ქართველ ქალთა გაერთიანებების წინაპარი გასული საუკუნის დასაწყისიდან
ჩვენს ეპოქაში აღარავის უკვირს ქალთა გაერთიანებების, საზოგადო ორგანიზაციებისა თუ კავშირების არსებობა, თუმცა მსგავსი რამ მთლად უცხო არც წინა საუკუნის დასაწყისის საზოგადოებისთვის ყოფილა.
საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკის ციფრულ არქივში დაცულ, 1913 წლის ჟურნალ "კლდის" 21-ე ნომერში კავკასიელ ქალთა გაერთიანებასა და ქართველი საზოგადოების მასთან დამოკიდებულის შესახებ პუბლიკაციას წავაწყდი. ურიგო არ იქნება, თქვენც გაგაცნოთ, რას ემსახურებოდა იმ პერიოდის ქალთა ორგანიზაცია და როგორ მიიღო ქალთა ინიციატივა იმჟამინდელმა საზოგადოებამ.
სტატიის ავტორი XIX-XX საუკუნეების გამოჩენილი ქართველი მწერალი და საზოგადო მოღვაწე ქალბატონი - ეკატერინე გაბაშვილი გახლავთ. მისი შეფასებით, "საინტერესო და საჭირო" "კავკასიელ ქალთა საზოგადოება" 1908-09 წლებში თბილისში დაარსებულა. მწერალი ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ ქართველები ცუდად იცნობდნენ და გულცივადაც მიუღიათ ეს "სიმპატიური საქმე". ავტორი საყვედურადაც კი ამბობს, რომ თურმე იმ პერიოდის პრესასაც არაფერი უთქვამს კავკასიელ ქალთა შეკავშირების ამ პირველ ნაბიჯზე.
"ქართველნი ქალნი რომ საზოგადოთ იმდენად ინდეფერეტნი ვართ, ხომ თითქმის ვერცკი გავიგეთ, რომ ეს საქმე ჩვენ, ქართველ ქალებს, როგორც ერთ უდიდეს კავკასიელ ეროვნებათა წარმომადგენლებს პირდაპირ გვავალებდა თვალის გახელას და ამ საზოგადოებაში ჩვენის ეროვნებათა წარმომადგენელთათვის საპატიო ალაგის დაჭერას გვკარნახობდა", - წერს ეკატერინე გაბაშვილი და ცნობილი გამონათქვამის მოშველიებით სხვა კავკასიელთა მისამართითაც არ იშურებს საყვედურს: "თუ მოტირალი არ ტირის, მობანეს რა თავი სტკივაო", და სხვა კავკასიელ ეროვნების ქალებმაც, რასაკვირველია, დიდად თავი არ შეიტკივეს და არ დაგვაინტერესეს ამ კავკასიელთა საერთო საქმეში".
მწერალი აღნიშნავს, რომ ქართველ ქალებში მანამდეც იყო ქართველ ქალთა საზოგადოების შექმნის სურვილი. ამაზე ხშირად მსჯელობდნენ კიდეც, კრებებსა და თათბირებსაც აწყობდნენ. ერთხანს ქალთა კლუბის შექმნას არც აღარაფერი აფერხებდა თურმე, მაგრამ ლამის ბოლომდე მიყვანილი ამბავი მაინც ჩაშლილა. 1913 წელსაც უცდიათ ქალთა ორგანიზაციის შექმნა. რამდენიმე ათეული ქალი შეკრებილა, უბაასია, უმსჯელია და კომისიაც კი შეუქმნიათ, მაგრამ საბოლოოდ, კავკასიელ ქალთა საზოგადოებასთან შეერთება გადაუწყვეტიათ: "...კომისიამ გადასწყვიტა შეერთებოდა კავკასიელ ქალთა საზოგადოებას და დეეკავებინა მით შუა ის ადგილი, რომელიც დიდი ხნიდგანვე უნდა სჭეროდა, თუ უნდოდა, რომ კავკასიელ ქალთა შუა ქართველ ქალსაც სჭეროდა თავისი ადგილი და ამ დაგვიანებულის, მაგრამ აუცილებელის შეთანხმებისთვის გამართა ლაპარაკი კავკ. ქალთა საზოგადოების მართველობასთან"...
როგორც ჩანს, კავკასიელ ქალთა საზოგადოების მმართველობა სიხარულითა და გულთბილად შეხვდა ქართველ ქალთა სურვილს და იმდენად მნიშვნელოვნად მიიჩნია ეს ამბავი, საზოგადო კრებაც კი მოიწვია. კრებამ კომისიაც აირჩია და ქართველ ქალთა კომისიასთან ერთად, შეერთების საგანგებო პროგრამაც შეადგინა. ამ პროგრამით ქართველი ქალები "კავკასიელ ქალთა საზოგადოებაში" თანასწორუფლებიან წევრებად განიხილებოდნენ და შეადგენდნენ დამოუკიდებელ ქართულ სექციას, რომელიც საზოგადოების წესდებით იხელმძღვანელებდა. ეს პროგრამა შემდეგნაირად ჩამოაყალიბეს:
"1. ქართველ სექციაში შესვლა შეუძლიან სექციის თანხმობით კავკასიელ ქალთა საზოგადოების ყველა წევრს, ვისაც აინტერესებს და შეუძლიან (იცის ქართული ენა) სექციაში მუშაობა;
2. სექციის დაარსებისთვის საჭიროა არანაკლებ ოცის წევრისა. სექციის კრება კანონიერია, თუ კრებას ნამდვილ წევრთა 1/3 დეესწრება;
3. ქართ. სექციას აქვს უფლება თავიანთ შორის აირჩიოს ერთი წლის ვადით სექციის გამგეობა შვიდი კაცისაგან და ორი კანდიდატი. გამგეობა თავის შორის ირჩევს თავმჯდომარეს, მდივანს და ხაზინადარს;
4. სექციის გამგეობის კრებები ინიშნება საჭიროებისდა გვარად თავმჯდომარისგან ან ხუთის წევრის განცხადების თანახმად;
5. სექციის გამგეობის წევრების ვინაობა უნდა ეუწყოს კავკასიელ ქალთა საზოგადოების გამგეობას;
6. გამგეობა სექციისა გზავნის "კავკ. ქალ. საზ." გამგეობის კრებებზედ ორ წარმომადგენელს...
7. ქართულ სექციის ყველა პრინციპიალური დადგენილებას ამტკიცებს ცენტრალური გამგეობა;
8. სექციის სახსარს შეადგენს კავკ. ქალთა საზოგადოებისგან დანიშნული განსაკუთრებული თანხა, რომელიც შეტანილი იქნება წლიურ საერთო სმეტაში და ხელშეუხებელი სექციის თანხა, რომელიც იქნება კერძო პირთაგან მარტო სექციის საჭიროებისათვის;
9. სექციის გამგეობა ხარჯავს თავის თანხას იმ სმეტის მიხედვით, რომელსაც ამტკიცებს საზოგადოების საერთო კრება;
10. სექციის საჭიროებისდა გვარად ეძლევა ყოველ თვიური ავანსი"...
როგორც ჩანს, ქართველ ქალთა კომისია იმედოვნებდა ქართული სექციის გაძლიერებას, რითაც ქართველი ქალებისთვის "კულტურული საქმეების მოწყობასაც" შეძლებდნენ.
ეკატერინე გაბაშვილს წარჩინებული მუშაობის მაგალითიც მოაქვს: "...ქართველებს უკვე გვაქვს სახალხო უნივერსიტეტის ქართული სექცია, რომელიც სრულიად დამოუკიდებლად და დიდის წარმატებით ასრულებს თავის სრულ ეროვნულ საქმეს და შეთანხმება სხვა ეროვნებათა წარმომადგენლებთან, თუ არ ამშვენებს და არ აძლიერებს, ხომ არ აფერხებს და ხელს არ უკრავს"...
მწერალი ქართულ სექციაში გაწევრების მსურველთათვის იქვე ასახელებს სარეგისტრაციო ადგილს: "წევრებად ჩაწერვა შეიძლება ქართველ ქალთა ამხანაგობის სამკერვალო სკოლის სადგურში, ნაკადულის რედაქციაში და კავკასიელ ქალთა საზოგადოების კანცელარიაში".
ირმა ხარშილაძე
(გამოდის ხუთშაბათობით)
ქართველი ჟურნალისტის და ამერიკელი დიპლომატის ქორწილი ვაშინგტონში - "ძალიან ბედნიერები ვართ, რომ ვიპოვეთ ერთმანეთი"
უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის ყოფილი კანდიდატი თამთა თოდაძეზე - "რა ბრიჯიტ ბარდო ესა მყავს, რა აბია ასეთი ნეტავ"
