დღეში ნახევარი მილიონი ადამიანი ონლაინთამაშით "ერთობა" - ვის არ აწყობს სათამაშო ბიზნესის რეგულაციების გამკაცრება საქართველოში

ჩვენს ქვეყანაში აზარტული თამაშები საკმაოდ გავრცელებულია. ალბათ თქვენც იცნობთ ადამიანებს, რომლებიც მუდმივად თამაშობენ და წაგებულის გასასტუმრებლად ოჯახიდან გააქვთ ყველაფერი - საყოფაცხოვრებო ნივთებიც კი. ასეთები ხშირად სახლ-კარსაც ყიდიან, რომ წაგებული თანხა გაისტუმრონ.

"ლუდომანია" - ასე უწოდეს მეცნიერებმა აზარტული თამაშებისადმი ავადმყოფურ ლტოლვას, რომელსაც არაერთი ადამიანი დაუღუპავს. ლუდომანიას ხშირად თან ახლავს დეპრესიული აშლილობა და ალკოჰოლიზმი, ამიტომ გასაკვირი სულაც არ არის, რომ ლუდომანები სხვებზე ხშირად ანგრევენ ოჯახს, კარგავენ სამსახურს და ყველაზე ახლობელ ადამიანებსაც კი პრობლემებს უქმნიან.

საქართველოში აზარტული თამაშები ოფიციალურადაა ნებადართული. უფრო მეტიც - ამ მხრივ ჩვენთან მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ლიბერალური კანონმდებლობაა. სწორედ ამიტომ, "ახალგაზრდა ფინანსისტთა და ბიზნესმენთა ასოციაცია" სათამაშო ბიზნესის რეგულირების გამკაცრებას მოითხოვს. პრობლემის არსში უკეთ გასარკვევად, ამ ორგანიზაციის ხელმძღვანელს, ნოდარ ჭიჭინაძეს შევხვდი.

- ბატონო ნოდარ, თუ არსებობს ციფრები და მონაცემები - რა მოგება აქვთ კაზინოებსა და სამორინეებს?

- ეს ძალიან გაუმჭვირვალე სფეროა. ძნელია მათი შემოსავლის დადგენა და იმის განსაზღვრა, თუ რა რაოდენობის კლიენტი ან რა შემოსავალი აქვთ სათამაშო დაწესებულებებს. ეს სფერო აბსოლუტურად თვითდინებაზეა მიშვებული. სახელმწიფო მხოლოდ მოსაკრებელს იღებს, სხვა არანაირი რეგულაცია, მოთხოვნა და სტანდარტი მათ მიმართ არ არსებობს. ამიტომ, ინფორმაციის არარსებობის გამო, მხოლოდ სავარაუდო ციფრებზე შეიძლება ვისაუბროთ. კაზინოს თითოეულ სათამაშო მაგიდაზე მოსაკრებელს იხდიან კვარტალში ერთხელ, 15-დან 30 ათას ლარამდე. თავდაპირველად კი, სამორინეს მოწყობისათვის 5-დან 10 მილიონ ლარამდე ესაჭიროება.

ეს გადასახადი ზღვაში წვეთია მათ შემოსავალთან შედარებით. ერთადერთი, რაც ამ შემოსავლის გაანგარიშებაში გვეხმარება, არის ამ კომპანიების ვებგვერდები, სადაც ონლაინ ჩანს, თუ რამდენი ადამიანი თამაშობს. ამ გათვლებზე დაყრდნობით სავარაუდო ციფრის გამოყვანაც შეიძლება და იმის თქმაც, რომ მილიონებზეა საუბარი. ჩვენ ამ საკითხზე ვმუშაობთ და მიღებულ შედეგებს ახლო მომავალში გავაცნობთ საზოგადოებას.

- ახლა მსოფლიოს ჩემპიონატი მიმდინარეობს და არნახული მოგება ნახეს ტოტალიზატორებმა, თანაც, მასში ხშირად არასრულწლოვნებიც მონაწილეობენ.

- მე მარტო ტოტალიზატორებზე არ გავამახვილებდი ყურადღებას, რადგან ეს ჯაჭვის მხოლოდ ერთი რგოლია. სათამაშო ბიზნესი იმიტომ არსებობს, რომ უმეტესობამ წააგოს: შეიძლება, მოიგოს ერთმა, მაგრამ წააგებს ათი. სინამდვილეში, გაცილებით მეტი ადამიანი თამაშობს და ეს არ ჩანს იმიტომ, რომ ისინი ონლაინსივრცეში თამაშობენ. აზარტული თამაშების საიტებს ყოველდღიურად ძალზე დიდი რაოდენობის სტუმარი ჰყავს. ამის დასადასტურებლად ერთ ფაქტს მოგიყვანთ: არსებობს ვებგვერდი, რომელიც სხვადასხვა საიტზე შემსვლელთა რაოდენობას ითვლის;

ჰოდა, საქართველოში ყველაზე მრავალრიცხოვან საიტებს შორის, პირველ ხუთეულში ყოველთვის არის სათამაშო კომპანიის ვებგვერდი, რომელსაც დღეში 100 ათასამდე მომხმარებელი ჰყავს. ასეთი მსხვილი მასშტაბის კიდევ რამდენიმე კომპანია არსებობს, მომცროებსაც თუ დავუმატებთ, მათი რაოდენობა დაახლოებით ოცამდე ადის. ალბათ დღეში საშუალოდ 500 ათასი იქნება იმ ადამიანების რიცხვი, ვინც სხვადასხვა ონლაინთამაშით "ერთობა". არსებობს დიდი ალბათობა, რომ ამ 500 ათასიდან ბევრი არასრულწლოვანიც იყოს, რადგან ონლაინთამაშებში რეგისტრაცია სრულიად უკონტროლოდ ხდება. თუ ევროპის სხვადასხვა ქვეყნის პრაქტიკას ავიღებთ, იქ სპეციალური ბაზა იქმნება შესაბამისი ხელმოწერითა და მონაცემებით ისევე, როგორც კომერციულ ბანკში ხდება.

იქ პრაქტიკულად გამორიცხულია, რომ არასრულწლოვანი შევიდეს აზარტული თამაშების საიტზე და ითამაშოს. ჩვენში კი არანაირი რეგულაცია და მოთხოვნა ამ სფეროში არ არსებობს.

- ამას წინათ ფინანსთა მინისტრმა, ნოდარ ხადურმა ეკონომიკის ზრდის ტემპის შენელება სათამაშო ბიზნესის ბრუნვის შემცირებით ახსნა. რას გვეტყვით ამის თაობაზე?

- გულახდილად გეტყვით: პირადი ნაცნობობა მაკავშირებს და დიდ პატივს ვცემ ნოდარ ხადურს, ვფიქრობ, რომ ის ერთ-ერთი საუკეთესო პროფესიონალია ამ სფეროში, თუმცა, ამ განცხადებას ვერანაირ ახსნას და ლოგიკას ვერ ვუძებნი. სათამაშო ბიზნესზე ვერასოდეს, ვერც ერთ ქვეყანაში ვერ იქნება დამოკიდებული ეკონომიკის ზრდა ან შენელება, რადგან ეს ბიზნესი ვერანაირ დოვლათსა და სიკეთეს ვერ ქმნის, ეს არის ჰაერში გაფანტული ფული: დავუშვათ, თქვენ გაქვთ 100 ლარი; იმის ნაცვლად, რომ რაღაც შეიძინოთ და ამით ეკონომიკაში მიზერული წვლილი მაინც შეიტანოთ, ამ ფულს აგებთ და ეს 100 ლარი ვიღაცის ჯიბეში მიდის. ასე რომ, ეკონომიკა აქედან ვერანაირ სარგებელს ვერ ნახულობს.

- სამაგიეროდ, ზოგიერთ ქვეყანაში თამაში საერთოდ აკრძალულია და აქ შემოდიან თურქები, აზერბაიჯანელები, სომხები, რომლებიც სამორინეებსა და კაზინოებში სოლიდურ თანხას ხარჯავენ.

- რელიგიური მოსაზრებებიდან გამომდინარე, ზოგიერთ ქვეყანაში სათამაშო ბიზნესი მართლაც აკრძალულია, მაგრამ მოდი, ლოგიკურად ვიმსჯელოთ: დავუშვათ, შემოვიდა აქ თურქი ან აზერბაიჯანელი და წააგო ათასი დოლარი; საკითხავია - სად მიდის ეს ფული? არანაირი სარგებელი მას ჩვენი ეკონომიკისთვის არ მოაქვს. ტურისტს შემოსავალი მაშინ მოაქვს, როცა შემოდის და ფულს ადგილობრივ ნაწარმში ხარჯავს. თუ აქ შემოსული თურქი ისევ თურქულ პროდუქციას შეიძენს, ეს ფული ავტომატურად ბრუნდება თურქეთში.

- ცნობილი ფაქტია, რომ მოწინავე ქვეყნებში სათამაშო ბიზნესზე მკაცრი რეგულაციებია დაწესებული, ჩვენი კანონი კი მათ მიმართ საკმაოდ რბილია.

- ჩვენგან განსხვავებით, განვითარებულ ქვეყნებში ამ ბიზნესზე მართლაც მკაცრი რეგულაციებია დაწესებული. ერთი წლის წინ ჩვენთანაც დაიწყო კამათი და მსჯელობა მკაცრ შეზღუდვებზე, მაგრამ შემდეგ ეს ყველაფერი ჩაჩუმდა. ჩვენ არ ვართ ამ ბიზნესის აკრძალვის მომხრე, არც ის გვინდა, რომ ვინმეს ფეხი დააჭირონ და გასრისონ, მაგრამ ის ჩარჩო, რომელიც აუცილებელია, უნდა არსებობდეს. შეგიძლიათ გადაამოწმოთ, ლომბარდებში რა მდგომარეობაა და ნახავთ, რამდენი ოჯახი გაუბედურდა აზარტული თამაშების გამო.

- ამბობენ - სათამაშო ბიზნესის ლობისტებმა და წარმომადგენლებმა დიდი ფული დახარჯეს, რომ ეს თემა მიეჩქმალათო...

- ჭორის დონეზე ეს მეც მსმენია, მაგრამ დამტკიცება რთულია. თუმცა ფაქტია, რომ ძალიან მალე მიიჩქმალა აჟიოტაჟი, რომელიც ამ თემაზე მსჯელობას მოჰყვა. მერე კი ყველა გაჩუმდა. ამ ინფორმაციას ვერც დავამტკიცებ და ვერც უარვყოფ, მაგრამ მეც მსმენია, რომ რამდენიმე ადამიანმა დიდი თანხა მიიღო, რომ ამ თემაზე მსჯელობა შეჩერებულიყო. ლაპარაკი იყო იმაზეც, რომ კაზინოები და სამორინეები ქალაქგარეთ გაეტანათ. აქაც, ველოსიპედის თავიდან გამოგონება სულაც არ არის საჭირო: ცივილიზებულ ქვეყნებში სპეციალური ზონებია გამოყოფილი სათამაშო ბიზნესისთვის და არა ისე, როგორც ჩვენთანაა - ყოველ ნაბიჯზე და ყველაზე ხალხმრავალ ადგილებში გაფანტული - იქ, სადაც მეტროს სადგურები და სასწავლო დაწესებულებებია... დიდია ცდუნება, რომ როდესაც ადამიანს რაღაც თანხა აქვს, შევიდეს და დახარჯოს. შედეგი როგორი იქნება?

- რომ არაფერი ვთქვათ იმაზე, რომ ადამიანი მიჯაჭვული ხდება სათამაშო აპარატზე.

- დიახ, ადამიანი ხდება თამაშზე დამოკიდებული, ასოციალური; მას უჩნდება სურვილი, მანია, როგორმე უკან დაიბრუნოს წაგებული თანხა. ამ ჭაობში ეშვება და იქიდან ვეღარ ამოდის. ლუდომანია ნარკომანიაზე არანაკლებ მძიმე სენია. ვიცნობ ადამიანებს, რომლებმაც სხვა მავნე ჩვევები გაცილებით იოლად დათმეს, ონლაინთამაშს კი ვერანაირად ვერ ეშვებიან. ამიტომ მიმაჩნია, რომ ეს თამაშები უნდა შეიზღუდოს და მკაცრად დარეგულირდეს. დამერწმუნეთ ამ ბიზნესის შემოსავლის მთავარი წყარო სწორედ ონლაინთამაშებია. მოზარდებს თამაში მკაცრად უნდა აეკრძალოთ, რადგან თუ არასრულწლოვანმა წააგო თანხა, მას უჩნდება შიში, რომ მშობლებმა არ გაიგონ, მერე, მოგების იმედით, ისევ თამაშობს და ეს მანქანა თანდათან ითრევს. ქვეყანაში არ უნდა გვყავდეს ხალხი, რომელიც ვალის გამო ყიდის ქონებას და ეს პრობლემაც სახელმწიფომ უნდა მოაგვაროს.

P.S. ამ პრობლემის შესახებ კომენტარი საქართველოს პარლამენტის დარგობრივი ეკონომიკისა და ეკონომიკური პოლიტიკის კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილეს, თემურ მაისურაძეს ვთხოვეთ, რომელმაც გვითხრა: ამ თემაზე მსჯელობა მართლაც დაიწყო პარლამენტში, რაც კობა დავითაშვილის ინიციატივა იყო. მას აჰყვნენ არასამთავრობო ორგანიზაციები და მივიღეთ ერთობლივი გადაწყვეტილება, რომ შექმნილიყო სამუშაო ჯგუფი. ამ ჯგუფს უნდა წარმოედგინა კონკრეტული, ჩამოყალიბებული ხედვა სათამაშო ბიზნესის მოწყობის შესახებ, თუმცა, მათ კონკრეტული არაფერი წარმოუდგენიათ და ეს საკითხი ჯერჯერობით ღიაა. ალბათ ეს იმის ბრალიცაა, რომ კობა დავითაშვილმა შეწყვიტა პოლიტიკური აქტივობა საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ.

ჩემი აზრით, სათამაშო ბიზნესს შეზღუდვები უნდა დაუწესდეს, თუმცა, მისი აკრძალვა კარგს არაფერს მოგვიტანს, იმიტომ, რომ ქვეყნებში, სადაც აზარტული თამაშები აკრძალულია, პროცესები იატაკქვეშეთში გადადის და უფრო დიდ კრიმინალთანაა დაკავშირებული. ერთი მხრივ, ახალგაზრდები უნდა დავიცვათ ამ მავნე ჩვევისაგან და მეორე: თუ ვინმეს დიდი ფული აქვს, ჩამოდის საქართველოში და უნდა დახარჯოს, - რატომაც არა?!. ჩვენ უნდა ვიფიქროთ, რა ვარიანტი აჯობებს ჩვენი ქვეყნისთვის, მისი მომავლისათვის.

ხათუნა ჩიგოგიძე, ჟურნალი ”გზა”