22
აპრილიდღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი
განვაგრძობთ მნიშვნელოვანი, უნიკალური, იშვიათი ნივთების ისტორიის თხრობას და ამჯერად საქართველოს ეროვნული მუზეუმის უფროსი მეცნიერი-თანამშრომელი, ნუმიზმატი მაია პატარიძე დავით აღმაშენებლის მონეტაზე გიამბობთ:
- საქართველოს ეროვნული მუზეუმის სვანეთის ისტორიისა და ეთნოგრაფიის მუზეუმის მონეტებს ერთი თავისებურება ახასიათებთ - მათი უმეტესობა საეკლესიო საგანძურიდანაა. როგორც ცნობილია, სვანეთში საუკუნეების განმავლობაში წესად იყო ეკლესია-სალოცავებისთვის მონეტების შეწირვა, რაც ოჯახის სვე-ბედის, წარმატებისა და ჯანმრთელობის საწინდარი იყო. ეთნოგრაფიული ჩანაწერებით ვიგებთ, რომ მამაკაცები ეკლესიებს ძირითადად, იარაღს წირავდნენ - მშვილდს, ისარს, ისრისპირს, ხანჯალს, თოფის ტყვიებსა და ვაზნებს, ქალები - მძივებს, გახვრეტილ ქვებს, მონეტებსა და ქალის სამკაულს. თითოეულ ნივთს თავისი მნიშვნელობა ჰქონდა, მაგალითად, ისარი და ტყვია შეწირული იყო ბიჭის დაბადების აღსანიშნავად, ქვა და მონეტა - ოჯახის ბედი-ბარაქისა და სიუხვისათვის. ეკლესიებში შეწირული ნივთები ხელშეუხებელი და წმინდა იყო მოსახლეობისთვის, ამიტომაც სვანურმა ტრადიციამ არაერთი იშვიათი მონეტა შემოუნახა მეცნიერებას.
სწორედ ასეთ ბედნიერ შემთხვევას წარმოადგენს დავით IV აღმაშენებლის (1089-1125) ვერცხლის მონეტა.
აღწერილობა:
წონა - 0,61 გრ; ზომა - 24/23 მმ
ვ. (ავერსი) - ვლაქერნის ღვთისმშობლის გამოსახულება წელსზევით, პირდაპირ, თავის ორივე მხარეს წარხოცილი ბერძნული წარწერით, რომლის ამოკითხვა შეუძლებელია.
ღვ. (რევერსი) - მონეტის კიდეებზე განლაგებულია დაქარაგმებული ასომთავრული ზედწერილი: "(ქრისტე) (ადიდე) დ (ავ) თ აფ (ხაზთა) (მეფე)", ხოლო ცენტრში - "და სევასტოსი"
როგორც წარწერიდან ირკვევა, დავითი ბიზანტიური საკარისკაცო ტიტულით - "სევასტოსადაა" მოხსენიებული, თუმცა ეს უკანასკნელი შემთხვევაა, ვინაიდან ამ მონეტის მოჭრის შემდეგ, უკვე 1103 წელს რუის-ურბნისის საეკლესიო კრებაზე მეფე უარს ამბობს ყოველგვარ ბიზანტიურ ტიტულზე.
მონეტა გახვრეტილია, რაც მიანიშნებს, რომ ის სავარაუდოდ, თოკზე ასხმული შესწირეს სალოცავს.
საქართველოს ეროვნული მუზეუმის სიმონ ჯანაშიას სახელობის მუზეუმის ნუმიზმატიკურ ფონდებში მოგვეპოვება დავით აღმაშენებლის მსგავსი ტიპის მონეტა, რომელიც ზემო სვანეთში, კალას თემში, კვირიკეს და ივლიტას ეკლესიის საგანძურში იყო, საიდანაც 1949 წელს გიორგი ჩუბინაშვილის ექსპედიციამ ჩამოიტანა თბილისში.
რაც შეეხება დავით აღმაშენებლის უნიკალურ სპილენძის მონეტას მედიდური წარწერით - "მეფე აფხაზთა, ქართველთა, რანთა, კახთა და სომეხთა", ის ერთადერთია და ბრიტანეთის მუზეუმის საკუთრებას წარმოადგენს.
ირმა ხარშილაძე
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)
