Ambebi.ge-სთვის ექ­სკლუ­ზი­უ­რად მი­ცე­მულ ინ­ტერ­ვი­უს - "მსოფ­ლიო დო­ნის აღ­მო­ჩე­ნა ხა­რა­გა­უ­ლის ნაკ­რძალ­ში - გი­გან­ტუ­რი ადა­მი­ა­ნის ძვლე­ბი და "დის­ქა­ვე­რის" 5-კა­ცი­ა­ნი ექ­სპე­დი­ცია სა­ქარ­თვე­ლო­ში", დიდი რე­ზო­ნან­სი მოჰ­ყვა. ამას­თან, ის სტა­ტია არა­ერ­თმა ქარ­თულ­მა თუ უცხო­ურ­მა ინ­ტერ­ნეტ­გა­მო­ცე­მამ მთა­ვარ გვერ­დებ­ზე გა­ნა­თავ­სა. ქარ­თულ-ბრი­ტა­ნუ­ლი ჯგუ­ფი, რო­მე­ლიც ამ აღ­მო­ჩე­ნის კვალ­დაკ­ვალ 8 ივ­ნისს ბორ­ჯო­მი-ხა­რა­გა­უ­ლის ეროვ­ნუ­ლი პარ­კის­კენ და­ად­გა გზას, რამ­დე­ნი­მე დღეა, რაც ექ­სპე­დი­ცი­ი­დან დაბ­რუნ­და და Ambebi.ge მათ კვლა­ვაც ექ­სკლუ­ზი­უ­რად გა­ე­სა­უბ­რა, - ახლა უკვე ნა­ნა­ხის შე­სა­ხებ სა­კუ­თა­რი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბი გაგ­ვი­ზი­ა­რეს.

ერეკ­ლე ჯუ­ლა­ყი­ძე, ბი­ო­ლო­გი, პრო­ფე­სო­რი, მოგ­ზა­უ­რი, ექ­სპე­დი­ცი­ის წევ­რი:

- ჩვე­ნი მთავ­რი მი­ზა­ნი იყო, 2008 წელს გავ­ლი­ლი გზა ხე­ლახ­ლა გაგ­ვევ­ლო. გვე­ნა­ხა ად­გი­ლე­ბი, სა­დაც წლე­ბის წინ აღ­მო­ჩე­ნე­ბი გვქონ­და. უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბი არც მა­შინ და არც ახლა ვი­ყა­ვით, რომ იქ რა­ი­მე გაგ­ვე­თა­ხა­რა და გარ­კვე­უ­ლი ტი­პის სა­მუ­შაო გვე­წარ­მო­ე­ბი­ნა, მაგ­რამ 2008 წელს ამის შე­სა­ხებ არ ვი­ცო­დით და დაზ­ვერ­ვი­თი სა­მუ­შა­ოს სა­ხით, ცოტა მა­ინც გავ­თხა­რეთ.

"დი­ქა­ვე­რიმ" ყვე­ლა­ფე­რი გა­და­ი­ღო, ის ჩვენს ძველ გა­და­ღე­ბულ კად­რებ­საც გა­მო­ი­ყე­ნებს, რო­მე­ლიც მო­მა­ვალ­ში და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ ადა­მი­ა­ნებ­სა და შე­სა­ბა­მის ინ­სტი­ტუ­ტებს ახა­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რი კვლე­ვის­თვის იმ­პულსს მის­ცემს. პრინ­ციპ­ში, უკვე და­ინ­ტე­რეს­დნენ და მა­სა­ლა მან­ჩეს­ტე­რის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის მო­ლე­კუ­ლურ-ბი­ლო­გი­უ­რი გე­ნე­ტი­კის ლა­ბო­რა­ტო­რი­ა­ში გავ­გზავ­ნეთ, სა­ი­და­ნაც 10 დღე­ში პა­სუ­ხი ჩა­მოგ­ვი­ვა.

- ანუ გვე­ტყვი­ან, არის თუ არა ეს ძვლე­ბი ადა­მი­ა­ნის?

- დიახ. შევ­თან­ხმდით იმა­ზეც, რომ ეს კვლე­ვა გაგ­რძელ­დე­ბა და მას­ში ფარ­თო სპექტრის სპე­ცი­ა­ლი­ტე­ბიც ჩა­ერ­თვე­ბი­ან, რომ­ლე­ბიც მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხვა კუ­თხე­ში მუ­შა­ო­ბენ და თა­ვის საქ­მის აღი­ა­რე­ბუ­ლი სპე­ცი­ა­ლი­ტე­ბი არი­ან. ეს არის ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი რამ, რაც 2014 წლის ექ­სპე­დი­ცი­ას მოჰ­ყვა.

ამას­თან, რაც მთავ­რია, მსოფ­ლიო ამ ფილ­მით კი­დევ ერთხელ შე­ი­ტყობს სა­ქარ­თვე­ლოს შე­სა­ხებ, მისი მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი ბუ­ნე­ბი­სა და ლან­დშაფ­ტე­ბის შე­სა­ხებ და ამის შემ­დეგ აქ უამ­რა­ვი ტუ­რის­ტი ჩა­მო­ვა.

- სა­ნამ ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის დას­კვნა იქ­ნე­ბა, რო­გორ ფიქ­რობთ, - აღ­მო­ჩე­ნი­ლი ძვლე­ბი ეკუთ­ვნის თუ არა ადა­მი­ანს?

- რა თქმა უნდა, ეკუთ­ვნის. ამა­ში 100 პრო­ცენ­ტით ვარ დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი და ეჭვი ერთი წუ­თი­თაც არ მე­პა­რე­ბა.

ოთარ ბა­ღა­თუ­რია, ის­ტო­რი­კო­სი:

- ჩემი მი­ნი­მა­ლუ­რი მი­ზა­ნი მსოფ­ლი­ოს მას­შტა­ბით, ამა თუ იმ ფორ­მით, სა­ქარ­თვე­ლოს პო­პუ­ლა­რი­ზა­ცი­აა. ეს მი­ზა­ნი მიღ­წე­უ­ლია და კი­დევ პერ­სპექ­ტი­ვა­ში სხვა პრო­ექ­ტე­ბის ("დის­ქა­ვე­რის" ფორ­მა­ტის) გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის შან­სე­ბიც გაჩ­ნდა.

აკ­ლდა­მა ჩან­გრე­უ­ლია, ამი­ტომ ძვლე­ბი­სა და მი­წის ნა­წი­ლის აღ­რე­ვა მოხ­და... გა­მო­ით­ქვა ვა­რა­უ­დი, რომ აკ­ლდა­მის დუ­ღა­ბი შე­საძ­ლოა, კვერ­ცხის ცი­ლა­საც შე­ი­ცავ­დეს. იქვე მო­შო­რე­ბით არის გან­მარ­ხე­ბუ­ლი ძვლე­ბი, რომ­ლე­ბიც ქვებს არის შეზ­რდი­ლი... მოკ­ლედ, ძალ­ზე მრა­ვალ­მხრი­ვი კვლე­ვის­თვის­თვის არ­სე­ბობს სა­ფუძ­ვე­ლი­ა­ნი ას­პა­რე­ზი. გაჩ­ნდა ასე­ვე პა­ლე­ონ­ტო­ლო­გი­უ­რი კვლე­ვის ინ­ტე­რე­სიც, მაგ­რამ ნე­ბის­მი­ერ შემ­თხვე­ვა­ში, ჯერ შე­დე­გებს უნდა და­ვე­ლო­დოთ.

- მა­ინც რა პე­რი­ოდს უნდა მი­ე­კუთ­ვნე­ბო­დეს ის ყვე­ლა­ფე­რი?

- ნა­ტაძ­რა­ლი ად­რექ­რის­ტი­ა­ნუ­ლი პე­რი­ო­დი­საა, ქრის­ტი­ა­ნო­ბის მი­ღე­ბი­დან პირ­ვე­ლი სა­უ­კუ­ნე­ე­ბი­ის. ასე­ვე არის ქვის გზა, რო­მელ­საც თა­მა­რის პე­რი­ოდს მი­ა­კუთ­ვნე­ბენ... ლე­გენ­დის თა­ნახ­მად, ვარ­ძი­ი­დან მარ­თლაც გად­მო­უყ­ვა­ნი­ათ რი­ტუ­ა­ლუ­რი ქვის გზა, რო­მე­ლიც თა­მარ­მა აა­შე­ნე­ბი­ნა. გზა იქი­დან და­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში გა­და­დის. ეს ყვე­ლა­ფე­რი შე­იძ­ლე­ბა, გვი­ან­დე­ლი ლე­გენ­და იყოს, ხოლო რე­ა­ლუ­რად, ეს ბრტყე­ლი ფი­ლე­ბი შე­საძ­ლოა, გე­ო­ლო­გი­უ­რი წარ­მო­ნაქ­მნიც იყოს...

- მოკ­ლედ, სე­რი­ო­ზუ­ლად გა­მო­საკ­ვლე­ვი ობი­ექ­ტია...

- დიახ, სა­ჭი­როა, მუდ­მივ­მოქ­მე­დი ბა­ნა­კის და­ბი­ნა­ვე­ბა, რომ იმუ­შა­ონ არ­ქე­ო­ლო­გებ­მა, პა­ლე­ონ­ტო­ლო­გებ­მა, გე­ო­ლო­გებ­მა, ქარ­თვე­ლებ­მა და უცხო­ე­ლებ­მაც. სა­ფუძ­ვლი­ა­ნი კვლე­ვა უნდა ჩა­ტარ­დეს. უნდა ვი­ცო­დეთ, რა აღ­მო­ვა­ჩი­ნეთ...

ჟურ­ნა­ლის­ტი ლელა ნი­ნუა, რო­გორც უკვე იცით, ექ­სპე­დი­ცი­ის ერ­თა­დერ­თი ქალ­ბა­ტო­ნი წევ­რი გახ­ლდათ რო­გორც 2008 წელს, ისე ახლა - 2014-ში, რო­მე­ლიც "დის­ქა­ვე­რე­ლებ­მა" სა­კუ­თა­რი ფილ­მის თა­ნა­ავ­ტო­რად გა­მო­ა­ცხა­დეს... ის არ შე­უ­შინ­და გზის სირ­თუ­ლეს და და­უ­ფიქ­რებ­ლად ურ­თუ­ლეს პე­რი­მეტრს და­ად­გა:

- სე­რი­ო­ზუ­ლი სირ­თუ­ლე­ე­ბის დაძ­ლე­ვა მოგ­ვიხ­და, - წვი­მა, მდი­ნა­რის ფე­ხით გა­და­ლახ­ვა, სი­ცი­ვე, შიმ­ში­ლი, უძი­ლო­ბა - ყვე­ლა­ფე­რი გა­მოვ­ცა­დეთ, თუმ­ცა ბედ­ნი­ე­რი ვარ, რომ ვი­ყა­ვი სა­ო­ცარ პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლებ­თან ერ­თად, სე­რი­ო­ზუ­ლი სკო­ლა გა­ვი­ა­რე...

- რას გვე­ტყვი უცხო­ელ კო­ლე­გებ­ზე?

- "დის­ქა­ვე­რის" ჯგუ­ფი ასე იყო წარ­მოდ­გე­ნი­ლი: ბრი­უს ფე­ნე­ტო­ნი - ეზო­თე­რი­კი, უც­ნა­უ­რი მოვ­ლე­ნე­ბის მის­ტი­კუ­რი ფე­ნო­მე­ნე­ბის ექ­სპერ­ტი. წლე­ბია ამ თე­მა­ზე მუ­შა­ობს, მოგ­ზა­უ­რობს მსოფ­ლი­ო­ში - და­კარ­გულ ქა­ლა­ქებს ეძებს. ამა­ვე დროს არის გა­და­ცე­მის წამ­ყვიც. ამ­ჯე­რად ის "დის­ქა­ვე­რის" დირ­ქტო­რის, პრო­დი­უ­სე­რის, ოპე­რა­ტო­რის, რე­ჟი­სო­რი­სა და სცე­ნა­რის ავ­ტო­რის - სე­ფან მი­ზე­ლე­სის მოწ­ვე­ვით ჩა­მო­ვი­და. სტე­ფა­ნიც ჩვენ­თან ერ­თად იყო. ჯგუფ­ში ასე­ვე მოწ­ვე­უ­ლი გახ­ლდათ სამ­ხედ­რო ექი­მი - მაიკ ნე­და­მი - ამა­ვე დროს სპეც­და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის რაზ­მის მწვრთნე­ლი. ჯგუფ­ში იყო ხმის რე­ჟი­სო­რი - მარ­ტინ ჩეს­კუ. მათი მი­ზა­ნი გახ­ლდათ, სა­კუ­თა­რი თვა­ლით ენა­ხათ ყვე­ლა­ფე­რი და კა­მე­რი­თაც და­ე­ფიქ­სი­რე­ბი­ნათ...

2008 წელს, იმ ად­გილს, პირ­ვე­ლად რომ ვეწ­ვი­ეთ, ყუ­რა­დღე­ბა არ მიგ­ვიქ­ცე­ვია იმის­თვის, რომ იქ კარ­გად და­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი ქვის უზარ­მა­ზა­რი ლო­დე­ბი იყო. ბრი­უ­სის ვა­რა­უ­დით, ისი­ნი იმა­ზე მი­ა­ნიშ­ნებს, რომ იქ კა­რად გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი ქა­ლა­ქი უნდა ყო­ფი­ლი­ყო, რო­მელ­საც ლო­დე­ბით მო­პირ­კე­თე­ბუ­ლი ასას­ვლე­ლი ჰქონ­და. არ და­გა­ვი­წყდეთ, რომ ეს ყვე­ლა­ფე­რი ზღვის დო­ნი­დან 2300 მეტრზე ხდე­ბა. დღემ­დე უც­ნო­ბია იქ არ­სე­ბუ­ლი ეკ­ლე­სი­ის აგე­ბის თა­რი­ღიც. მა­შინ არც თა­ღი­სე­ბუ­რი სა­მარ­ხი შეგ­ვიმ­ჩნე­ვია, ამა­ზე ახლა ბრი­უს­მა მიგ­ვაქ­ცე­ვი­ნა ყუ­რა­დღე­ბა. მოკ­ლედ, მისი აზ­რით, ეს ად­გი­ლი, ყვე­ლა პა­რა­მეტ­რით, ნა­ქა­ლა­ქარ­ზე მი­უ­თი­თებს. დავ­რწმუნ­დით, რომ "დის­ქა­ვე­რის" წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბის­თვის სირ­თუ­ლე არ არ­სე­ბობ­და, ისი­ნი სულ მუ­შა­ობ­დნენ. ის კი არა, ბრი­უ­სი ამ­ბობ­და, მსგავ­სი ექ­სპე­დი­ცი­ის გა­და­ღე­ბა მისი ოც­ნე­ბა ყო­ფი­ლა და ეს ოც­ნე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში აიხ­დი­ნა. გა­და­ღე­ბა­ზე ჯუნ­გლებ­ში ვა­პი­რებ­დი წას­ვლას, მაგ­რამ აქეთ გა­მო­ვემ­გზავ­რე, რა­საც არ ვნა­ნო­ბო. ის სე­რი­ო­ზუ­ლად და­ა­ინ­ტე­რეს­და ქა­ნებ­ში გან­მარ­ხე­ბუ­ლი ძვლე­ბით. მსგავ­სი რამ მსოფ­ლი­ოს მას­შტა­ბით, იშ­ვი­ა­თი სა­ნა­ხა­ვია, რაც სა­ვა­რა­უ­დოდ, კლი­მა­ტურ­მა ცვლი­ლე­ბებ­მა გა­მო­იწ­ვი­აო.

- რამ­დე­ნი დღე დას­ჭირ­და ამ­ჟა­მად ას­ვლას?

- 2 დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში ავ­დი­ო­დით, იქ 2 დღე დავ­ყა­ვით და ჩა­მოს­ვლა­საც 2 დღე მო­ვან­დო­მეთ. ვი­მე­ო­რებ, მსგავ­სი გუნ­დუ­რი მუ­შა­ო­ბის პრინ­ცი­პი ჯერ არ მი­ნა­ხავს. მი­ხა­რია და ბედ­ნი­ე­რი ვარ, რომ ასე­თი რამ რე­ა­ლუ­რად ვნა­ხე. ისი­ნი პა­ტივს სცემ­დნენ ჩე­ვენს აზრს, ყვე­ლა­ფერ­ზე კო­მენ­ტარს მა­კე­თე­ბი­ნებ­დნენ. ბრი­უსს აქვს თა­ვი­სი ფო­რუ­მი და რო­გორც ვიცი, სა­ქარ­თვე­ლო­ზე სა­უ­ბარს მან იქ უკვე სე­რი­ო­ზუ­ლი ად­გი­ლი და­უთ­მო. მან მე ფილ­მის თა­ნა­ავ­ტო­რად გა­მო­მა­ცხა­და.

- ამ მოგ­ზა­უ­რო­ბი­სას რა­ი­მე უც­ნა­უ­რი ამ­ბა­ვი ხომ არ შე­გემ­თხვათ?

- რო­დე­საც უკან ვბრუნ­დე­ბო­დით, თით­ქმის დაშ­ვე­ბუ­ლე­ბი ვი­ყა­ვით, ტუ­რის­ტე­ბის­თვის სპე­ცი­ა­ლუ­რად გან­კუთ­ვნილ ად­გილ­ზე, ზეს­ტა­ფო­ნის მარ­გვე­თი­სა და უბი­სას ეპარ­ქი­ის წმინ­და გი­ორ­გის ტაძ­რის მღვდე­ლი პან­ტე­ლე­ი­მო­ნი (შვი­ლებ­თან ერ­თად იყო ამო­სუ­ლი) შეგ­ვხვდა. მას ბრი­უს­მა მისი სიზ­მრის შე­სა­ხებ უამ­ბო, გარ­დაც­ვლილ­მა მე­უღ­ლემ სიზ­მრში უთხრა, სა­ქარ­თვე­ლო­ში რომ წახ­ვალ, და­ლოც­ვი­ლი იქ­ნე­ბიო... ალ­ბათ ჩემი გარ­დაც­ვლი­ლი მე­უღ­ლე ამა­ზე მი­ა­ნიშ­ნებ­და, რაც აქ ვნა­ხეო. - არა, ამა­ზე არ მი­უ­თი­თებ­და, აქვე მდი­ნა­რე ჩა­მო­დის და ახლა უნდა მოგ­ნათ­ლოო. კა­თო­ლი­კე ბრი­უს­მა და­უ­ფიქ­რებ­ლად თან­ხმო­ბა გა­ნუ­ცხა­და. ნათ­ლი­ე­ბი მე და პრო­ფე­სო­რი ოთარ ბა­ღა­თუ­რია გახ­ლდით. ასე გახ­და ეკ­ვა­დო­რე­ლი ბრი­უ­სი მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი ან­დრია... ას­ვლი­სას ვამ­ბობ­დით, რომ ჩვენ ერთი გუნ­დი ვარ­თო და ჩა­მოს­ვლი­სას ვთქვით, რომ ჩვენ ერთი ოჯა­ხი ვი­ყა­ვით. ბრი­უს­მა სა­ქარ­თვე­ლო­ში ასე შე­ი­ძი­ნა მშობ­ლე­ბი. ჩვენ­თან ერ­თად ასე­ვე იყ­ვნენ - გოგი ვარ­ძე­ლაშ­ვი­ლი და თენ­გო წა­ქა­ძე. ამას­თან, მად­ლო­ბა მინ­და, გა­და­ვუ­ხა­დო დე­პუ­ტატ გია ცა­გა­რე­იშ­ვილ­სა და ლელა რა­ზი­კაშ­ვილს იმ თა­ნად­გო­მის­თვის, რაც ჩვე­ნი ჯგუ­ფის­თვის გას­წი­ეს.

ლალი ფა­ცია

სპე­ცი­ა­ლუ­რად "ამ­ბე­ბი.გე"-სთვის

იხი­ლეთ ფო­ტო­გა­ლე­რეა

ასე­ვე იხი­ლეთ: მსოფ­ლიო დო­ნის აღ­მო­ჩე­ნა ხა­რა­გა­უ­ლის ნაკ­რძალ­ში - გი­გან­ტუ­რი ადა­მი­ა­ნის ძვლე­ბი და "დის­ქა­ვე­რის" 5-კა­ცი­ა­ნი ექ­სპე­დი­ცია სა­ქარ­თვე­ლო­ში (ექ­სკლუ­ზი­ვი)