"ოცნება" და "ნაცმოძრაობა" - მსგავსება და განსხვავება

მიუხედავად იმისა, რომ "ქართულ ოცნებასა" და "ნაციონალურ მოძრაობას" ერთმანეთთან საკმაოდ მწვავე დაპირისპირება აქვთ და ისინი ერთმანეთს "ცუდ საქმეებს" ხშირად აყვედრიან, საზოგადოების რაღაც ნაწილი ამ ორი ძალის მმართველობის სტილს შორის პარალელების გავლებას იწყებს.

აღსანიშნავია, ოპონენტთა უმეტესობა დღევანდელი მმართველი ძალის ყოფილ ხელისუფლებასთან შედარებას არც თუ იშვიათად ამა თუ იმ საქმიანობის კრიტიკულად შეფასებისას აკეთებს. რაც უნდა უცნაური იყოს, ხშირ შემთხვევაში ამ უარყოფით პარალელებს თვით "ნაციონალური მოძრაობის" ლიდერებიც ეთანხმებიან – მაშინ, როდესაც დღევანდელი მმართველი ხელისუფლება ყოფილ მმართველ ძალას "9-წლიან ავტორიატარულ რეჟიმს" ხშირად აყვედრის, "ყოფილები" "მოქმედებს" ერთგვარი ნიშნისმოგებით პასუხობენ, რომ ახალმა "ხელისუფლებამ რაც კარგი იყო, შეაჩერა, ხოლო რაც ცუდი იყო განვითარდა და გაიფურჩქნა".

"ქართული ოცნების" წელიწადნახევრიანი მმართველობის შემდეგ ასე თუ ისე შესაძლებელია პარალელების გავლება "ნაციონალური მოძრაობის" 9-წლიანი მმართველობის სტილთან. რითი ჰგავს და რითი განსხვავდება "ოცნების" მართვის სტილი "ნაცმოძრაობის" სტილისგან - ამ თემაზე პოლიტოლოგები "მთელ კვირასთან" საუბრობენ.

მსგავსება

"ნაციონალური მოძრაობისა" და "ქართული ოცნების" მმართველობის სტილს შორის მთავარი მსგავსება, პოლიტოლოგების თქმით, საკადრო პოლიტიკაა.

"ნეპოტიზმი და ახლობლობის თემა ზოგადად ქართული საკადრო პოლიტიკის სტილია," - ყოფილსა და მოქმედ ხელისუფლებას შორის მსგავსებაზე საუბარს ასე იწყებს პოლიტოლოგი და ფსიქოლოგი რამაზ საყვარელიძე, - "სააკაშვილის დროს გვახსოვს 1 ლარად გადაცემული უნივერსიტეტები მისი ოჯახის წევრებზე, სარფიან ადგილებზე ძმებისა თუ სხვა ნათესავების დანიშვნა. ახლობელ-ნათესავების დანიშვნა დღესაც გრძელდება და ამას ბევრი სკანდალიც მოჰყვა".

მისი განცხადებით, ამ ორი პოლიტიკური ძალის მსგავსებათა ჩამონათვალში მეორე ადგილზეა მათი რეაქცია კრიტიკაზე.

"ნაციონალების" და "ოცნების" რეაქცია კრიტიკაზე ძალიან მკაცრია. სხვა თუ არაფერი, ივანიშვილმა, რომელიც ამ პოლიტიკური ძალის დამფუძნებელია და ხელისუფლებას დღესაც აკონტროლებს, მისი მთავრობის კრიტიკის გამო დაიწყო დისკუსია ექსპერტებთან და ჟურნალისტებთან.

"ეს სტილი წინა ხელისუფლებისაგან გამოყოლილი სტილია. ამას დღეს ღარიბაშვილიც აგრძელებს. თუმცა, დღევანდელი ხელისუფლების შემთხვევაში, ჯერჯერობით იყო მხოლოდ საყვედური, სააკაშვილის შემთხვევაში კი გვახსოვს "ჩარეცხილების" თემა და "იმედის" დარბევა", - დასძენს საყვარელიძე.

ანალიტიკოსი ზაალ ანჯაფარიძე საყვარელიძეს ეთანხმება იმაში, რომ ნეპოტიზმსა და პროტექციონიზმში სიტუცაია მაინცდამაინც არ შეცვლილა, თუმცა, ის საყვარელიძისაგან განსხვავებით მოსმენის მანკიერი ჩვევის გაგრძელებაზეც აკეთებს აქცენტს.

ზაალ ანჯაფარიძე: "ნეპოტიზმის თემაზე მედიაში ძალიან ბევრი იწერებოდა ადრეც და იწერება ახლაც. "ნაციონალური მოძრაობის" პრაქტიკულად ყველა მაღალჩინოსანი იმ პრივილეგიით სარგებლობდა, რომ შეეძლო საპასუხისმგებლო და შემოსავლიან თანამდებობებზე სამეგობრო და სანათესავო დაესაქმებინა. მხოლოდ მათ საახლობლოს ჰქონდა პრივილეგიები, ბიზნესის წარმოების შესაძლებლობა (იგივე ბოკერიას მამის და ცოლის დის სამშენებლო ბიზნესები, მერაბიშვილის ბიძის, სააკაშვილის დედის თუ თავად ყოფილ მინისტრ კეზერაშვილის ბიზნესი). ასევე სამწუხარო ტენდენციაა, მაგრამ იმ ინფორმაციის საფუძველზე, რაც გამაჩნია, ახალმა ხელისუფლებამ მოსმენის პრაქტიკა გააგრძელა".

"კავკასიის კვლევის საერთაშორისო სკოლის" დირექტორ გია ნოდიას განცხადებით, "ნაციონალური მოძრაობის" დროს მმართველობის ყველა სადავე კონცენტრირებული იყო ამ ერთი ძალის ხელში, როგორც ცენტრში, ისე რეგიონებში. "ქართული ოცნების" მხრიდანაც უცებ არა, მაგრამ ეს პროცესი მეთოდურად მაინც მიდის.

ნოდია ასევე თვლის, რომ პირად ნაცნობობაზე აგებული დანიშვნითაც და ასევე კრიტიკაზე გაღიზიანებითაც შეიძლება "ოცნება" და "ნაციონალები" ერთმანეთს შევადაროთ.

"სააკაშვილმა თავის დროზე განცხადება გააკეთა, რომ ხელისუფლების წარმომადგენლებს გაზეთები არ ეკითხათ, რადგან დაბალი დონისააო. ივანიშვილი კი ცდილობს, გადაამზადოს და ჭკუა ასწავლოს ექსპერტებსა და ჟურნალისტებს", - ამბობს ნოდია.

ნოდია მოსმენის თემასაც ყოფილი და მოქმედი ხელისუფლების მსგავსებათა ჩამონათვალში სვამს.

"პრობლემა "ნაციონალების" დროს ის იყო, რომ ხშირად ქვეყნდებოდა რაღაც მამხილებელი ჩანაწერები, მაგრამ ეს ხშირად სასამართლო განხილვით არ მთავრდებოდა. გამოდიოდა, რომ ეს მხოლოდ პოლიტიკური მოწინააღმდეგეების დისკრედიტაციისთვის უფრო იყო გამოყენებული. ეს ხელისუფლებაც აგრძელებს ამას.

"მოსმენის მასშტაბი არც შემცირებულა და, მართალია, ისე ხშირად არა, მაგრამ ხანდახან ჩანაწერებს კომპრომატად ეს ხელისუფლებაც იყენებს. თუნდაც იგივე "ჰაკიმ ფაშას" მიერ გავრცელებული ვიდეო გავიხსენოთ, რომლის საფუძველზე ქესპერტი ჩაჩუა დააპატიმრეს. ასევე მერაბიშვილის და 2 გვამის ვიდეო, რომლის შედეგად მერაბიშვილს ბრალი დაუმძიმეს. ისინი 9 წელი იყვნენ, ესენი მხოლოდ 1,5 წელია, რაც არიან, მაგრამ უფრო კარგი ქცევისკენ ტენდენცია არ ჩანს, - ამბობს ნოდია.

განსხვავებული შეფასებები

მსგავსებასა და განსხვავებაზე საუბრისას არის თემები, რომლის ირგვლივ პოლიტოლოგებს განსხვავებული შეფასებები აქვთ. მაგალითად, გია ნოდიას აზრით, ორივე ხელისუფლების დროს მეტ-ნაკლებად ხდებოდა საზოგადოების კრიტიკის გათვალისწინება.

"როდესაც რაღაც თემის ირგვლივ საზოგადოების დიდი პროტესტი არის, ორივე ხელისუფლება ამას ხან ითვალისწინებს, ხან - არა. მაგალითად, დღეს საყდრისზე და ხუდონჰესზე ხელისუფლება პროტესტს ჯიუტად არ ითვალისწინებს, იმიტომ, რომ ჩანს, რაღაც მატერიალური ინტერესები აქვთ. თუმცა, ფარცხალაძისა და დარბაისელის შემთხვევაში კრიტიკა გაითვალისწინეს.

"წინა ხელისუფლების მიერ საზოგადოების კრიტიკის შედეგად გადამდგარი ჩინოვნიკი არ მახსენდება, თუმცა, რაღაც გადაწყვეტილებების ცვლილება მახსოვს, იგივე მოსწავლეთა სასახლის შენობა საბალეტო სკოლისთვის უნდა გადაეცათ და პროტესტის შედეგად აღარ გადასცეს", - აღნიშნავს ნოდია.

ნოდიას ანჯაფარიძე არ ეთანხმება და ამბობს, რომ მოქმედი და წინა ხელისუფლებები ერთმანეთს კრიტიკის გათვალისწინებაში არ ჰგვანან.

"ახალი ხელისუფლების პერიოდში ხელისუფლების მხრიდან საზოგადოებასთან, სამოქალაქო სექტორთან დიალოგი მეტია და ეს ხაზგასასმელია. იგივე მოსმენის თემა რომ ავიღოთ, ეს პრობლემა წინა ხელისუფლების დროსაც იდგა, მაგრამ ხელისუფლება სამოქალაქო სექტორს არ უსმენდა, დღეს კი დიალოგი და კონსულტაციები არსებობს.

"კრიტიკაზე რეაგირებაც დღეს ხდება, რაც ადრე არ ყოფილა. იმის შემდეგ, რაც არაადეკვატური პრემიების თემა გახმაურდა, სასჯელაღსრულების დეპარტამენტის თავმჯდომარე გადადგა. ასევე გვახსოვს შს მინისტრის პირველი მოადგილე ხვედელიძის გათავისუფლება, ფარცხალაძის და სხვა რამდენიმე მაღალჩინოსნის წასვლაც.

"წინა ხელისუფლების დროს მსგავსი რეაქცია არ მახსენდება. პირიქით, გვახსოვს, სანდრო გირგვლიანის მკვლელობის გამო საზოგადოება როგორ ითხოვდა ვანო მერაბიშვილისა და დათა ახალაიას გადაყენებას. ახალაია ვითომ ფორმალურად გადააყენეს, მაგრამ ისევ უწყებაში დარჩა.

"ასევე ვნახეთ, 2008 წლის წაგებული ომის შემდეგ, როდესაც ყველა სახელმწიფო უწყებამ, თავდაცვისა თუ უშიშროების სტრუქტურებმა სრული არაკომპეტენტურობა გამოავლინეს, ამის მიუხედავად არცერთი მათგანი თანამდებობიდან არ გადაუყენებიათ, ზოგიერთი დააწინაურეს კიდევაც",- განმარტავს ანჯაფარიძე.

განსხვავება

საგარეო პოლიტიკაში რუსული თემა - ეს ის საკითხია, რომელშიც ყველა ექსპერტი თანხმდება, რომ ახლანდელი ხელისუფლება ყოფილის გზას არ ადგას. თუმცა, განსხვავებულია შეფასება იმისა, კარგია თუ არა ურთიერთობის ეს დათბობა.

გია ნოდია აცხადებს, რომ წინა ხელისუფლების დროს მკაფიო საგარეო კურსი არსებობდა – ეს იყო ევროატლანტიკური გზა მკაფიო ანტირუსული პოლიტიკის ფონზე, დღეს კი ამ "დამთბარი რუსული რიტორიკით" საგარეო პოლიტიკური მისწრაფება ბუნდოვანი გახდა.

ზაალ ანჯაფარიძე აცხადებს, რომ ხელისუფლებამ პროდასავლური კურსი შეინარჩუნა, თუმცა, დიპლომატიური რიტორიკით რუსეთთან მინიმალურ დონეზე მოწესრიგდა ურთიერთობა, რამაც ჩვენი პროდუქტები რუსულ ბაზარზე დააბრუნა.

ანჯაფარიძეს მიაჩნია, რომ მიუხედავად იმისა, რომ სააკაშვილის მმართველობის დროინდელი დაძაბულობა არ არის, საფრთხეები ისევ შენარჩუნებულია.

მისივე აზრით, დრამატული განსხვავება არის იმაშიც, რომ ხელისუფლების ცვლილების შემდეგ ხალხმა რეალურად მიიღო თავისუფლება და აღარ არის შიშისა და წნეხის ის ატმოსფერო, რაც ადრე იყო.

"რეპრესიები ბიზნესის ან ხელისუფლებისადმი არალოიალური ადამიანების მიმართ არ ხორციელდება ისე, როგორც წინა ხელისუფლების დროს და ეს უდავოდ დადებითი ტენდენციაა", - აღნიშნავს ანჯაფარიძე და დასძენს, რომ დღევანდელი ხელისუფლება ყოფილისაგან დიდწილად განსხვავდება და ეს განსხვავება უმეტესად დადებითია.

რამაზ საყვარელიძე ბიზნესის გათავისუფლებას ახალი ხელისუფლების მიღწევად მიიჩნევს.

"შეიძლება ბიზნესიდან ისმის უკმაყოფილება იმაზე, რომ რაღაც არაეფექტურად კეთდება, რომ მონოპოლისტების მდგომარეობა არ შეცვლილა და ეს თავისუფალი ბიზნესის განვითარებას ხელს უშლის, მაგრამ ის, რომ ქონების გადაფორმება ღამის 3 საათზე ძალდატანებით მოხდეს და ადამიანები ამის გამო ციხეში გააქანონ, ასეთი ისტორიები აღარ ისმის", - ამბობს საყვარელიძე.

ზაალ ანჯაფარიძის განცხადებით, დღეს გარკვეულწილად ოპოზიციისადმი დამოკიდებულება შეიცვალა.

"ოპოზიციას დღეს აზრის თავისუფლად გამოთქმას არავინ უშლის. წინა ხელისუფლების დროს კი მათთვის ნაციონალური არხები პრაქტიკულად დახურული იყო.

"ვერც იმ პოზიციას გავიზიარებ, რასაც "ნაციონალური მოძრაობა" ავრცელებს, რომ თითქოს მათი აქტივისტები დაკითხვაზე დაჰყავთ. წლების წინ წამყვან პოსტებზე სწორედ ეს ადამიანები იმყოფებოდნენ და შესაბამისად, აღძრულ საქმეებზე პასუხი მათ მოეთხოვებათ," - აღნიშნავს ანჯაფარიძე.

გია ნოდია ოპოზიციის მიმართ დამოკიდებულების შეცვლაზე საუბრობს, თუმცა არა დადებით კონტექსტში. პირიქით, აცხადებს, რომ "თვალსაჩინო გახდა პოლიტიკურად შერჩევითი სამართალი".

"შერჩევითი სამართალი იყო წინა ხელისუფლების დროსაც, მაგრამ ოპოზიციის უმაღლესი ფიგურების ასეთი სისტემური დევნა, როგორც დღეს არის, არ ყოფილა. ეს ყველაზე თვალსაჩინო განსხვავებაა.

"კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი განსხვავება არაფორმალობაა. წინა ხელისუფლების დროსაც იყო, როდესაც პირს რაღაც თანამდებობაც ეკავა, მაგრამ გავლენა უფრო მეტი ჰქონდა, ვიდრე თანამდებობა განსაზღვრავდა ამას. დღეს კი ყველაზე გავლენიანი ბიძინა ივანიშვილია, მას კი საერთოდ არანაირი თანამდებობა არ აქვს და ეს ყველაზე მნიშვნელოვანი განსხვავებაა.

"გარდა ამისა, ფარცხალაძესა და ივანიშვილის ბიძაშვილ მამაცაშვილზე ამბობენ მსგავს რამეს. არაკონსტიტუციური მმართველობა ადრეც იყო, მაგრამ ამ მასშტაბით - არა. ეს ბოლო ორი უარყოფითი განსხვავება გადაწონის ყველა პოზიტიურს, რაც შეიძლება დღეს არსებობდეს", - ასკვნის ნოდია.

პოლიტოლოგები განსხვავებას პიარის მიმართულებითაც ხედავენ. მაგალითად, ანჯაფარიძის აზრით, "უფრო აქტიური, შემტევი და მასშტაბური საინფორმაციო კამპანია ჰქონდა წინა ხელისუფლებას, "ქართული ოცნება" კი ამ მიმართულებაში გაცილებით მოკრძალებულად გამოიყურება".

გია ნოდია აცხადებს, რომ წინა ხელისუფლების დროს აღმშენებლობა იყო, დღეს ეს პრიორიტეტი არ არის, არც არაფერი შენდება და შესაბამისად, არც პიარდება.

"ამბობენ, რომ ჩვენ სწრაფად და უხარისხოდ კი არ ვაკეთებთ, არამედ ნელა და ხარისხიანად. ამის თქმაც პიარის ნაწილია. გააკეთონ რამე და შევადაროთ ხარისხი, მაგრამ ჯერ შესადარებელი არაფერი გაუკეთებიათ.

"ვთქვათ, რუისიდან ურბნისამდე გზის პატარა მონაკვეთი რომ კეთდება, გზის მშენებლობა რომ შენელდა, ამას ვხედავთ. რაღაც მცირე მონაკვეთი, რაც გააკეთეს, ხარისხით უფრო კარგია თუ არა – ეს არ ვიცით, მაგრამ რომ შენელდა, ეს ვიცით," - მიიჩნევს ნოდია.

რამაზ საყვარელიძე აღნიშნავს, რომ "ნაციონალები" პიარს ძალიან დიდ ყურადღებას აქცევდნენ, "ოცნებამ" კი თავდაპირველად უარი თქვა ამაზე და მათგან ხშირადაც გვსმენია ის, რომ პიარი მათი სუსტი წერტილია.

"სააკაშვილის პიარმანქანა მუშაობდა იმაზე, რომ შავიც თეთრად ეჩვენებინა, "ოცნების" პიარმანქანა კი საერთოდ გაჩერებულია.

"ადამიანების მუდმივი დაჭერის შიშისგან გათავისუფლება, საყოველთაო ჯანდაცვა, ბიზნესის ტერორისაგან გათავისუფლება, ის, რომ საზოგადოების დიდ პროტესტს ხელისუფლება უსმენს და ითვალისწინებს, მარტო რაც ასე უცებ გამახსენდა, ესეც კმარა იმისათვის, ვთქვათ, რომ რაღაც კეთდება და რომ ამაზე შეგიძლია პიარი აწარმოო. თუმცა, თუ კარგად არ დააკვირდი და არ გაიხსენე, ეს არაფერი არ ჩანს და ამიტომაც ზოგადი განწყობაა იმის, რომ არაფერი კეთდება. ეს ადამიანთა ცნობიერებაში განუწყვეტლივ უნდა ჩასვან, მაგრამ ამასაც ცოდნა უნდა",- ამბობს საყვარელიძე და დასძენს, რომ "ნაციონალური მოძრაობა" მიზანს რასაც დაისახავდა, იმას აუცილებლად სწრაფად და ხისტად აღწევდა, ამ მხრივ "ქართული ოცნება" უფრო დუნეა: "სააკაშთილი ამბობდა, რომ ჩვენ გვეჩქარებაო, "ქართულ ოცნებას", როგორც ჩანს, არ ეჩქარება და ამას საყვედურობენ კიდეც".

ეკა ბასილაია

გაზეთი "რეზონანსი"