31
მაისიდღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი
ქართულ ინტერნეტსივრცეში უამრავი საინფორმაციო პორტალი გამოჩნდა, რომლებიც მკითხველის მოსაზიდად ყველაფერს აკეთებენ, გარდა პროფესიული საქმიანობისა - ისინი თავს ახალი ამბებისა თუ საავტორო მასალების ქურდობით ირჩენენ. რამდენად შეიძლება ეწოდოს მედიასაშუალება ადამიანთა ჯგუფს, რომლებსაც არ აქვთ უნარი, გააშუქონ ახალი ამბები და წერონ სტატიები, ამას მკითხველი თავად განსჯის, რაც შეეხება კანონს, ის საავტორო მასალების ქურდების დასჯას ითვალისწინებს.
რა მექანიზმები არსებობს საქართველოში საავტორო უფლებების დასაცავად? რა სანქციები ემუქრებათ საავტორო უფლებების დამრღვევებს და რა პრობლემები იკვეთება ამ კუთხით საქართველოში? ამ საკითხებზე ambebi.ge საქართველოს საავტორო უფლებათა ასოციაციის ხელმძღვანელს, გიგა კობალაძეს ესაუბრა.
- ინტერნეტში საავტორო მასალების მოპარვის ფაქტები გახშირდა. საიტების უმრავლესობა "მეკობრეობის" ხარჯზე არსებობს. რა მექანიზმებია საქართველოში ინტერნეტში საავტორო უფლებების დასაცავად?
- ეს საკმაოდ დიდი პრობლემაა, რაც ონლაინ-სივრცეს და ინტერნეტს ეხება. ამ პრობლემის მოგვარებაში, როგორც წესი, ჩართულია მთელი სახელმწიფო აპარატი. საგულისხმოა, რომ მხოლოდ სანქციების ამოქმედება, რაიმე სადამსჯელო ღონისძიებების გატარება, ალბათ შედეგს ნაკლებად გამოიღებს, თუ ამას არ დაეხმარა საზოგადოების ცნობიერების გაზრდა. თავად დამრღვევმა ნათლად უნდა იცოდეს და ინფორმირებული უნდა იყოს, რომ კონკრეტული ქმედებით არღვევს სხვის უფლებას, იპარავს სხვის ინტელექტუალურ საკუთრებას და ამისთვის მას შეიძლება, დაეკისროს კონკრეტული პასუხისმგებლობა. არის შემთხვევები, როდესაც ასეთი დარღვევების შესახებ არ იციან, განზრახვასთან არ გვაქვს საქმე.
- საავტორო უფლებების დამრღვევ მედიასაშუალებებთან მუდმივად გვაქვს კონტაქტი, ხდება მათი გაფრთხილება, მაგრამ ინფორმაციის ან სტატიის უნებართვოდ გადატანა ისევ გრძელდება.
- ამ შემთხვევაში, თქვენ უნდა მიმართოთ კონკრეტულ ზომებს, მაგალითად სასამართლოს. ერთი პრევენციული სასამართლო პროცესი უნდა აწარმოოთ, რომელიც აუცილებლად გახდება სხვა დამრღვევებისთვის პრევენციის მატარებელი. ეს სასამართლო პროცესი გამოიღებს შედეგს, რომ მოხდება ინფორმირება და ისინი მოერიდებიან დარღვევას. თქვენ შეგიძილათ ასევე მოითხოვოთ ჯარიმის გადახდაც, კომპენსაციის დაკისრება, რაც შეიძლება ასევე იყოს ასეთი დარღვევების აღმოფხვრის მექანიზმი. ზოგადად, საავტორო უფლებებისა და ინტელექტუალური საკუთრების დაცვაში მთავარ როლს თამაშობს უფლების მფლობელი. თავად უფლების მფლობელმა უნდა იაქტიუროს, დააფიქსიროს დარღვევა, მიმართოს ყველა სათანადო უწყებას და მოითხოვოს რეაგირება. უფლების მფლობელის რეაგირების გარეშე, წარმატების მიღწევა თითქმის წარმოუდგენელია.
- დავიჯეროთ, რომ უფლებების დამრღვევების რაღაც ნაწილი არაინფორმირებულია? თუ შეიძლება განვმარტოთ, რისი უფლება არ აქვთ ინტერნეტპორტალების მფლობელებს. რა არ უნდა გააკეთონ მათ?
- არსებობს, ე.წ. ექსკლუზიური უფლება, როდესაც, ესა თუ ის მედიასაშუალება საკუთარ პროდუქტს ქმნის, ამ პროდუქტის გამოყენებისთვის მან შეიძლება დააწესოს კონკრეტული საზღაურის გადახდა და აუკრძალოს სხვას საკუთარი შექმნილი მედიაპროდუქტის გამოყენება კონკრეტული საზღაურის გარეშე. თუმცა საავტორო უფლება ფაქტებზე და მოვლენებზე არ ვრცელდება. მაგალითად, თუ სადმე მიწისძვრა მოხდა და რომელიმე სააგენტომ პირველმა გააშუქა, მას ვერ ექნება უფლება, რომ ამ ინფორმაციის მიწოდება საზოგადოებისთვის აუკრძალოს სხვა საინფორმაციო საშუალებას.
- როგორია კანონმდებლობა ამ კუთხით? საჭიროებს თუ არა დახვეწას საავტორო უფლებების უკეთ დაცვის თვალსაზრისით?
- ეს არის კანონი "საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ", რომელიც მიღებული გვაქვს 1999 წლიდან. ამ კანონის თანახმად, შევუერთდით საერთაშორისო კონვენციებსაც. საკანონმდებლო თვალსაზრისით, საქართველოში საკანმონმდებლო სივრცე სრულად არის ჰარმონიზირებული ევროპის კავშირის კანონმდებლობასთან.
- ანუ კანონმდებლობა სრულად არის დახვეწილი, რომ საქართველოში ავტორის უფლებები დაცული იყოს?
- რა თქმა უნდა, კანონმდებლობა საკმაოდ დეტალურად ითვალისწინებს ყველა იმ მექანიზმს, რისი გამოყენების შემთხვევაშიც შესაძლებელია ავტორმა საკუთარი თავი დაიცვას, აღიდგინოს დარღვეული უფლება. გარდა ამისა, კანონმდებლობით დაწესებულია კონკრეტული საჯარიმო სანქციები, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით დაწესებულია საავტორო უფლების დარვევისთვის ჯარიმა, პირველ შემთხვევაში 500-დან 3000 ლარამდე, მეორე შემთხვევაში 3000-დან 5000 ლარამდე. უფრო მეტიც, იმ შემთხვევაში, თუ დარღვევით დამრღვევმა მიიღო განსაკუთრებით დიდი ოდენობით შემოსავალი, (რაც ჩვენი კანონმდებლობით არის 5000 ლარი და ზემოთ) მაშინ, სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობაც კი დგება. მიუხედავად იმისა, რომ კანონმდებლობაში ეს ჩანაწერები არსებობს, არ ხდება ამ კანონის იმპლემენტაცია, ანუ რეალურ ცხოვრებაში გატარება. დარღვევის შემთხვევაში, სახელმწიფოს შესაბამისმა ორგანოებმა უნდა ისარგებლონ ამ ნორმებით. ზოგ შემთხვევაში დააჯარიმონ დამრღვევი, ზოგ შემთხვევაში სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობაც დადგეს დამრღვევის მიმართ. აქ პრობლემაა, რომ სახელმწიფო თავისი სამართალდამცავი ორგანოების მეშვეობით დღემდე ვერ ახერხებს განახორციელოს ამ კანონის აღსრულება.
- რას აკეთებს თქვენი ასოციაცია ავტორთა უფლებების დაცვის კუთხით?
- ჩვენი ასოციაციის ძირითადი საქმიანობა არ არის დარღვევებთან ბრძოლა, უფლების დაცვა, რაიმე სანქციის გამოყენება, თუნდაც სასამართლოში წასვლა. ჩვენი ასოციაცია შექმნილია იმისათვის, რომ მოახდინოს ლიცენზირება, გასცეს ნებართვები ავტორების სახელით საავტორო უფლების გამოყენებაზე. გამომყენებლებისგან შეაგროვოს საავტორო ჰონორარები და გამოყენების პროპორციულად გაუნაწილოს ეს ჰონორარი ავტორს. ეს არის ძირითადი საქმიანობა. თუმცა, რა თქმა უნდა, ჩვენ ჩართულები ვართ დაცვის პროცესში. სამი წლის განმავლობაში ავტორების სახელით სასამართლოში 300-ზე მეტი დავა ვაწარმოეთ. უმეტესი დავები მორიგებით დამთავრდა, როდესაც თავად დამრღვევის მიერ ავტორისთვის სასარგებლო გადაწყვეტილება იქნა მიღებული, დიდი ნაწილი დამთავრდა ავტორების სასარგებლოდ, მათ მოიგეს დავები და თითქმის არ არის პრეცედენტი, რომ ავტორს წაეგო სასამართლო. შემდეგ ხდება კომპენსაციის დაკისრება და საავტორო ჰონორარის ანაზღაურება დარღვეული საავტორო უფლებისთვის.
იმისათვის, რომ საავტორო უფლებების დაცვა გაუმჯობესდეს, მათ შორის მედიის თვალსაზრისით, ყველა მხარემ, ვინც ამ ურთიერთობაში არის ჩართული, თანაბრად უნდა იტვირთოს ეს ვალდებულება. უნდა იყოს აქტიური თავად უფლების მფლობელი - მედია საშუალება, ვისი უფლებაც შეიძლება დაირღვეს. მან ინფორმაცია უნდა მიიტანოს ყველა სათანადო უწყებამდე (შსს, ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური). აქტიური უნდა იყოს ჩვენი ასოციაცია იმ კუთხით, რაც მას ევალება და რაც ყველაზე მთავარია, უნდა იყოს აქტიური და ადექვატური ქმედებით უნდა დაუპირისპირდეს ასეთ დარღვევებს სახელმწიფო, მთელი თავისი სტრუქტურების მეშვეობით.
Ambebi.ge, Kvirispalitra.ge, Marao.ge, Interpressnews.ge, Bpn.ge, Adami.ge, Reitingi.ge, Palitratv.ge, Mkurnali.ge, Astrologi.ge, Sportall.ge, - ეს ის საიტებია, საიდანაც მასალები სხვა პორტალებს ყველაზე ხშირად გადააქვთ იმის მიუხედავად, რომ ჰოლდინგის ვებგვერდებზე გამოქვეყნებული პუბლიკაციები პორტალის ინტელექტუალურ საკუთრებას წარმოადგენს და დაცულია კანონმდებლობით.
მასალების გამოქვეყნების პირობებში, რომელიც მედიასახლის ყველა საიტს ყოველი სტატიის ქვეშ გარკვევით აქვს მითითებული, წერია, რომ
ყველა სახის საინფორმაციო საშუალებებში მათი გამოყენება ბეჭდვით ან ინტერნეტმედიაში მხოლოდ წერილობითი შეთანხმების საფუძველზე რეგულირდება. აღნიშნული პირობისა და მრავალგზის გაფრთხილების მიუხედავად, ჟურნალისტების მიერ მომზადებული პუბლიკაციები, რომელზეც დრო, ენერგია, გონებრივი და მატერიალური რესურსი იხარჯება, მომენტალურად, უნებართვოდ, სხვადასხვა საიტებზე მაინც კოპირდება.
"პალიტრა მედია" მჭიდროდ თანამშრომლობს საავტორო უფლებათა ასოციაციასთან. რამდენიმე კონკრეტული საქმე უკვე მიღებულია წარმოებაში და დარწმუნებული ვართ, რომ სწორედ ჩვენ შევქმნით სასამართლო გზით ინტელექტუალური საკუთრების დაცვის პრეცედენტს.
ანა მარშანია, Ambebi.ge
