ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზი­სა და ფილ­ტვის და­ა­ვა­დე­ბა­თა ეროვ­ნულ ცენ­ტრში მყო­ფი პა­ცი­ენ­ტე­ბი რამ­დე­ნი­მე დღეა, მე­დი­კა­მენ­ტე­ბი­სა და საკ­ვე­ბის მი­ღე­ბა­ზე უარს ამ­ბო­ბენ. მათი მტკი­ცე­ბით, წამ­ლე­ბი, რი­თაც მათ მკურ­ნა­ლო­ბენ, მათ­თვის გა­მო­უ­სა­დე­გა­რია. პა­ცი­ენ­ტე­ბი სა­ხელ­მწი­ფოს­გან ფრან­გუ­ლი წამ­ლე­ბის შე­მო­ტა­ნას ითხო­ვენ და სხვა პრე­ტენ­ზი­ებ­საც უყე­ნე­ბენ სა­ა­ვად­მყო­ფოს ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ას. ყვე­ლას­თვის ცნო­ბი­ლია, რომ ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზი ჰა­ერ­წვე­თო­ვა­ნი გზით გა­და­დის. და­ა­ვა­დე­ბულ­თან კონ­ტაქ­ტი ძალ­ზე სა­ში­შია და ხში­რად მათი ოჯა­ხის წევ­რე­ბიც ავად­დე­ბი­ან, ამი­ტომ ოდით­გან­ვე ის მემ­კვიდ­რე­ო­ბით სე­ნად მი­იჩ­ნე­ო­და. მარ­თა­ლია, დღეს სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი ამ­ბო­ბენ, რომ ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზი იკურ­ნე­ბა, მაგ­რამ პა­ცი­ენ­ტე­ბის მტკი­ცე­ბით, სა­ქარ­თვე­ლო­ში არ­სე­ბუ­ლი მე­დი­კა­მენ­ტე­ბით არ იკურ­ნე­ბა.

24 მარ­ტი ტუ­ბერ­კუ­ლოზ­თან ბრძო­ლის დღეა და მთელ მსოფ­ლი­ო­ში 1992 წლი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი, ყო­ველ­წლი­უ­რად აღი­ნიშ­ნე­ბა. სწო­რედ ამ დღეს და­ი­წყო პა­ცი­ენ­ტე­ბის პრო­ტეს­ტი სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში და დღემ­დე გრძელ­დე­ბა. გა­ფი­ცუ­ლე­ბი ჯან­დაც­ვის მი­ნის­ტრის მო­ად­გი­ლის­გან კონ­კრე­ტულ პა­სუხს ელოდ­ნენ.

მა­რი­ამ ჯა­შის გან­ცხა­დე­ბით, ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზის სამ­კურ­ნა­ლო ახა­ლი პრე­პა­რა­ტე­ბის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბა ბო­ლომ­დე შეს­წავ­ლი­ლი არ არის და სა­ქარ­თვე­ლო მათ შე­მო­სა­ტა­ნად ჯან­დაც­ვის მსოფ­ლიო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის რე­კო­მენ­და­ცი­ას ელო­დე­ბა.

პა­ცი­ენ­ტებს ეს პა­სუ­ხი არ აკ­მა­ყო­ფი­ლებთ. ირ­წმუ­ნე­ბი­ან, რომ საფ­რან­გეთ­ში წა­სუ­ლი, მო­მაკ­ვდა­ვი ქარ­თვე­ლი პა­ცი­ენ­ტე­ბი სრუ­ლად გა­ნი­კურ­ნენ.

ავად­მყო­ფე­ბის პრობ­ლე­მე­ბის უფრო დე­ტა­ლუ­რად გა­სარ­კვე­ვად ხუ­და­დოვ­ზე ავე­დი. იქ უმ­ძი­მე­სი პა­ცი­ენ­ტე­ბი დამ­ხვდნენ. თა­ვად ამ­ბო­ბენ, რომ მათ­თან კონ­ტაქ­ტი სა­ში­შია. მათი დიდი ნა­წი­ლი ყო­ფი­ლი პა­ტი­მა­რია.

ან­ზო­რი:

- 2009 წლი­დან აქ ვარ. ვსვამ წამ­ლებს, მაგ­რამ არა­ნა­ი­რი შე­დე­გი არ ჩანს. საფ­რან­გეთ­ში არის პროგ­რა­მა, რო­მე­ლიც სრუ­ლად კურ­ნავს ტუ­ბერ­კუ­ლოზს. სა­უ­ბა­რია 4 მე­დი­კა­მენტზე, რო­მე­ლიც კომ­პლექ­სუ­რად უნდა მი­ვი­ღოთ. იყო შემ­თხვე­ვე­ბი, როცა ჩვენ­მა ექი­მებ­მა უარი უთხრეს ადა­მი­ა­ნებს მკურ­ნა­ლო­ბა­ზე. ძლივს იდ­გნენ ისი­ნი ფეხ­ზე, ფაქ­ტობ­რი­ვად, მო­მაკ­ვდა­ვებ­მა მო­ა­ხერ­ხეს ემიგ­რა­ცი­ა­ში წას­ვლა. ზოგ­მა სახ­ლი გა­ყი­და იქ სამ­კურ­ნა­ლოდ რომ წა­სუ­ლი­ყო და ბევ­რი გა­ნი­კურ­ნა კი­დეც. იმ წამ­ლე­ბის ჩა­მო­ტა­ნას ვი­თხოვთ კარ­გა ხა­ნია, მაგ­რამ საშ­ვე­ლი არ და­ად­გა. მი­ნის­ტრის მო­ად­გი­ლემ ცრუ და­პი­რე­ბე­ბი მოგ­ვცა და წა­ვი­და. ამა­სო­ბა­ში ჩვენ თვალ­წინ მძიმ­დე­ბა ჩვე­ნი მე­გობ­რე­ბის მდგო­მა­რე­ო­ბა, გა­დაჰ­ყავთ სა­სუნ­თქ აპა­რატ­ზე, ზოგს სის­ხლდე­ნა ეწყე­ბა და კვდე­ბა. სა­ში­ნე­ლი სი­ტუ­ა­ცი­აა, ამის გაძ­ლე­ბა აუ­ტა­ნე­ლია. ზოგი ახ­ლაც ჟანგბად­ზეა შე­ერ­თე­ბუ­ლი და სულს ღა­ფავს. ფრან­გუ­ლი წამ­ლის ჩა­მო­ტა­ნა ალ­ბათ ძა­ლი­ან ძვი­რი და­უჯ­დე­ბა სა­ხელ­მწი­ფოს, თან­ხის გა­ღე­ბა არ უნ­დათ, ამი­ტომ არ ადარ­დებთ ჩვე­ნი ბედი. კურ­სის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ ექი­მე­ბი ამ­ბო­ბენ, ვე­ღარ გშვე­ლი­თო და ასე­თი ხალ­ხი ქუ­ჩა­ში გა­დის. ის მერე მა­ლავს ამ ამ­ბავს და ავად­დე­ბა მის გვერ­დით უამ­რა­ვი ადა­მი­ა­ნი.

- თქვენ რო­გორ და­ა­ვად­დით?

- მი­შას "ნუ­ლო­ვა­ნი ტო­ლე­რან­ტო­ბი­დან" გა­მომ­დი­ნა­რე, ცი­ხე­ში აღ­მოვ­ჩნდი, ერთ "კო­ი­კა­ზე" უამ­რავ ადა­მი­ანს გვე­ძი­ნა. ქსნის ზო­ნა­ში ვიხ­დი­დი სას­ჯელს, სა­მან­ქა­ნო გზა გვყოფ­და ქსნის ტუბ­ზო­ნის­გან. თუ წა­მალს არ და­ლევ­და ტუბ­ზო­ნა­ში პა­ტი­მა­რი, რე­ჟი­მის დარ­ღვე­ვის­თვის სჯიდ­ნენ, გად­მოჰ­ყავ­დათ ჩვენ­თან, 3-ათას­კა­ცი­ან და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში და სხვე­ბიც ავად­დე­ბოდ­ნენ. ვი­ცო­დით, ავად­მყო­ფი რომ იყო, მაგ­რამ რა გვექ­ნა? ერთი თვე სულ სი­ცხე მქონ­და. ექიმ­მა არ მო­მაქ­ცია ყუ­რა­დღე­ბა, სა­ნამ სის­ხლდე­ნა არ და­მე­წყო. ამ სა­ა­ვად­მყო­ფო­დან ბევ­რჯერ ვარ გაგ­დე­ბუ­ლი. ად­მი­ნის­ტრა­ცია ვერ იტანს შე­ნიშ­ვნას, პრო­ტეს­ტი არ უნდა გა­მო­ხა­ტო. 4-დან 7 სა­ა­თამ­დე სა­ა­ვად­მყო­ფოს და­ტო­ვე­ბა შეგ­ვიძ­ლია. ბან­კო­მა­ტი არ არის სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში, არც მა­ღა­ზი­აა, ამი­ტომ ქა­ლაქ­ში გვი­წევს გას­ვლა. იმას ვერ მი­ვაღ­წი­ეთ, ერთი სა­რე­ცხი მან­ქა­ნა და­ედ­გა ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ას. მარ­ტო თეთ­რე­ულს გვი­რე­ცხა­ვენ. ამ­დე­ნი თვე აქ ვართ, ხომ გვინ­და სა­რე­ცხის გა­რე­ცხვა? გა­მა­გე­ბი­ნეთ, რა იქ­ნე­ბა, გაგ­ვა­რე­ცხი­ნონ აქვე?! აქა­უ­რი მან­ქა­ნა ორ­სუ­ლად არის? თეთ­რე­ულ­თან ერ­თად ტან­საც­მე­ლიც რომ გა­რე­ცხოს, მუ­ცე­ლი მო­ეშ­ლე­ბა? და­ბა­ნის სა­შუ­ა­ლე­ბა კვი­რა­ში ორ­ჯერ გვაქვს. პრობ­ლე­მა ამის გა­მოც შეგ­ვექ­მნა. "ყა­ზტრანსგა­ზის" და­ვა­ლი­ა­ნე­ბა და­უგ­როვ­დათ, ამი­ტომ კვი­რა­ში ერთხელ გვაძ­ლევ­დნენ და­ბა­ნის უფ­ლე­ბას. ბავ­შვე­ბი არი­ან და­ა­ვა­დე­ბუ­ლი, ისი­ნი რომ ნა­ხოთ, ატირ­დე­ბით. მო­მაკ­ვდავ ბავ­შვებს მულ­ტი­რე­ზის­ტენ­ტუ­რი ფორ­მის ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზი აქვთ. ორი ძრო­ხა გავ­ყი­დე, მე­ზობ­ლებ­მა, ნა­თე­სა­ვებ­მა გა­მი­წი­ეს დახ­მა­რე­ბა, მაწ­ვდი­ან საჭ­მელს, მაგ­რამ რა ვქნათ, ასე რო­დემ­დე ვი­ყოთ? მარ­ტო ტო­მოგ­რა­ფი­ის გა­და­ღე­ბა 250 ლა­რამ­დე ჯდე­ბა. არის უფა­სო ჩვენ­თვის, ძვე­ლი აპა­რა­ტით გა­და­ღე­ბა, ის 26 ლარი ღირს, მაგ­რამ ბევ­რი რამე არ ჩანს. 24 მარტს ტუ­ბერ­კუ­ლოზ­თან ბრძო­ლის დღე რომ აღი­ნიშ­ნე­ბო­და "თბი­ლი­სი მა­რი­ოტ­ში", ეს ამ­ბა­ვი მე­უღ­ლემ შე­მა­ტყო­ბი­ნა. აქ არა­ვის არა­ფე­რი უთ­ქვამს. გა­ვი­პა­რე და იქ და­ვა­ფიქ­სი­რე ჩვე­ნი მდგო­მა­რე­ო­ბა, მაგ­რამ რა? საშ­ვე­ლი არ­სა­ი­დან ჩანს.

ანა­ლო­გი­ურ მდგო­მა­რე­ო­ბა­შია 34 წლის ნინო. ძა­ლი­ან მძი­მე აღ­მოჩ­ნდა ჩემ­თვის მისი მო­ნა­თხრო­ბის მოს­მე­ნა.

ნინო:

- მე არ ვყო­ფილ­ვარ ცი­ხე­ში, მაგ­რამ ავად ვარ. არ ვა­ჭარ­ბებ, ჩვენ ვართ ცო­ცხა­ლი მიც­ვა­ლე­ბუ­ლე­ბი. 20-დან 40 წლამ­დე ახალ­გაზ­რდე­ბი ვართ ძი­რი­თა­დად და ცხოვ­რე­ბა­ზე ხელი იმის გამო გვაქვს ჩაქ­ნე­უ­ლი, რომ არ გვაქვს წა­მა­ლი. მულ­ტი­რე­ზის­ტენ­ტუ­რი ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზია ჩემი დი­აგ­ნო­ზი. გავ­ცივ­დი, ექიმ­თან მი­ვე­დი და გა­ირ­კვა, რომ ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზი მქონ­და. ნამ­დვი­ლად არ ვიცი, ვის­გან გა­და­მე­დო. ჩვე­ნი სა­ხელ­მწი­ფოს­თვის ხელ­მი­საწ­ვდო­მია წა­მა­ლი, რო­მე­ლიც გა­დაგ­ვარ­ჩენს. ოთხ კე­დელს შო­რის გა­მომ­წყვდე­უ­ლე­ბი ვე­ლო­დე­ბით სიკ­ვდილს. პი­რა­დად მე, ღმერ­თს ყო­ველ დი­ლას მად­ლო­ბას ვუხ­დი, რომ ჩემ­თვის ის დღე გა­თენ­და. გა­თე­ნე­ბა და და­ღა­მე­ბა უზო­მოდ მწა­რეა. ჩვენც გვინ­და ცხოვ­რე­ბა. 2 წე­ლია, ამ ტან­ჯვა­ში ვარ. 5-10 წე­ლია, აქ ადა­მი­ა­ნე­ბი მკურ­ნა­ლო­ბენ და შე­დე­გი არ ჩანს. ამ­წუ­თას ვერ ვსვამ ამ წამ­ლებს, რად­გან ორ­გა­ნიზ­მი არ იღებს. მე­დი­კა­მენ­ტებს გვერ­დი­თი მოვ­ლე­ნე­ბიც აქვს - იწ­ვევს ფსი­ქი­კურ აშ­ლი­ლო­ბას. არი­ან ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც ნორ­მა­ლუ­რი ფსი­ქი­კით მო­ვიდ­ნენ, მაგ­რამ ახლა და­დი­ან და სა­კუ­თარ თავს ელა­პა­რა­კე­ბი­ან. ბევ­რი აგ­რე­სი­უ­ლი ხდე­ბა. არის თვით­მკვლე­ლო­ბის შემ­თხვე­ვე­ბიც. წა­მა­ლი, რა­საც ჩვენ ვი­ღებთ, იწ­ვევს სმე­ნის, მხედ­ვე­ლო­ბის დაქ­ვე­ი­თე­ბას. მარ­ჯვე­ნა ყურ­ში არ მეს­მის; კა­ნა­მი­ცინს გვი­კე­თე­ბენ და ამან გა­მო­იწ­ვია. გვერ­დით მოვ­ლე­ნებ­საც მო­ით­მენ გან­კურ­ნე­ბის იმე­დით, მაგ­რამ ეს იმე­დიც არ ჩანს. 13 წლის ბიჭი მყავს, დე­და­ჩემ­თან არის სო­ფელ­ში. მას ვერ ვე­კა­რე­ბი. გა­მო­დის, ჩემს სი­ცო­ცხლეს აქ ვამ­თავ­რებ. 2-წლი­ა­ნია პროგ­რა­მა, მა­ნამ­დე სხვა კურ­სი და­ვამ­თავ­რე, მაგ­რამ - უშე­დე­გოდ. თით­ქმის ყვე­ლას და­უ­ზი­ა­ნა წამ­ლებ­მა ღვიძ­ლი, აქვთ ჩ ჰე­პა­ტი­ტი, ჩიყ­ვი, ფსი­ქი­კა დან­გრე­უ­ლი, სოკო, მეხ­სი­ე­რე­ბა დაქ­ვე­ი­თე­ბუ­ლი. სა­ჯა­რო სამ­სა­ხუ­რი მქონ­და, ვერ ვი­მუ­შა­ვებ, ძალა არ შემ­წევს. კვე­ბის მხრი­ვაც ვართ უკ­მა­ყო­ფი­ლო. ჩვენ­ნა­ირ ავად­მყოფს წყალ­ზე დამ­ზა­დე­ბულ ბრინჯს ან მა­კა­რო­ნის სუპს რომ მი­უ­ტან და ერთ ცალ "პე­რაშკს", ეს გვე­ყო­ფა? არა­ფერს არ ვი­თხოვთ, წამ­ლის გარ­და.

- წა­მალს რომ არ სვამთ, ამით ხომ თქვენს ჯან­მრთე­ლო­ბას ავ­ნებთ?

- ვიცი, მაგ­რამ რა ვქნა? მა­ინც ვკვდე­ბი, სხვა გზა არ მაქვს. წამ­ლებს თუ დავ­ლევ, ორი დღით გვი­ან მოვ­კვდე­ბი, ეს არის გან­სხვა­ვე­ბა. ახალ­გაზ­რდა ქალი ვარ და მინ­და, ვი­ცხოვ­რო სრულ­ფა­სოვ­ნად. ერ­თმა ექიმ­მა მი­თხრა ჟარ­გო­ნით, - თუ წა­მალს არ სვამთ, მა­შინ აქ რა გინ­დათ, "კო­ი­კა" გაქვთ და აქ იმი­ტომ ხარ­თო? დიახ, აქ მაქვს "კო­ი­კა", აქე­დან რომ გა­ვი­დე, 13 წლის შვილს ხომ არ გა­დავ­დებ? ამი­ტომ ვერ წა­ვალ ოჯახ­ში, ვერ გა­დავ­დებ სხვას. ისე, აქა­უ­რი ექი­მე­ბი, ექთა­ნე­ბი, სა­ნიტ­რე­ბი გმი­რე­ბი არი­ან. 160 ლარ­ზე მუ­შა­ო­ბენ სა­ნიტ­რე­ბი. ღმერ­თმა და­ლო­ცოს ისი­ნი!.. ბევ­რი ავად­მყო­ფი ალ­ბათ დიდ­ხანს ვერ შეძ­ლებს უწამ­ლოდ ყოფ­ნას, რად­გან სის­ხლდე­ნა და­ე­წყე­ბა. ამო­ხეთ­ქა ჩვენ­მა ტკი­ვილ­მა, გვიშ­ვე­ლეთ, რომ გა­დავ­რჩეთ. სა­ნამ ამ და­ა­ვა­დე­ბას და­ვა­მა­ტებ ჰე­პა­ტიტს, არით­მი­ას, სა­ნამ დავ­ბრმავ­დე­ბი, მოდი, ამ ერთი ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზით ვიყო, სხვა გზა ჯერ­ჯე­რო­ბით არ მაქვს და ღვთის ანა­ბა­რად ვარ დარ­ჩე­ნი­ლი.

ზაზა 1996 წლი­დან მკურ­ნა­ლობს უშე­დე­გოდ. ისიც ცი­ხე­ში და­ა­ვად­და.

- სას­ჯე­ლი მო­ვი­ხა­დეთ, მაგ­რამ ფაქ­ტობ­რი­ვად სა­სიკ­ვდი­ლო და­ა­ვა­დე­ბა ავი­კი­დეთ ცი­ხე­ში. სა­ნამ სის­ხლდე­ნა არ და­მე­წყო, სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში არ გა­და­მიყ­ვა­ნეს. სამ­ჯერ ვარ ნამ­კურ­ნა­ლე­ბი, შე­იძ­ლე­ბა სხვე­ბი ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რად ვერ უძ­ლე­ბენ, მაგ­რამ სა­მი­ვე კურ­სი ბო­ლომ­დე ჩა­ვი­ტა­რე. ვუვ­ლი თავს და ამი­ტომ გავ­ძე­ლი ამ­დენ ხანს. ბევ­რს არ აქვს სა­შუ­ა­ლე­ბა, რომ იკ­ვე­ბოს ნორ­მა­ლუ­რად და ამ და­ა­ვა­დე­ბას თავი და­აღ­წი­ოს. დე­კემ­ბერ­ში გა­ვარ­კვიე, რომ ისევ გა­დამ­დე­ბი ფორ­მა მაქვს და ამი­ტომ ვარ აქ. 13 წლის ბიჭი მყავს. წარ­მო­გიდ­გე­ნი­ათ, 13-ჯერ არ მოვ­ფე­რე­ბი­ვარ სა­კუ­თარ შვილს იმის ში­შით, რომ არ გა­და­ე­დოს. მან არ იცის მა­მის სით­ბო. თავ­ზე ხელს თუ გა­და­ვუს­ვამ, ეს არის ჩემი მო­ფე­რე­ბა. ჩემს მე­გობ­რებ­თან სახ­ლში არ დავ­დი­ვარ, როცა მე­პა­ტი­ჟე­ბი­ან. რას არ ვი­მი­ზე­ზებ. შე­იძ­ლე­ბა, იმ პე­რი­ოდ­ში არ ვიყო გა­დამ­დე­ბი, მაგ­რამ ვა­რი­დებ თავს ყვე­ლას. არი­ან ისე­თი პა­ცი­ენ­ტე­ბი, რომ­ლებ­მაც შე­იძ­ლე­ბა ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რად ვერ გა­უძ­ლონ და ისე გა­ბო­როტ­დნენ, რომ არ გა­უფრ­თხილ­დნენ სხვას. მკურ­ნა­ლო­ბის წინ ვთხო­ვე, რომ მო­ე­ცათ ღვიძ­ლის დამ­ცა­ვი მე­დი­კა­მენ­ტე­ბი, მაგ­რამ არ მომ­ცეს, არა­და, C ჰე­პა­ტი­ტი მქონ­და. ახ­ლა­ხან ანა­ლი­ზი ამი­ღეს და მი­თხრეს, ღვიძლსაც შე­ექ­მნა პრობ­ლე­მაო. ახლა მაძ­ლე­ვენ წა­მალს. რა იქ­ნე­ბო­და, მა­ნამ­დე მო­ე­ცათ? აქა­უ­რი საჭ­მე­ლი არ გვყოფ­ნის. შე­იძ­ლე­ბა, ყო­ველ­დღე ერთი და იგი­ვე საჭ­მე­ლი იყოს? ხორ­ცი­ან მა­კა­რონს თით­ქმის არა­ვინ ჭამს. ერთი ვედ­რო რომ შე­მო­დის, ნა­ხე­ვარ­ზე მეტი უკან გა­დის. ხომ შე­იძ­ლე­ბა, ეს სხვა რა­მე­თი შეც­ვა­ლონ? წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, დღე­ში 21 აბ წა­მალს ვსვამ. არი­ან ისე­თე­ბი, რომ­ლე­ბიც 28 აბს მარ­ტო ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზის წა­მალს სვა­მენ, ამას ემა­ტე­ბა გვერ­დი­თი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის სამ­კურ­ნა­ლო 4 პრე­პა­რა­ტი. ასე ინ­გრე­ვა ჩვე­ნი ორ­გა­ნიზ­მი. წამ­ლის მი­ღე­ბის შემ­დეგ რამ­დე­ნი­მე სა­ა­თი ფეხ­ზე ვე­ღარ ვდგე­ბით.

"შარ­შან დღე არ გა­დი­ო­და, ერთი ადა­მი­ა­ნი არ და­ღუ­პუ­ლი­ყო. ცოტა ხნის წინ რომ და­ი­ღუ­პა ბიჭი, იმის სა­წოლ­ზე ახლა მე და­მაწ­ვი­ნეს. მივ­ხვდი, რომ უკვე ჩემი დრო მო­დის", - მი­თხრა და­ნა­ნე­ბით 49 წლის მა­მა­კაც­მა. 56 წლის ქარ­თლო­სი კი უკვე წლე­ბია, მკურ­ნა­ლობს და მას მხო­ლოდ ჟანგბა­დის აპა­რა­ტი აცო­ცხლებს. "აქ ახ­ლო­ბე­ლი იწვა, მის სა­ნა­ხა­ვად მო­ვე­დი. ექიმ­მა შე­მომ­ხე­და და მი­თხრა, ანა­ლი­ზე­ბი თქვენც გა­ი­კე­თე­თო. შე­მა­ტყო, ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზი რომ მქონ­და. დი­ა­ბე­ტიც მაქვს. 3 წე­ლია, მი­წა­ზე ფეხი არ და­მიდ­გამს. აქ ვარ გა­მო­კე­ტი­ლი, ეზო­შიც ვერ ჩავ­დი­ვარ, რად­გან ჟანგბა­დის გა­რე­შე არ შე­მიძ­ლია ყოფ­ნა, ეს მა­ცო­ცხლებს. გრძე­ლი "შნუ­რი" აქვს და მე­ო­რე ოთახ­ში თუ გავ­დი­ვარ მხო­ლოდ. მხედ­ვე­ლო­ბა და­მიქ­ვე­ით­და, ოპე­რა­ცია მჭირ­დე­ბა და ამის ფული არ მაქვს. სმე­ნაც არ მაქვს. ნერ­ვუ­ლი სის­ტე­მაც არ მი­ვარ­გა. ბევ­რჯერ თა­ვის მოკ­ვლა ვცა­დე. ერთხელ ფან­ჯრი­დან გა­დახ­ტო­მა და­ვა­პი­რე და გა­და­მარ­ჩი­ნეს. ძა­ლი­ან ცუდი წამ­ლე­ბია. რომ და­ლევ, სიკ­ვდი­ლის გარ­და, არა­ფე­რი გინ­და. რაც აქ ვარ, ალ­ბათ მი­ნი­მუმ 500 კაცი გარ­და­იც­ვა­ლა ჩემ თვალ­წინ. აქ ისე­თი ახალ­გაზ­რდე­ბი მო­დი­ან, მათ რომ ვუ­ყუ­რებ, ვტი­რი. სი­ცო­ცხლე უნდა ყვე­ლას", - მი­თხრა მან. მის გვერ­დით ასა­კო­ვა­ნი, გამ­ხდა­რი მა­მა­კა­ცი იჯდა, რო­მელ­საც ცოტა ხნის წინ 35 წლის შვი­ლი ამ და­ა­ვა­დე­ბით გარ­და­ეც­ვა­ლა.

ამ სტა­ტი­ით ალ­ბათ ძა­ლი­ან და­ვამ­ძი­მეთ მკი­თხვე­ლი, მაგ­რამ გვინ­და, მათი გუ­ლის­ტკი­ვი­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ­დე მი­ვი­დეს. იქ­ნებ სა­ხელ­მწი­ფომ მარ­თლა იზ­რუ­ნოს ამ პრობ­ლე­მის გა­დაჭ­რა­ზე. უფრო შე­მაშ­ფო­თე­ბე­ლი აღ­მოჩ­ნდა ნა­ტა­ლია ნი­კო­ლე­იშ­ვი­ლის მო­ნა­თხრო­ბი. რე­ა­ნი­მა­ცი­ის ექთა­ნად 17 წე­ლია მუ­შა­ობს. ეთან­ხმე­ბა ავად­მყო­ფე­ბის მო­თხოვ­ნებს და ადას­ტუ­რებს, რომ წა­მა­ლი არ არის ეფექ­ტი­ა­ნი. მან სხვა პრობ­ლე­მებ­ზეც და­უ­ფა­რა­ვად ისა­უბ­რა.

ნა­ტა­ლია ნი­კო­ლე­იშ­ვი­ლი, ექთა­ნი:

- არის ინ­ფორ­მა­ცია, რომ და­სავ­ლე­თის ქვეყ­ნებ­ში არის უკე­თე­სი მე­დი­კა­მენ­ტე­ბი და მკურ­ნა­ლო­ბის მე­თო­დიც უკე­თე­სია. ფაქ­ტია, ეს მკურ­ნა­ლო­ბა არ შვე­ლის ტუ­ბერ­კუ­ლოზს. ალ­ბათ სა­ფუძ­ვლი­ა­ნია პა­ცი­ენ­ტე­ბის მო­თხოვ­ნე­ბი, მაგ­რამ მათ ვერ და­ვე­თან­ხმე­ბი იმა­ში, რომ კვე­ბა კარ­გი არ არის. ბევრ პა­ცი­ენტს არა­ვინ აკი­თხავს, პა­ლი­ა­ტი­უ­რი პა­ცი­ენ­ტე­ბიც გვყავს, რომ­ლე­ბიც ოჯა­ხებ­მა მი­ა­ტო­ვეს. არ უნ­დათ, ასე­თი ავად­მყო­ფი სახ­ლში ჰყავ­დეთ. ჩვე­ნი სა­ნიტ­რე­ბი და ექთა­ნე­ბი მათ უვ­ლი­ან, პამ­პერსსაც კი უც­ვლი­ან. ისიც ხმა­მაღ­ლა უნდა ით­ქვას, ჩვენც მსხვერ­პლნი ვართ ამ და­ა­ვა­დე­ბის. ჩვე­ნი მრა­ვა­ლი თა­ნამ­შრო­მე­ლი და­ა­ვად­და აქ. ძა­ლი­ან და­ბა­ლი ხელ­ფა­სი გვაქვს და დიდი რის­კის ქვეშ ვართ.

- თავს ვერ იცავთ?

- ვი­ცავთ, მაგ­რამ რის­კი ძა­ლი­ან დი­დია. ქუ­ჩა­ში ტაქ­სის მძღო­ლად მუ­შა­ო­ბენ ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზი­ა­ნი პა­ცი­ენ­ტე­ბი და მათ­გან მგზავრს შე­იძ­ლე­ბა გა­და­ე­დოს. რა იცის მგზავ­რმა, ვის უჯ­დე­ბა მან­ქა­ნა­ში? დის­ტრი­ბუ­ცი­ა­ში მუ­შა­ო­ბენ ასე­თი ავად­მყო­ფე­ბი. სხვა­საც აზი­ა­ნე­ბენ. ეს სე­რი­ო­ზუ­ლი პრობ­ლე­მაა სა­ხელ­მწი­ფოს­თვის და მი­ხედ­ვა სჭირ­დე­ბა. ჩემი ხელ­ფა­სი 288 ლა­რია. ეს არის და­ცინ­ვა. ჩვენც ვუ­ერ­თდე­ბით ავად­მყო­ფე­ბის მო­თხოვ­ნებს, რად­გან ჩვენც ვართ ამ და­ა­ვა­დე­ბის მსხვერ­პლნი.

- რო­გორ უნდა მიხ­ვდეს ადა­მი­ა­ნი, რომ და­ა­ვა­დე­ბუ­ლია?

- უნდა და­თე­სოს ნახ­ვე­ლის ანა­ლი­ზი, თუ აქვს ხვე­ლა, ოფ­ლი­ა­ნო­ბა, და­ბა­ლი სი­ცხე, აუ­ცი­ლებ­ლად მი­მარ­თოს ექიმს. არას­წო­რი მკურ­ნა­ლო­ბა ხში­რად სა­ვა­ლა­ლო შე­დეგს იწ­ვევს. იმ­დე­ნად ძვი­რი ღირს დი­აგ­ნოს­ტი­რე­ბა, რომ ბევ­რს ამის სა­შუ­ა­ლე­ბა არ აქვს. დი­აგ­ნოს­ტი­კის ხარ­ჯებს არ ფა­რავს სა­ხელ­მწი­ფო. ეს არის სო­ცი­ა­ლუ­რი და­ა­ვა­დე­ბა, სა­ხელ­მწი­ფომ უნდა მი­აქ­ცი­ოს ყუ­რა­დღე­ბა. როცა წამ­ლი­სა და ექი­მის ფული ექ­ნე­ბა პა­ცი­ენტს, ის დრო­უ­ლად მივა. აქ დი­აგ­ნოს­ტი­კა მაქ­სი­მა­ლურ დო­ნე­ზეა, მაგ­რამ ამას თან­ხე­ბი სჭირ­დე­ბა. თა­ნამ­შრომ­ლებ­საც არ გვემ­სა­ხუ­რე­ბი­ან უფა­სოდ. ერთჯე­რა­დად, თუ სი­ცხე მაქვს და ოფ­ლი­ა­ნო­ბა, გაგ­ვი­კე­თე­ბენ უფა­სო გა­მოკ­ვლე­ვას, მაგ­რამ პრო­ფი­ლაქ­ტი­კა­ში ფული უნდა გა­და­ვი­ხა­დოთ. როცა 280 ლარი მაქვს ხელ­ფა­სი, რო­გორ გა­და­ვი­ხა­დო ეს თან­ხე­ბი? წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, რე­ა­ნი­მა­ტო­ლოგს აქვს 400 ლარი ხელ­ფა­სი! ბევ­რჯერ დავ­გეგ­მეთ მას­შტა­ბუ­რი აქ­ცია, მაგ­რამ გაგ­ვა­ჩე­რეს. ძა­ლი­ან მძი­მე სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში ვართ. "ჯან­დაც­ვა­ში" გვე­უბ­ნე­ბი­ან, - თუ არ გა­წყობთ, წა­დით სამ­სა­ხუ­რი­და­ნო. ეს არის პა­სუ­ხი? სად უნდა წა­ვი­დეთ და­ინ­ფი­ცი­რე­ბუ­ლე­ბი? წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, ჯან­დაც­ვის მი­ნის­ტრი ერთხე­ლაც არ მო­სუ­ლა აქ, როცა იცის, რომ ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზის სა­ხით ჯი­ბე­ში ბომ­ბი უდევს.

მა­მუ­კა ჯა­ფა­რი­ძე, ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზი­სა და ფილ­ტვის ეროვ­ნუ­ლი ცენ­ტრის დი­რექ­ტო­რი:

- ის, რომ კვე­ბა არ ვარ­გა, სი­მარ­თლეს არ შე­ე­სა­ბა­მე­ბა. აქ ყვე­ლა კა­ლო­რა­ჟი დათ­ვლი­ლი აქვს ექიმ-დი­ე­ტო­ლოგს და იმის მი­ხედ­ვით ხდე­ბა კვე­ბა, მათ­თვის შემ­წვა­რი არ შე­იძ­ლე­ბა. ითხო­ვენ ნა­ტუ­რა­ლურ წვე­ნებ­სა და ხილს, მეს­მის მათი, მაგ­რამ ამის სა­შუ­ა­ლე­ბა არ აქვს სა­ხელ­მწი­ფოს, 5 ლარი ღირს მი­ნი­მუმ ერთი ლიტ­რი წვე­ნი.

- ბა­ტო­ნო მა­მუ­კა, სა­რე­ცხი მან­ქა­ნის გა­მო­ყე­ნე­ბის უფ­ლე­ბას რა­ტომ არ აძ­ლევთ?

- პი­რა­დი ნივ­თე­ბის­თვის აქამ­დეც არა­სო­დეს ყო­ფი­ლა კლი­ნი­კა­ში სა­რე­ცხი მან­ქა­ნა. თეთ­რე­ულს ვუ­რე­ცხავთ. ახალ კორ­პუს­ში უნდა გა­და­ვიყ­ვა­ნოთ "ემ­დი­ა­რი" პა­ცი­ენ­ტე­ბი და იქ უკვე და­მონ­ტა­ჟე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა თითო სარ­თულ­ზე თითო სა­რე­ცხი მან­ქა­ნა. ეს პრობ­ლე­მა მოგ­ვარ­დე­ბა. ახლა ახალ სა­ხელ­მწი­ფო პროგ­რა­მა­ზე მი­დის მუ­შა­ო­ბა, ცვლი­ლე­ბე­ბი ნამ­დვი­ლად იქ­ნე­ბა. ერთი დღე სტა­ცი­ო­ნარ­ში სენ­სი­ტი­უ­რი პა­ცი­ენ­ტის მკურ­ნა­ლო­ბა 35 ლარი უჯ­დე­ბა სა­ხელ­მწი­ფოს, ხოლო "ემ­დი­ა­რი" პა­ცი­ენ­ტე­ბის - 40 ლარი. ეს ძა­ლი­ან ცო­ტაა და მიმ­დი­ნა­რე­ობს დე­ტა­ლუ­რი დათ­ვლა. ან­ტი­ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზის წამ­ლებს მთლი­ა­ნად ყი­დუ­ლობს დო­ნო­რი ორ­გა­ნი­ზა­ცია, "გლო­ბა­ლუ­რი ფონ­დი", სა­ხელ­მწი­ფო ამა­ში ფულს არ იხ­დის, ძა­ლი­ან ძვი­რად ღი­რე­ბუ­ლი მე­დი­კა­მენ­ტე­ბია. მას იღე­ბენ რო­გორც სტა­ცი­ო­ნარ­ში მყო­ფი პა­ცი­ენ­ტე­ბი, ასე­ვე ისი­ნიც, ვინც ამ­ბუ­ლა­ტო­რი­ულ მკურ­ნა­ლო­ბას გა­დის. და­ნარ­ჩენ წამ­ლებს სა­ხელ­მწი­ფო ყი­დუ­ლობს. მერ­წმუ­ნეთ, ეს არ არის პა­ტა­რა თან­ხა. რაც შე­ე­ხე­ბა მათ მო­თხოვ­ნას. ისი­ნი 4 წა­მალს ითხო­ვენ, მათ­გან - 2 რე­გის­ტრი­რე­ბუ­ლია სა­ქარ­თვე­ლო­ში. თუ დრო­უ­ლად მივა პა­ცი­ენ­ტი, არის გან­კურ­ნე­ბის შან­სი. ყო­ველ­თვის უფა­სო იყო ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზის მკურ­ნა­ლო­ბა, ტუ­ბერ­კუ­ლოზ­ში ეჭ­ვმი­ტა­ნი­ლი პი­რის დი­აგ­ნო­ზი­რე­ბაც უფა­სოა. სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის სა­ში­ში და­ა­ვა­დე­ბაა. ადა­მი­ა­ნუ­რად მეს­მის პა­ცი­ენ­ტე­ბის, ძნე­ლია ყო­ველ­დღე და­ლიო ამ­დე­ნი წა­მა­ლი, მაგ­რამ ეს აუ­ცი­ლე­ბე­ლია.

- ძა­ლი­ან დი­დია რის­კი, სხვას გა­და­ე­დოს ტუ­ბერ­კუ­ლო­ზი, ისი­ნი ქუ­ჩა­ში თა­ვი­სუფ­ლად მოძ­რა­ო­ბენ, ამ პრობ­ლე­მის მოგ­ვა­რე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია?

- ჩემი პი­რა­დი აზ­რია, რომ ისი­ნი იზო­ლი­რე­ბუ­ლე­ბი იყ­ვნენ. კა­ნონ­მდებ­ლო­ბით, და­ა­ვა­დე­ბულს სრუ­ლი უფ­ლე­ბა აქვს, სა­დაც უნდა, იქ წა­ვი­დეს, თუ უარს ამ­ბობს მკურ­ნა­ლო­ბა­ზე. მიმ­დი­ნა­რე­ობს პარ­ლა­მენ­ტში კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბა ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით, უნდა მოხ­დეს მათი "იძუ­ლე­ბი­თი" იზო­ლა­ცია. სა­ყო­ველ­თაო და­ზღვე­ვით ყვე­ლას შე­უძ­ლია სარ­გებ­ლო­ბა, მთა­ვა­რია, ოჯა­ხის ექიმ­თან მი­ვი­დეს ადა­მი­ა­ნი და თა­ვი­სი ჩი­ვი­ლე­ბი უთხრას. უფა­სოა წე­ლი­წად­ში ერთხელ მედ­პერ­სო­ნა­ლის გა­სინ­ჯვა. ისიც ტყუ­ი­ლია, რომ სა­ა­ვად­მყო­ფოს ბევ­რი თა­ნამ­შრო­მე­ლი და­ა­ვა­დე­ბუ­ლია. ბუ­ნებ­რი­ვია, როცა აქ მუ­შა­ობ, გა­და­დე­ბის რის­კი ძა­ლი­ან დი­დია. რაც შე­ე­ხე­ბა მედ­პერ­სო­ნა­ლის ხელ­ფა­სებს, მი­დის მუ­შა­ო­ბა სა­მი­ნის­ტროს­თან და ვფიქ­რობ, ეს პრობ­ლე­მაც მოგ­ვარ­დე­ბა.

თეა ხურ­ცი­ლა­ვა

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)