აო და სახ­ლი­დან გარ­ბო­და. რაც ხელ­ში მოხ­ვდე­ბო­და, ყვე­ლა­ფე­რი მიჰ­ქონ­და... შე­იძ­ლე­ბა, მარ­თლაც, ჩემი გლო­ვით მი­ვიყ­ვა­ნე ამ მდგო­მა­რე­ო­ბამ­დე, რომ გან­მარ­ტო­ე­ბას ცდი­ლობ­და, მაგ­რამ მეც ხომ ადა­მი­ა­ნი ვარ? როცა ტკი­ვი­ლი მახ­რჩობ­და, სი­ცილს ხომ ვერ და­ვი­წყებ­დი? არა­და, ამ მდგო­მა­რე­ო­ბა­შიც ოჯახს ვუვ­ლი­დი; ვცდი­ლობ­დი, მე­ზობ­ლე­ბი არ შე­მე­წუ­ხე­ბი­ნა და როცა საქ­მეს მოვ­რჩე­ბო­დი, კარს ჩავ­კე­ტავ­დი ხოლ­მე და ამის შემ­დეგ ვი­წყებ­დი გლო­ვას. ვტი­რო­დი ჩემს ბედს, გარ­დაც­ვლილ შვილს, თქვენ წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, ქმარ­საც და უმ­ცროს ვაჟ­ზეც ვდარ­დობ­დი, რო­მე­ლიც ძა­ლი­ან მაწ­ვა­ლებ­და, სის­ხლს მიშ­რობ­და. მე­ზობ­ლე­ბი საყ­ვე­დუ­რობ­დნენ: დე­დას ასე ცუ­დად რა­ტომ ექ­ცე­ვიო? ყვე­ლას ასე პა­სუ­ხობ­და: ვი­საც ეგ უყ­ვარ­და, მოკ­ვდა და მე არ მინ­და სიკ­ვდი­ლი. ეს სახ­ლი მა­მამ მე და­მი­ტო­ვა და მარ­ტო მინ­და აქ ცხოვ­რე­ბაო. ახლა კი მო­ვი­და გონს, ცო­ლიც ჰყავს და შვი­ლე­ბიც, მაგ­რამ მა­შინ მის გამო ქუ­ჩა­ში ამოვ­ყა­ვი თავი; იძუ­ლე­ბუ­ლი გამ­ხა­და, სახ­ლი­დან წავ­სუ­ლი­ყა­ვი.

- ალ­ბათ მშობ­ლე­ბის სახ­ლში წახ­ვე­დით, არა?

- არა, ნა­თე­სავ­მა წა­მიყ­ვა­ნა სხვა ქა­ლაქ­ში, სა­მუ­შა­ოდ... მიმ­ძიმს ამის თქმა, მაგ­რამ მერე ისე მოხ­და, რომ გავ­თხოვ­დი. ეს გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა რო­გორ მი­ვი­ღე? - თა­ვა­დაც არ ვიცი. პრობ­ლე­მე­ბის­გან გაქ­ცე­ვას ვცდი­ლობ­დი და და­სახ­მა­რებ­ლად გა­მოწ­ვდი­ლი ხელი რომ და­ვი­ნა­ხე, დავ­თან­ხმდი. იმ პე­რი­ოდ­ში ფსი­ქი­ატ­რი­ულ სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში ვმუ­შა­ობ­დი. მერე ეს და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა სხვა რა­ი­ონ­ში გა­და­ი­ტა­ნეს და დავ­რჩი უმუ­შე­ვა­რი. რა­ღაც პე­რი­ო­დის შემ­დეგ, მა­ღა­ზი­ა­ში მო­ვე­წყვე.

- თქვენს მე­ო­რე მე­უღ­ლე­ზე რას გვე­ტყვით?

- სა­ო­ცა­რი ადა­მი­ა­ნი იყო. მის გვერ­დით ვიგ­რძე­ნი, რას ნიშ­ნავს გყავ­დეს კარ­გი ქმა­რი. ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში ეს კაცი რომ არ გა­მო­ჩე­ნი­ლი­ყო, შე­იძ­ლე­ბა, დღეს ცო­ცხა­ლი არ ვყო­ფი­ლი­ყა­ვი. ისიც ჩვე­ნი რა­ი­ო­ნი­დან იყო და ჩემი გავ­ლი­ლი ცხოვ­რე­ბის შე­სა­ხებ ყვე­ლა­ფე­რი იცო­და. ჩემი გო­გო­ნა ჩვენს ამ­ბავს მა­ლე­ვე შე­ე­გუა, ვაჟი კი დიდ­ხანს, შვი­ლის საფ­ლავ­ზეც არ მიშ­ვებ­და, მერე დავ­ჭირ­დი და შე­მი­რიგ­და; ჩემს მე­უღ­ლე­საც შე­ე­გუა. მა­მას თა­ვი­დან­ვე ვუ­თხა­რი, რომ გა­თხო­ვე­ბას ვა­პი­რებ­დი. უარი არ უთ­ქვამს. სა­მა­გი­ე­როდ, დედა ძნე­ლად შე­ე­გუა ამ ამ­ბავს, ძმა კი არ მე­ლა­პა­რა­კე­ბო­და... სამ­წუ­ხა­როდ, ჩემს მე­უღ­ლეს ინ­სულ­ტი და­ე­მარ­თა. სამ­კურ­ნა­ლოდ თბი­ლის­ში ჩა­მო­ვიყ­ვა­ნე, მაგ­რამ ექიმ­მა მი­თხრა, მკურ­ნა­ლო­ბას აზრი არ აქ­ვსო. ისევ რა­ი­ონ­ში დავ­ბრუნ­დით. მხო­ლოდ აზ­როვ­ნე­ბა შე­ეძ­ლო, მოძ­რა­ო­ბა - არა. თვე-ნა­ხე­ვა­რი მა­ინც იცო­ცხლა, მერე კი კი­დევ ერთი მძი­მე დარ­ტყმა მი­ვი­ღე ცხოვ­რე­ბის­გან... მისი გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ, ბი­ნის ქი­რის გა­დახ­და გა­მი­ჭირ­და. მე­გო­ბარ­მა შე­მომ­თა­ვა­ზა: დე­და­ჩე­მის (რო­მე­ლიც ახა­ლი გარ­დაც­ვლი­ლი იყი) სახ­ლში შედი და იცხოვ­რე, კარს მა­ინც გა­ა­ღე­ბო. ჩემი ნივ­თე­ბი გა­და­ვი­ტა­ნე და გარ­კვე­უ­ლი პე­რი­ო­დი იქ ვცხოვ­რობ­დი. მერე ამა­ვე მე­გო­ბარ­მა მი­თხრა, - ბი­ძა­ჩე­მის­თვის თბი­ლის­ში მომ­ვლელს ეძე­ბენ და წახ­ვა­ლო? ვი­ნა­ი­დან მა­ღა­ზი­ა­ში "კა­პი­კებს" მიხ­დიდ­ნენ და თავი ძლივს გამ­ქონ­და, ამ შე­მო­თა­ვა­ზე­ბას დავ­თან­ხმდი.

- ახლა არ მი­თხრათ, რომ ბი­ძა­მისს მო­ე­წო­ნეთ?

- (იღი­მის) ცო­ლო­ბა კი მთხო­ვა, მაგ­რამ... კარ­გი გა­სამ­რჯე­ლო მქონ­და, ამ სახ­ლში თავს და­ცუ­ლად ვგრძნობ­დი. მო­ხუცს ვუვ­ლი­დი, თან - მისი შვი­ლიც ჩემ გვერ­დით იყო. ამ კაცს გა­ფან­ტუ­ლი სკლე­რო­ზი ჰქონ­და. ვინ­მე სტუმ­რად თუ მო­ვი­დო­და, ეუბ­ნე­ბო­და, - არ გინ­და, რომ ბინა გად­მო­გი­ფორ­მოო? მეც მე­უბ­ნე­ბო­და, ცო­ლად გა­მომ­ყე­ვი და ეს ბინა შენი იქ­ნე­ბაო. 81 წლის იყო. ჰოდა, ერთხე­ლაც მის შვილს ვუ­თხა­რი: მა­მა­შე­ნი ცუ­დად ლა­პა­რა­კობს ბი­ნის გა­და­ფორ­მე­ბა­ზე და რამე არ ჩა­ი­დი­ნოს, მისი ავად­მყო­ფო­ბით ვინ­მემ არ ისარ­გებ­ლოს-მეთ­ქი. ოჯა­ხის ად­ვო­კა­ტი მო­იყ­ვა­ნეს. ამ კაც­მა თურ­მე, თვა­ლი და­მად­გა. ცოლს და­შო­რე­ბუ­ლი ყო­ფი­ლა. ჩემ­ზე უკი­თხავს, - ეს ქალი ვინ არი­სო? მერე ხშირ-ხში­რად მო­დი­ო­და სტუმ­რად და პა­ტა­რა ბი­ჭი­ვით იქ­ცე­ო­და, სულ ეჩურ­ჩუ­ლე­ბო­და ამ ჩემი მო­ხუ­ცე­ბუ­ლის შვილს, მაგ­რამ ამ ყვე­ლა­ფერს ყუ­რა­დღე­ბას არ ვაქ­ცევ­დი ან რა ჩემი საქ­მე იყო? ერთხელ ოჯა­ხის წევ­რებს ვთხო­ვე: ის მა­ღა­ზია, სა­დაც ვმუ­შა­ობ­დი, რა­ღაც მი­ზე­ზე­ბის გამო მე­პატ­რო­ნემ ჩემს სა­ხელ­ზე გა­ა­ფორ­მა. სულ მე­ში­ნია, ამის გამო შარი არ ავი­კი­დო და თუ ნე­ბას მომ­ცემთ, და­სავ­ლეთ­ში რამ­დე­ნი­მე დღით წა­ვალ, მა­ღა­ზი­ას პატ­რონს გა­და­ვუ­ფორ­მებ-მეთ­ქი. უარი არ უთ­ქვამთ. უკვე მივ­დი­ო­დი, როცა ამ ად­ვო­კატ­მა და­მი­რე­კა: სად ხარო? - და­სავ­ლეთ­ში მივ­დი­ვარ-მეთ­ქი. - რა­ტო­მო? - და­უ­ფა­რა­ვად ვუ­ამ­ბე ყვე­ლა­ფე­რი. საქ­ცი­ე­ლი მო­მი­წო­ნა...

- მა­ღა­ზია პატ­რონს უპ­რობ­ლე­მოდ გა­და­უ­ფორ­მეთ?

- იმ რა­ი­ონ­ში, "სა­გა­და­სა­ხა­დო­ში" ისე­დაც ყვე­ლა მიც­ნობ­და, მაგ­რამ ახლა გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად შემ­ხვდნენ და სა­ბუ­თე­ბის მო­წეს­რი­გე­ბას რამ­დე­ნი­მე დღე რომ სჭირ­დე­ბო­და, მე ყვე­ლა­ფე­რი ერთ დღე­ში მო­მიგ­ვა­რეს. გა­მიკ­ვირ­და, მაგ­რამ არ შე­ვიმ­ჩნიე. თურ­მე, ამ ად­ვო­კატს ვი­ღაც ნაც­ნო­ბი ჩა­უ­რე­ვია საქ­მე­ში. თან, მეც მი­რე­კავ­და ხშირ-ხში­რად: აბა, ახლა რას შვრე­ბი, ახლა სად ხარო? მიკ­ვირ­და: რას გა­და­მე­კი­და-მეთ­ქი? მაგ­რამ ვე­რა­ფერს ვე­უბ­ნე­ბო­დი. იმ დღეს რა­ი­ონ­ში დავ­რჩი. მე­გობ­რის დე­დის სახ­ლში მი­ვე­დი, ყვე­ლა­ფე­რი გა­ვამ­ზე­უ­რე, და­ვა­ლა­გე, მიც­ვა­ლე­ბუ­ლის სა­ხელ­ზე სან­თე­ლიც და­ვან­თე, მე­ო­რე დღეს კი თბი­ლი­სის­კენ წა­მო­ვე­დი. უკვე სა­მარ­შრუ­ტო ტაქ­სი­ში ვი­ჯე­ქი, როცა და­მი­რე­კა: სად ხარო? - თბი­ლის­ში მოვ­დი­ვარ, მაგ­რამ სად ვარ, არ ვიცი-მეთ­ქი. ზამ­თა­რი იყო, თან - ღამე და ვერ გა­ვარ­ჩიე ად­გი­ლი. - მძღოლს მი­ე­ცი ტე­ლე­ფო­ნიო, - მთხო­ვა. ხა­შურ­ში რომ შე­ვე­დით, "მარ­შრუტ­კა" გზი­დან გა­და­ვი­და. მძღო­ლი მო­მიბ­რუნ­და და მი­თხრა, - ქალ­ბა­ტო­ნო, გა­დაბ­რძან­დი­თო. ლა­მის გა­და­ვი­რიე, - სად უნდა გა­და­ვი­დე-მეთ­ქი? მერე ეს ად­ვო­კა­ტი და­ვი­ნა­ხე, თა­ვი­სი მან­ქა­ნით და მუხ­ლე­ბი მო­მეკ­ვე­თა. - შენ აქ რა გინ­და-მეთ­ქი? - არა­ფე­რი, აქეთ ვი­ყა­ვი, დე­ი­დას­თან და რომ გა­ვი­გე, მო­დი­ო­დი, და­გე­ლო­დეო. ამა­სო­ბა­ში მძღოლ­მა ჩან­თა მო­მა­წო­და და იძუ­ლე­ბუ­ლი გავ­ხდი, ად­ვო­კა­ტის მან­ქა­ნა­ში ჩავ­მჯდა­რი­ყა­ვი.

- სად წა­გიყ­ვა­ნათ?

- ხა­შურ­ში, რო­მე­ლი­ღაც სახ­ლს მი­ა­ყე­ნა მან­ქა­ნა. მთელ სახ­ლში შუქი ან­თე­ბუ­ლი იყო, ვი­ღა­ცე­ბი აი­ვან­ზე გადი-გა­მო­დი­ოდ­ნენ. ად­ვო­კა­ტი ჩემ­კენ შე­მოტ­რი­ალ­და, შე­მომ­ხე­და და მი­თხრა: ქალ­ბა­ტო­ნო, თქვენ დღე­ი­დან ჩემი ცოლი ხარ­თო. - ვა­ი­მე, ჩემს მკვდარ შვილს ვფი­ცავ, ლა­მის გავ­გიჟ­დი. ხომ ხე­დავ, ახ­ლაც, ამ ამ­ბავს რომ ვიხ­სე­ნებ, ხე­ლე­ბი მი­კან­კა­ლებს. მა­ში­ნაც, ყელ­ში რა­ღაც მო­მაწ­ვა და მან­ქა­ნი­დან არ გა­და­ვე­დი. ვუ­თხა­რი: ახ­ლა­ვე, სა­ი­და­ნაც მო­მიყ­ვა­ნე, იმ ად­გი­ლას დამ­სვი-მეთ­ქი. მან­ქა­ნი­დან გა­და­ვი­და. ცოტა ხან­ში მისი დე­ი­დაშ­ვი­ლი მო­მად­გა და, - პა­ტა­რა გო­გო­სა­ვით ნუ იქ­ცე­ვით, ახ­ლა­ვე გად­მო­დი­თო! შემ­რცხვა. მერე დე­ი­და­მი­სი შე­მე­გე­ბა. არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი ქა­ლია. თურ­მე, მა­საც გარ­დაც­ვლი­ლი ჰყო­ლია შვი­ლი. ავ­ტირ­დი. ყვე­ლა­ფე­რი შავი მეც­ვა... რომ და­მი­ნა­ხა, გა­გიჟ­და სი­ხა­რუ­ლის­გან, გულ­ში ჩა­მიკ­რა. ცალ­კე გა­ვიყ­ვა­ნე, ყვე­ლა­ფე­რი ვუ­ამ­ბე...

- რო­გორც ვხვდე­ბი, დღეს ამ ად­ვო­კატ­თან ერ­თად ცხოვ­რობთ...

- დავ­რჩი, აბა, რა მექ­ნა?! 20 დღე­ში ფეხ­ზე და­მე­მარ­თა ნერ­ვის ან­თე­ბა, მერე ძვალ­მაც დაშ­ლა და­ი­წყო და ახლა სა­ო­პე­რა­ციო ვარ. ჩემი მე­სა­მედ გა­თხო­ვე­ბის ამ­ბა­ვი შვი­ლებ­მა ძა­ლი­ან მძი­მედ გა­და­ი­ტა­ნეს, მაგ­რამ უფალ­მა ხომ იცის, რომ ამის გა­კე­თე­ბას არ ვა­პი­რებ­დი?.. ვფიქ­რობ ხოლ­მე: ეტყო­ბა, რა­ღაც გო­ნე­ბა­ში მთლად კარ­გად ვერ მაქვს, თო­რემ ვერც ერთი ჭკუ­ა­თამ­ყო­ფე­ლი ამ­დენს ვერ გა­უძ­ლებ­და-მეთ­ქი. ახ­ლა­ხან ჩემი ძმა ჩა­მო­ვი­და ჩემს სა­ნა­ხა­ვად. მი­თხრა: ვე­რა­ვინ ვე­რა­ფე­რი და­გაკ­ლო და ამ კა­ხელ­მა ხომ ხე­დავ, რო­გორ და­გაგ­დო! ერ­თით ვიმ­შვი­დებ გულს, რომ 53 წლის ასაკ­ში მო­გი­ტა­ცა, თო­რემ ძა­ლი­ან გან­ვიც­დი­დი შენი გა­თხო­ვე­ბის ამ­ბავ­სო (იცი­ნის).

მინ­და, ყვე­ლა ქალი ბედ­ნი­ე­რი იყოს და ყვე­ლას ვუ­თხრა, რომ უფრო მე­ტად იზ­რუ­ნონ სა­კუ­თარ კე­თილ­დღე­ო­ბა­ზე. ყვე­ლამ მა­პა­ტი­ოს, მაგ­რამ არ მინ­და, ვნა­ხო ქალი, რო­მელ­ზეც ძა­ლა­დო­ბენ, რო­მე­ლიც სხე­ულს ყი­დის. ხომ შე­იძ­ლე­ბო­და, ცხოვ­რე­ბის რო­მე­ლი­მე ეტაპ­ზე უწე­სო­ბა­ზე მეც მე­ფიქ­რა, მაგ­რამ მერ­წმუ­ნეთ, ასე­თი რამ ჩემს გო­ნე­ბას არც გაჰ­კა­რე­ბია. თუ პა­ტი­ოს­ნად იცხოვ­რებ, შეძ­ლებ, სა­ბო­ლო­ოდ მა­ინც იპო­ვო ბედ­ნი­ე­რე­ბა. ბედ­ნი­ე­რე­ბაა, აბა, რა არის, როცა მე­უღ­ლე მე­უბ­ნე­ბა: ოღონდ გა­მი­ცი­ნე და ჩემ­თვის მნიშ­ვნე­ლო­ბა არ აქვს, ჯო­ხით ივლი თუ ჯო­ხის გა­რე­შეო?! ვფიქ­რობ, ყვე­ლა ქალი იმ­სა­ხუ­რებს ამ ბედ­ნი­ე­რე­ბას! მე რომ სა­კუ­თა­რი თა­ვის ფასი ცოტა ად­რე­ულ ასაკ­ში მცოდ­ნო­და, ასე არ გავ­წვალ­დე­ბო­დი.

ლიკა ქა­ჯა­ია

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)